Dagur - 12.11.1992, Blaðsíða 8

8 - DAGUR - Fimmtudagur 12. nóvember 1992
„Blessuð sértu sveitin mín...“
- hvernig sjá heimamenn framtíð Mývatnssveitar fyrir sér?
ývatnssveit er náttúruperla sem
íangflestir íslendingar hafa sótt heim.
Stórbrotin náttúra, jarðhiti, eld-
virkni, fjölskrúðugt fuglalíf - allt
virðist sameinast í að gera Mý-
vetninga að einhverju ríkasta fólki
landsins. Jón í Fremstafelli sagði eitt
sinn í minningargrein að Bárðdæl-
ingar hefðu stundum litið Mývetninga
öfundaraugum en það væri óþarfí,
þeir ættu í raun ekkert nema
Austurfjöllin, silunginn í vatninu og
Jón Sigurðsson! Það mætti ætla að í
svo föngulegri sveit væri allt í blóma.
En Mývetningar eiga við ýmis vanda-
mál að stríða - ferðamannaþjónustan er vissulega í blóma
- þá örfáu mánuði sem ferðamenn er að hafa. Þetta kemur
illa niður á konum sem yfír sumarmánuðina hafa rífandi
atvinnu en að engu að hverfa á haustin. Þessar árs-
tíðabundnu sveiflur í atvinnumálum gera það að verkum
að atvinnuleysi er hlutfallslega mest í Skútustaðahreppi á
öllu Norðurlandi eystra. Forráðamenn Kísiliðjunnar hafa
að undanförnu látið í ljós ugg um framtíð verksmiðjunnar
og víst er að margir hafa álitið hana tryggja viðgang
byggðar í Reykjahlíð. En ekki eru allir þessarar skoðunar
og í raun skiptist sveitin í tvo hópa í afstöðu sinni til
Kísiliðjunnar. „Það verður aldrei friður um þetta fyrir-
tæki,” segir Hjörleifur Sigurðsson bóndi að Grænavatni.
Hvernig sjá heimamenn framtíð sveitarinnar fyrir sér? Er
hún farsæl og björt eða dökk og drungaleg?
„Betri nýting er nauðsynleg“
„Þetta er rekstur sem er engum
öðrum líkur,“ segir Arnþór
Björnsson, hótelstjóri í Hótel
Reynihlíð, um ferðamannaþjón-
ustuna í Mývatnssveit. Arnþór
segir mikið hafa verið hugsað
um hvernig unnt væri að lengja
ferðamannatímann á svæðinu
og breyta því munstri sem skap-
ast hefur.
Margt hefur verið reynt; m.a.
dorgveiðikeppni og vélsleðamót,
sem hafa verið vinsæl. En aðilar í
ferðaþjónustu er hræddir við að
auglýsa upp viðburði eins og
dorgveiðikeppni þar sem veiði í
vatninu hefur verið dræm að
undanfömu.
Það sem hefur verið efst á
baugi að undanfömu eru svokall-
aðar skólabúðir. „Þessar skóla-
búðir eru í svipuðum dúr og þær
sem eru í Héraðsskólanum að
Reykjum. Skólamir koma með
einn bekk í einu og settar eru upp
námsbúðir á hverjum stað. Hér
höfum við upp á gífurlega fjöl-
breytni að bjóða í náttúrulífi og at-
vinnuháttum," segir Amþór. „Við
hugsum þetta líka í miklu víðara
samhengi því að við vildum færa
þessar skólabúðir þannig út að
þær yrðu fyrir framhaldsskólastig
og jafnvel háskólastig." Erfiðlega
hefur gengið að fá skólabúðimar
samþykktar í menntakerfinu en
menn binda miklar vonir við að
það takist.
Önnur hugmynd, sem hefur
verið rædd, er að koma upp hress-
ingarstað. „Við höfum fengið
hingað erlenda ráðgjafa til að
skoða aðstæður en strandað hefur
á fjármagni til þess að þróa hug
myndina lengra, þ.e. áður en að
sjálfu framkvæmdastiginu kemur.
Við höldum þó í drauma um að
koma hér upp eins konar heilsu-
rækt. Við hugsum okkur þetta
sem stað fyrir fullfrískt fólk sem
vill endumæra sig.“
Amþór vill í framtíðinni sjá
ferðaþjónustuna í Mývatnssveit
þróast öðruvísi. Hann er ekki
hrifinn af því að sett séu upp tjald-
stæði með einum skúr á hverjum
bæ. „Ef við viljum efla ferðaþjón-
ustu hér í Mývatnssveit þurfum
við að reisa annað hótel - annars
er hætt við því að sveitin verði
bara skoðunarstaður fyrir ferða-
menn sem búa í nágrenni við okk-
ur, eins og á Akureyri, Stóru-
tjömum, Laugum og Húsavík, og
skilja ekkert eftir. Við verðum að
vinna að því að halda þessu fólki í
Mývatnssveit og veita því nauð-
synlega þjónustu. En til þess að
dæmið gangi upp verðum við að
finna betri nýtingu fyrir fjár-
festingamar en við höfum í dag,“
sagði Amþór að lokum.
Amþór Bjömsson, hótelstjóri í Hótel Reynihlíð: „Ef við viljum efla ferða-
þjónustuna hér í Mývatnssveit þurfum við að reisa annað hótel.“
„Andstæður sem
erfitt er að sætta“
Sigurður Rúnar Ragnarsson
sveitarstjóri Skútustaðahrepps
segir afkomu fólks þar vera
tiltölulega góða miðað við önnur
sveitarfélög að því leyti að ekki
er byggt einvörðungu á einni
atvinnugrein. „Þetta er hvorki
hreint landbúnaðarsvæði né
fiskvinnsluþorp.“
Tekjur sveitarsjóðs eru vel í
meðallagi en árstíðabundnar
sveiflur valda vissum félagslegum
erfiðleikum segir Sigurður. Mý-
vetningar hugsa mikið um náttúm
og náttúruvemd sem eðlilegt er og
þar mætast oft andstæð sjónarmið
sem erfitt hefur reynst að sætta.
Móttaka ferðamanna á sér
langa hefð í Mývatnssveit og
ferðamannafjöldinn hefur alltaf
verið að aukast. Sigurður telur
Sigurður Rúnar Ragnarsson, sveit-
arstjóri: Gervilausn að ætla sér að
loka þeim svæðum sem orðið hafa
fyirr ágangi. Mynd: KK
það gervilausn að ætla sér að loka
þeim svæðum sem orðið hafa fyrir
ágangi - réttara sé að búa þau
þannig út að þau geti tekið við
ferðamönnum, t.d. með gerð stíga
úr efnum sem þola ágang.
„Mikilvægt er að vinna með nátt-
úrunni," segir Sigurður.
Sigurður álítur það staðreynd,
sem ekki verði litið framhjá, að ef
Kísiliðjan hætti rekstri hafi starfs-
menn hennar ekki að öðru að
hverfa. „Það yrði nánast að flytja
þá hreppaflutningum og miðað
við ástandið í þjóðfélaginu, fæ ég
ekki séð að önnur atvinnufyrirtæki
tækju við þeim mannafla.“
Framtíð Mývatnssveitar segir
Sigurður að öðru leyti vera bjarta
vegna þess að þar sé að finna
sérstakar auðlindir sem hljóti að
verða nýttar.
Hjörieifur Sigurðsson, bóndi á Grænavatni: „Þeir sem eru atvinnulausir
verða að leggja eitthvað að mörkum sjálfir ef hér á að takast að breyta ein-
hverju.“
„Ég er sár og leiður“
„Þessi söngur um mikið atvin-
nuleysi þessa svæðis er búinn að
hljóma í 10-12 ár en ekkert
hefur verið unnið í því að breyta
mynstrinu, nema síður sé,“ segir
Hjörleifur Sigurðsson bóndi á
Grænavatni. „Skýringin er
ferðamannaþjónustan því fólk
hér er skráð atvinnulaust yfir
vetrarmánuðina en hefur næga
vinnu yfir sumartímann.“
Hjörleifur segir ekkert hafa
verið gert til þess að undirbúa
sveitina undir það ástand sem
skapaðist ef Kísiliðjan fengi
ekki þau leyfi sem hún er að
sækjast eftir.
Hjörleifur segist í fljótu bragði
ekki sjá neina atvinnu fyrir núver-
andi starfsmenn Kísiliðjunnar á
svæðinu. „Ég hef takmarkaða
samúð með þeim sem þetta hefur
vofað yfir síðastliðin 10-12 ár.
Leitarráðstefnan var að þessu leyti
svolítið lærdómsrík. Þessar
atvinnulausu konur höfðu það
helst til málanna að leggja að
bankaþjónustan yrði bætt, að hár-
greiðslustofa yrði opnuð - sem
sagt að sú þjónusta sem þær verða
að greiða fyrir yrði aukin.“
Hjörleifur segir landbúnaðinn
vera kjölfestuna í byggðarlaginu
og það sé rugl að halda að ekkert
búfé verði þar nema í
heimahögum. „Það er í gildi hér
beitarþolsmat sem unnið var á
árunum 1970-75. Því verður að
kollvarpa og sýna að landinu hafi
farið aftur á þessum tíma.
Landgræðslan sýnist vera að
knýja menn til einhvers konar
nauðasamninga án þess að þurfa
að leggja fram einhver gögn sem
sanni hve landinu hefur hrakað.
Það hefur bara verið vitnað í
skýrslur starfsmanna Landgræðsl-
unnar sjálfrar en engin hlutlaus
stofnun hefur komist að nokkrum
niðurstöðum."
Hjörleifur segir aldrei verða
frið um Kísiliðjuna og segir at-
vinnumálastefnu sveitarinnar í
hnotskum vera: „Kísiliðjan eða
ekkert." „Menn virðast ekki
reiðubúnir til að leggja fjármuni í
nokkuð annað. Það sitja allir og
bíða eftir einhverjum utanaðkom-
andi aðila til að leggja hér inn
fjármagn til að byggja upp at-
vinnustarfsemi handa heima-
mönnum. Þeir sem eru atvinnu-
lausir verða að leggja eitthvað að
mörkum sjálfir ef hér á að takast
að breyta einhverju. Það gerist
ekkert öðruvísi.“
Framtíðarsýn Hjörleifs fyrir
Mývatnssveit er skýr. „Mín óska-
staða fyrir sveitina er að hér væru
náttúran og Mývatn eins og var
fyrir 25-30 árum. Vatnið var
tekjubrunnur - auðlind - í silungs-
veiði og það má e.t.v. hafa af því
einhverjar tekjur í ferðamennsku.
Ég vil ekki að hér verði um veru-
lega fólksfjölgun að ræða því að
svæðið þolir það ekki. Hér myndi
byggð þá fyrst og fremst byggja á
landbúnaði og ég held að krepp-
unni, sem lengi hefur ríkt í land-
búnaði, fari að linna. Með þessu
er ég ekki að binda t.d. mín böm í
átthagafjötra, ég er ekkert betur
settur með að sjá þau í mínum
sporum," sagði Hjörleifur að
lokum.