Dagur - 23.12.1992, Síða 18

18 - DAGUR - Miðvikudagur 23. desember 1992
Nýlega var sagt frá því hér í blaðinu að slökkviliðsstjórinn á
Sauðárkróki væri að láta af störfum. Þess var getið að hann hefði
gegnt þeirri stöðu „eins lengi og elstu menn muna“. Þetta er
stórlega ýkt, enda meira í gamni sagt en alvöru.
Guðbrandur J. Frímannsson hóf störf í slökkviliðinu á
Sauðárkróki árið 1949 þegar hann sótti fyrsta slökkviliðsbílinn
suður til Hafnarfjarðar. Guðbrandur hefur jafnframt
keyrt sjúkrabflinn í mörg ár.
Guðbrandur lítur ekki út fyrir
að hafa starfað svo lengi sem
„elstu menn muna“. Hann er
unglegur, þó sjötugur sé hann
orðinn. Hann er hógvær eins og
svo margt fólk af hans kynslóð,
kveðst ekki hafa frá neinu að
segja. En ég trúi því auðvitað
ekki, enda hef ég heyrt annað.
Úr stórum hópi systkina
Ég fékk Guðbrand til að líta við á
skrifstofunni og drekka með mér
kaffi og áður en hann vissi af var
ég farin að yfirheyra hann. Við
byrjuðum á hefðbundnu umræðu-
efni; ætt og uppruna.
„Ég heiti Guðbrandur Jón
Frímannsson fullu nafni. Ég er
fæddur í Neskoti í Flókadal í
Fljótum. Foreldrar mínir fluttu
að Steinhóli og síðan að Austara-
hóli. Pessir bæir eru stutt hver frá
öðrum. Ég hafði gaman af
búskap og var í sveitinni til átján
ára aldurs. Við vorum 16 systkin-
in, 14 eru á lífi ennþá. Ég er lík-
lega sjöundi í röðinni. Við vorum
10 bræðurnir, þar af eru níu á lífi.
Faðir minn hét Frímann Guð-
brandsson. Móðir mín hét
Jósefína Jósefsdóttir frá Stóru-
Reykjum í Flókadal. Faðir minn
flutti síðan til Siglufjarðar eftir
að móðir mín dó.“
Guðbrandur segir mér að afi
hans Guðbrandur og Guðmund-
ur og Björn bræður hans hafi allir
verið sjómenn miklir. Afabróðir
hans, Björn á Karlsstöðum, var
frægur skipstjóri. Guðbrandur
heitir í höfuðið á afa sínum, en
hann fórst í sjóslysi. Með honum
fórst Jón Guðmundsson bróður-
sonur hans, en Guðbrandur heit-
ir einmitt Jón í höfuðið á þessum
frænda sínum.
Rafvirkl og
slökkviliðsmaður
Að lokinni ættfærslunni snerum
við okkur að starfsferli Guð-
brands, sem er all fjölskrúðugur.
- Hvað gerðirðu þegar þú
fórst úr sveitinni?
„Þá var ég eitt sumar í vega-
vinnu í Siglufjarðarskarði. Fór
svo til Siglufjarðar og var þar í
gagnfræðaskóla í tvo vetur. Hætti
svo og var í byggingarvinnu
þangað til ég tók bílpróf. Ég
keyrði vörubíl eftir að ég tók
prófið til 1944. Þá tók ég meira-
próf og flutti hingað á Sauðár-
krók eftir áramótin 1944-5. Þá
fór ég að keyra hjá sérleyfishafa
hér sem var með rútuferðir frá
Varmahlíð. Fyrst til Haganesvík-
ur, því fólkinu var keyrt þangað
og fór á bát á milli til Siglufjarð-
ar. Vegurinn yfir Siglufjarðar-
skarð var ekki kominn. Mig
minnir að skarðið opnist 1947,
um haustið. Ég var svo heppinn
að það var eftir smá kafli og ég
var eiginlega fyrstur til að keyra
rútubíl yfir Siglufjarðarskarð og
er montinn af því. Þetta var á
þessum árum þegar síldin var og
miklir fólksflutningar á vorin.
Þetta var ævintýri á Siglufirði á
þeim árum.
1948 keypti ég mér vörubíl og
var með vöruflutninga milli
Reykjavíkur og Sauðárkróks. Ég
átti hann ekki lengi, því 1949
byrjaði ég að vinna hjá Rafveitu
Sauðárkróks. Þá var Göngu-
skarðsvirkjun að komast í gagnið
og þá var farið í það að breyta
bæjarkerfinu hér og byrjað að
setja rafmagn í jörð. Ég vann við
það. Þá byrjaði ég að læra raf-
virkjun og fór í Iðnskóla Sauðár-
króks sem þá var byrjaður og
kláraði það nám. Það var í kring-
um 1950. Ég vann líka hjá Raf-
magnsveitum ríkisins. Eg var
aðallega í því að setja upp spenni-
stöðvar, í Svarfaðardalnum og
víðar. Það var um 1955. Þá var
verið að rafvæða landið.“
Sótti fyrsta
slökkviliðsbflinn
- Hvenær hófstu störf hjá Slökkvi-
liðinu?
„Haustið 1949 sótti ég fyrsta
slökkviliðsbílinn í Skagafjörð til
Hafnarfjarðar. Það var verið að
breyta þar nokkrum bílum. Ég
keyrði þennan bíl síðan og sá um
hann og dæluna. Fast starf hjá
Slökkviliðinu hafði ég ekki fyrr
en 1971 þegar Brunavarnir voru
stofnaðar hér. Áður var ég bara
slökkviliðsstjóri fyrir Sauðárkrók
frá 1967. Brunavarnir Skaga-
fjarðar voru stofnaðar af öllum
hreppunum ásamt Sauðárkróki
og eftir það fór ég í fullt starf sem
slökkviliðsstjóri. Við erum með
allt héraðið undir og svo er
slökkvilið á Hofsósi og Varma-
hlíð og við vinnum með þeim.“
- Hvernig var að starfa fyrstu
árin?
„Slökkvilið var stofnað hérna
1917. Það var aftur á móti búið
að vera að fjalla um þessi mál.
Fyrsta slökkvistöðin var í kjallar-
anum á gamla barnaskólanum,
þar sem Feykir er nú með
aðstöðu. Eftir að keypt var
slökkvidæla fór slökkvistöðin
þarna inn. Þegar ég kom hingað
var hér þessi gamla dæla, sem nú
er horfin því miður. Það var ekk-
ert annað hér fyrir nema dælan
og nokkrar slöngur. Ég man að
fyrst eftir að ég kom hérna sá ég
þegar karlarnir hérna voru að
draga dæluna, sem var á hjólum,
um göturnar."
Gamli slökkviliðsbfllinn, árgerð 1943,
Það þóttu góðir bílar
„Svo fóru hrepparnir í það að
kaupa þrjá bíla 1970. Stærsti bíll-
inn var staðsettur hérna á Sauð-
árkrók, hitt voru rússajeppar sem
voru staðsettir í Varmahlíð og
Hofsósi. Það var meiningin að
við færum í sveitirnar og hjálpuð-
um hinum, á stóra bílnum."
- Var gamli bíllinn þá ónýtur?
„Nei, nei, hann var notaður
áfram. Nú er þetta bara forngrip-
ur sem við verðum að eiga, hann
er geymdur fram í Varmahlíð
eins og er. Það hefur verið erfitt
með húsnæði hérna, en það er að
lagast.“
- Þykir þér ekki svolítið vænt
um þennan bíl?
„Jú, mér þykir það nú. Hann
var það fyrsta sem ég kynntist í
þessu starfi. Ég hef heyrt að þetta
hafi verið amerískir bílar sem
hafi verið á skipi sem strandaði á
söndunum fyrir sunnan. Þeir
voru keyptir af Erlendi Halldórs-
syni sem átti heima í Hafnarfirði
og segja má að hafi verið bruna-
málastjóri á þessum tíma, þó að
Brunamálastofnun væri ekki til.
Hann var í eftirliti um allt land.
Hann breytti þessum bílum í
siökkvibíla. Þetta voru herbílar,
þessi bíll var árgerð 1943. Það
eru fleiri slíkir bílar hér á Iandi
og ég held að þeir séu í notkun
sumsstaðar. Þetta þóttu full-
komnir bílar í þá daga. Nýi bíll-
inn var auðvitað fullkomnara
tæki, meiri dælukraftur og sæmi-
legur vatnstankur."
Brunavarnir eru
mikflvægar
- Var ekki talsverð áhætta að
sinna slökkvistarfi hér áður?
„Það var það náttúrulega og
tækin voru ekki eins fullkomin.
T.d. við reykköfun, menn voru
illa varðir fyrir reykeitrun. Þá
þekktust að vísu ekki þessi eitr-
uðu efni sem nú eru mikið notuð
í byggingar."
- Hvað er stærsti bruninn sem
þú hefur lent í?
„Við höfum verið heppnir
hérna. Mesti bruninn sem ég man
eftir var 1980 í Varmahlíð. Þá
brann verslunarhús K.S. Það var
ansi mikið tjón, það voru alls
konar efni þarna.“
- Hvernig er þekking manna á
brunavörnum?
„Við erum með fræðslu og för-
um í fyrirtæki og skoðum ástand
brunavarna. Þetta er orðið allt
öðru vísi, það eru komin tæki
eins og slökkvitæki og reyk-
skynjarar. Það er sérstaklega
mikilvægt í fyrirtækjum að fólk
kunni að nota þetta. Það var
kona hér sem hreinlega bjargaði
húsi af því að hún brást rétt við.
Það er náttúrulega mikilvægt að
missa ekki kjarkinn.
Ég held að menn séu farnir að
skilja að það þarf að hafa bruna-
varnir í lagi. Það vantaði alveg
reglugerð, en síðan hún kom hef-
ur verið miklu auðveldara að eiga
við þetta. Menn eru farnir að
skilja hvað þetta er mikið
öryggi.“
Langur vinnudagur
- Hvað hefurðu keyrt sjúkrabíl-
inn lengi?
„Ég er búinn að gera það nokk-
uð lengi. Ég man ekki hvað er
langt síðan ég byrjaði, það var
fyrir 1980. Við höfum verið tveir
í þessu.“
- Hvernig er þinn vinnudag-
ur?
„Það má segja að ég sé á vakt
allan sólarhringinn. Við erum á
Slökkvistöðinni frá 8-5 á daginn
og svo erum við á brunavakt til
skiptis og á sjúkrabílnum til
skiptis. Við megum náttúrulega
aldrei fara báðir úr bænum. Ann-
ar okkar verður að vera til
staðar.“
- Eru þetta ekki stressandi
störf?
„Ja, það er það náttúrulega
með sjúkrabílinn. Annars hef ég
verið heppinn. Ég hef lítið fundið
fyrir stressi, nema hvað að ég veit
aldrei í hverju ég lendi í útkalli.
Maður hugsar sem svo að þetta
gæti verið vinur manns eða jafn-
vel manns eigin börn.“
- Ertu eldhræddur?
„Ég veit það ekki. Ég hef
sæmilegar taugar."
sem Guðbrandur sótti suður til Hafnarfjarðar árið 1949.