Dagur - 08.04.1993, Side 8

8 - DAGUR - Fimmtudagur 8. apríl 1993
Eg hafði ímyndað mér að starf deildarstjóra Ríkisútvarpsins á
Akureyri væri nokkurskonar kontóristastarf og því væri ekkert
mál að fínna tíma til að setjast niður með Arnari Páli Haukssyni,
deildarstjóra RUVAK, og rekja úr honum garnir. Það varð að
samkomulagi að við hittumst í hádeginu á þriðjudegi í síðustu
viku, en skömmu fyrir hádegi hringdi Arnar og bar sig aumlega.
Hann gæti ekki hitt mig sökum þess að hann þyrfti að bruna austur
í Mývatnssveit til þess að „dekka“ Kísiliðjumálið. Fréttamaðurinn
í Arnari Páli hafði semsagt tekið völdin og viðtalið vék fyrir
hasarmáli dagsins. En daginn eftir hafði mesti hamagangurinn í
kringum Kísiliðjuna gengið yfir, að minnsta kosti í bili, og Arnar
Páll hafði tíma aflögu. Við ræddum málin yfir kaffibolla á
Teríunni.
Ætlaði ekki í blaðamennsku
„Ég stefndi alls ekki á blaðamennsku, en
hins vegar hafði ég alltaf geysilega mikinn
áhuga á henni. Nám mitt í Noregi tengdist
blaðamennskunni ekki beint, en aftur á
móti eru landafræði, félagsfræði og
umhverfisfræði, sem ég lærði ytra, góður
bakgrunnur fyrir blaðamennsku. Kunningi
minn starfaði á DV á þessum tíma og margir
af kunningjunum úti voru í blaðmannahá-
skólanum í Osló. Ég kynntist blaðamanns-
starfinu því óbeint, auk þess sem ég hafði
brennandi áhuga á fréttum, var einskonar
fréttafíkill. Pegar ég kom til íslands árið
1983 hafði ég augastað á kennslu, reyndar
hafði ég tekið uppeldis- og kennslufræði í
Osló skömmu áður en ég fluttist heim. Ég
sótti um nokkrar kennarastöður en fljótlega
kom í ljós að ekki var um auðugan garð að
gresja og ég fékk hvergi kennslu. Ég gat
ekki hugsað mér að vera atvinnulaus og fór
því einn góðan veðurdag og sótti um vinnu
hjá mínum gamla vinnuveitanda, ístaki hf.,
sem ég ég hafði unnið hjá við virkjunar-
framkvæmdir hér á árum áður. Það varð úr
að ég fór að vinna við að steypa upp grunn
nýju prentsmiðju Morgunblaðsins. Ég segi
því gjarnan að blaðamennskuferillinn hafi
byrjað á Mogganum!"
Reif kjarnorkuvopnamerkið af
töskunni
„En áhuginn á blaðamennskunni blund-
aði ennþá í mér og því ákvað ég að slá til og
sótti um starf á DV. Fyrst hitti ég fyrir Jónas
Haraldsson, fréttastjóra, og hann sagði mér
að hitta nafna hans Kristjánsson, ritstjóra,
klukkan átta daginn eftir. Á þeim tíma átti
ég að vera mættur í steypuvinnuna. Ég
pakkaði vinnugallanum niður í tösku og fór
í betri fötin. Ég man eftir því að á töskunni
var merki þar sem stóð „Nej til atomváp-
en“. Mér fannst ekki vera líklegt til árang-
urs að hafa merkið á töskunni og tók það
því af áður en ég fór á fund Jónasar. En
hvað sem því líður, þá réði Jónas mig og ég
hóf fljótlega störf.“
Til að byrja með hafði Arnar Páll umsjón
með lesendasíðunni, en vann sig síðan upp í
umsjónarmann neytendasíðunnar. Hann
segist vera á þeirri skoðun að gott sé fyrir
nýgræðinga í blaðamennsku að byrja á
grunninum. „Að mínu mati er of mikið um
að blaðamenn séu settir beint í hasarinn.
Mér finnst ekki virka nægilega vel þegar
nýliðar eru sendir beint á vígvöllinn,
þ.e.a.s. í stóru fréttirnar, til þess að tala við
forsætisráðherra eða aðra toppa þjóðfélags-
ins.“
Úr neytendamálunum var Arnar Páll
færður í almennar fréttir og þaðan í þing-
fréttir. „Ætli ég hafi ekki verið kominn á
þing árið 1984 og þar var ég í tvö ár. Síðar
annaðist ég þingfréttir fyrir Ríkisútvarpið.
Þú sérð að ég hef setið töluvert iengi á
þingi,“ sagðí hann og hló.
Árin á DV sagði Arnar Páll hafa að
mörgu leyti verið afar lærdómsrík. Að vísu
verði að segjast alveg eins og er að yfirmenn
DV hafi ekki verið mikið fyrir að hlú að
sínu starfsfólki og af þeim sökum hafi verið
mikil hreyfing á blaðamönnum. „Á DV var
mikil hreyfing á starfsfólki. Þegar blaða-
menn voru að ná tökum á starfinu fóru þeir
gjarnan yfir á aðra miðla.“
Hasarinn á Bylgjunni
Árið 1986 færði Arnar Páll sig yfir á
útvarpsstöðina Bylgjuna, sem þá hafði
nýlega hafið útsendingar. „Þetta var geysi-
lega skemmtilegur og lærdómsríkur tími.
Þarna var nýtt fólk í fréttamennskunni, sem
reyndar er áberandi í fjölmiðlaheiminum í
dag. Ég nefni Árna Þórð Jónsson, frétta-
mann sjónvarps, Elínu Hirst á Stöð 2, Árna
Snævarr, sem nú er fréttamaður Ríkisút-
varpsins í Kaupmannahöfn, Karl Garðars-
son á Stöð 2 og Bjarna Vestmann, sem áður
var fréttamaður Ríkissjónvarpsins en starf-
ar nú í utanríkisráðuneytinu. Þetta var
harðsnúið lið og við unnum baki brotnu.
Menn hugsuðu ekki mikið um kaffitíma eða
launakjör, vinnan var númer eitt, tvö og
þrjú. Fram til þessa hafði Ríkisútvarpið ver-
ið einrátt á markaðnum, en takmarkið var
að veita því eins harða samkeppni og við
gátum. Við höfðum þá aðstöðu að geta sent
fréttir út strax og þær urðu til, en Ríkisút-
varpið var bundnara við fyrirfram tímasetta
fréttatíma. Dæmigert fyrir mun á Bylgjunni
og útvarpinu var þegar tilkynnt var um leið-
togafund Reagans og Gorbatsjovs á íslandi.
Menn vissu að eitthvað var að gerast og
höfðu samband við Magnús Torfa Ólafsson,
þáverandi blaðafulltrúa ríkisstjórnarinnar
Svör hans voru á þann veg að fréttamenn
skyldu fylgjast með fréttaskeytum á Reuter
um tvöleytið. Það stóð heima að Reuterinn
kom með þessa tilkynningu og hún fór strax
í loftið á Bylgjunni. Á útvarpinu hins vegar
komst þessi stórfrétt ekki strax í loftið
vegna þess að þulurinn var á klósettinu þeg-
ar hún var send út um heimsbyggðina!“
Omar á fjórum fótum
Arnar Páll orðaði það svo að gífurleg
„keyrsla“ á Bylgjunni hafi ekki gengið til
lengdar og sá dagur hafi komið að hann hafi
verið búinn að fá nóg. „Ég ákvað að hætta
og við hjónin keyptum miða til Majorka og
slöppuðum þar af í þrjár vikur. Áður en við
fórum út hringdi Atli Rúnar Halldórsson,
sem þá var að taka tímabundið við stöðu
varafréttastjóra á fréttastofu útvarps, og
bauð mér vinnu á útvarpinu, sem ég þáði.
Ég réði mig fyrst í einn mánuð í afleysingar
á sjónvarpið og aflaði mér ágætrar reynslu
þar, en fór síðan í þingfréttir á fréttastofu
útvarps. í samanburði við útvarpið var um
margt athyglisvert að prófa frétta-
mennskuna á sjónvarpinu. Óft fannst mér
ekkert gerast allan daginn, en síðan var allt
á fullu rétt fy'rir útsendingu og á meðan á
henni stóð. Áhorfendur gera sér auðvitað
ekki grein fyrir þeim hamagangi sem er að
tjaldabaki á fréttastofu sjónvarps, jafnvel
eftir að útsending hefst. Eg man einu sinni
eftir því að Ómar Ragnarsson var á síðasta
snúningi og náði ekki að ljúka við frétt fyrr
en eftir að fréttaútsending hófst. Hann greip
til þess ráðs að skríða á fjórum fótum inn í
stúdíóið og rétt náði að stinga spólunni með
fréttinni í útsendingartækið í tæka tíð.“
Ekki nóg aö hafa próf í fjölmiðlun
frá Bandaríkjunum
Þegar hér var komið sögu beindum við
samtalinu að þeim hugmyndum sem
almenningur gerir sér um störf blaða- og
fréttamanna og afstöðu fólks til þeirra. „Ég
heyri stundum að fólk veltir fyrir sér hvort
það sé virkilega fullt starf að vera frétta-
maður. Þeir sem hafa þessar ranghugmyndir
vita ekki hversu mikil vinna liggur að baki
fréttaöflun. Lítil frétt getur verið árangur
margra daga erfiðis. Frá gamalli tíð er
almennt neikvætt viðhorf almennings í garð
Texti: Oskar Þór
Halldórsson.
blaðamanna. Sá sem segir við mig að ég sé
fréttasnápur á ekki von á góðu. Ég man í
þessu sambandi eftir því að bæjarfulltrúi hér
á Akureyri spurði mig fljótlega eftir að tók
við starfi deildarstjóra RÚVAK, hvort ég
væri þessi fréttasnápur sem væri nýkominn í
bæinn. Ég brást hinn versti við og ég hugsa
að bæjarfulltrúinn segi þetta ekki aftur. Til
þess að breyta viðhorfi almennings til frétta-
manna tel ég afar mikilvægt að þeir hafi víð-
tæka reynslu og þekkingu. Það er ekki nóg
að hafa próf í fjölmiðlun frá Bandaríkjun-
um. Lykilatriði er að mínu mati að búa yfir
reynslu úr atvinnulífinu og kunna að tala
máli sjómanna, bænda, fiskverkafólks
o.s.frv.
Á dagblöðunum fer fréttaöflun að stórum
hluta fram í gegnum síma, en ég tel að því
ætti að breyta. Blaðamenn eru of rígbundn-
ir við símann. Þeir eiga að fara miklu meira
á vettvang og nálgast atburðina á þann hátt.
Þetta gildir einnig um útvarpið, þar sem
símaviðtöl eru of mikið notuð. Gott dæmi
er þegar fréttamenn á fréttastofu útvarpsins
í Efstaleiti hringja í veðurfræðinga á Veður-
stofu íslands, sem eru í næsta húsi, í stað
þess að labba nokkur skref og taka viðtölin
á Veðurstofunni.“
Jákvæð og neikvæð viðbrögð
Arnar Páll segist oft hafa fengið neikvæð
viðbrögð við sínum fréttum og það sama
gildi örugglega um bróðurpart blaða- og
fréttamanna. „Til þess að vera góður frétta-
maður er gjarnan sagt að maður þurfi að
hafa þykkan skráp. Til að byrja með tekur
maður skammir nærri sér, en það breytist
með tímanum. Maður þarf að meta
viðbrögð, neikvæð eða jákvæð, í hverju til-
felli. Stundum er sagt að þegar menn sem
tengjast ákveðnu fréttamáli rífist og
skammist, þá sé það örugg vísbending um
Vissi að ég vœri
kominn með
fréttina
- Arnar Páll Hauksson, deildarstjóri
Ríkisútvarpsins á Akureyri, í viðtali
um fréttamennsku, brennivínsmál
Magnúsar Thoroddsen o.fl.