Dagur - 08.04.1993, Blaðsíða 10

10 - DAGUR - Fimmtudagur 8. apríl 1993
Heilsupósturinn
Einar Guðrnann
Rangt og rétt um mataræði
Það eru ýmsar hugmyndir um
það að íþróttamenn borði eða
eigi að borða allt annað fæði en
við venjulega fólkið. Hér á eftir
koma nokkrar fullyrðingar um
mataræði íþróttamanna og fylg-
ir sögunni hvort þær eru sannar
eða ekki.
1. Það er mikill munur á
mataræði íþróttamanna
og venjulegs fæðis
Rangt. Mataræði sem er hollt
og heilnæmt á allan hátt er einn-
ig gott til þess að stuðla að betri
árangri íþróttamanna. Aðal-
munurinn felst í því að þeir sem
æfa ættu að borða meira af kol-
vetnum, en þau eru orkuforði
vöðvanna. Ef ekki er borðað
nógu mikið af kolvetnaríku fæði
þá hafa vöðvarnir hreinlega
ekki næga orku til þess að kom-
ast í gegnum erfiða æfingu.
Mataræði hjá íþróttamönnum
ætti að vera á bilinu 55-60%
kolvetni. Hvað það varðar þá
eru flestir sammála um að
íþróttamenn ættu að borða mik-
ið af ávöxtum og grænmeti og
annað eins af korni.
2. Kolvetni eru fitandi
Rangt. Þú þarft á kolvetnum að
halda til þess að gefa vöðvunum
orku og þú brennir þeim þegar
þú æfir. Það að borða hins veg-
ar of margar heildar hitaeining-
ar þýðir það að menn geta fitnað.
Til þess að sporna við því er
fljótlegast að skera niður neyslu
á smjöri, smjörlíki, olíum,
mayjonessósum og öðrum svip-
uðum fituafurðum.
3. Fita hefur fleiri
hitaeiningar heldur en
kolvetni
Rétt. Kolvetni og prótein inni-
halda fjórar hitaeiningar í
gramminu en fitan er hins vegar
með níu hitaeiningar í gramm-
inu. íslendingar borða allt of
mikið af fitu samkvæmt könnun
sem Manneldisráð íslands gerði
fyrir ekki alls löngu. Hlutfall
fitu í fæðunni ætti að vera 30-
35% í mesta lagi í venjulegu
fæði en ekki meira en 25% í
fæði íþróttamanna. Ef menn
vilja hins vegar létta sig ætti
þessi tala að vera á bilinu 15-
20%. Staðreyndin er sú að
íslendingar borða mun meira en
35% að jafnaði.
4. Þegar æfíngar eru
stundaðar þarf að borða
mikið af próteini
Rangt og rétt. Prótein er mikil-
vægt til þess að byggja upp og
viðhalda vöðvum, framleiða
hormón, ensím og endurnýja
rauðar blóðfrumur svo eitthvað
sé nefnt. Engu að síður borðar
fólk yfirleitt nægilega mikið af
próteini til þess að uppfylla
ofangreindar þarfir. Hinsvegar í
þeim tilfellum þar sem um
gríðarlega miklar æfingar er að
ræða og uppbyggingu gæti þurft
að borða meira af próteini en
venjulega, en í rauninni ekki
það mikið að það breyti orku-
hlutföllunum í fæðunni. Orkan
sem fæst úr próteini ætti að vera
um 15-20%.
5. Vítamín gefa manni
orku og það ætti að
borða nægilega mikið af
þeim til þess að vera viss
um að líða ekki skort
Rangt. Ekkert af hinum 14
þekktu vítamínum gefa orku.
Sum vítamín hjálpa líkamanum
við það að nýta orku úr fitu,
kolvetnum og próteini, en þau
Hafa ber þó í huga að það sem næringarfræðingar kalia heilnæmt fæði er
í rauninni ekki jafn algengt og menn vilja halda. Það að setja saman
mataræði sem inniheldur nægilegt magn af vítamínum er allt annað en
auðvelt.
fást einnig ef borðað er heil-
næmt fæði. f rauninni getur of
mikil vítamínneysla undir viss-
um kringumstæðum valdið því
að menn líði skort á öðrum
næringarefnum. Hafa ber þó í
huga að það sem næringarfræð-
ingar kalla heilnæmt fæði er í
rauninni ekki jafn algengt og
menn vilja halda. Það að setja
saman mataræði sem inniheldur
nægilegt magn af vítamínum er
allt annað en auðvelt. Sumir
vilja því tryggja sig gegn víta-
mínskorti með því að borða
vítamín í töfluformi.
6. Það er erfitt að fá
nægt járn úr mataræðinu
einu saman
Rangt. í>ó að það sé erfitt að
laga járnskort án þess að fá það
í töfluformi þá er hægt að við-
halda hæfilegu járnmagni í
blóðinu með fæðinu. Bestu
uppspretturnar fyrir járn eru
ýmsar korntegundir, þurrkaðir
ávextir, baunir, magurt kjöt,
fuglar og fiskur. Samkvæmt
nýlegum niðurstöðum úr rann-
sóknum ættu menn að fara var-
lega í það að borða of mikið af
járni með bætiefnum eða í
gegnum fæðuna þar sem það
hefur verið tengt við hjartasjúk-
dóma.
7. íþróttamaður þarf að
drekka meira en 8 glös af
vatni á dag
Rétt. Þú þarft að drekka um
átta glös af vatni á dag þó að þú
stundir engar æfingar. Þegar þú
ferð hins vegar að æfa þarftu að
auka við það til þess að bæta
fyrir þann vökva sem þú tapað-
ir á æfingunni. Margir hafa
örugglega upplifað það að finna
fyrir einkennum uppþornunar
án þess að vita hvað væri í raun-
inni að gerast. Einkennin eru
nefnilega oft svimi og ógleði.
8. Þorstatilfinningin er
góður mælikvarði á það
hversu mikið vatn þú
þarft að drekka
Rangt. Þorstatilfinningin segir
ekki nægilega vel til um það
hvað líkaminn þarfnast. Ein-
faldast og fljótlegast til að
kanna hvort þú drekkur nægi-
lega mikið vatn er að athuga lit-
inn á þvaginu og hve mikið það
er. Það ætti að vera ljósgult í
stað þess að vera dökkgult.
9. Æfingar örva hungur-
tilfinningu
Rétt og rangt. Kannanir sýna að
hóflegar æfingar í tuttugu
mínútur og upp að klukkustund
hafa ekki áhrif á það hve mikið
menn borða, og í rauninni
minnkar matarneyslan upp að
því marki. En ef æft er lengur
þá auka æfingarnar matarlystina
eins og búast má við en hins
vegar sjá æfingarnar oftast til
þess að þessum auka hitaeining-
um er brennt.
Samkórínn Björk
Fyrirlestur um sorg og sorgarviðbrögð:
Sr. Bragi Skúlason með
fyrirlestur í Glerárkirkju
Samtök um sorg og sorgar-
viðbrögð verða með fyrirlest--
ur í Safnaðarheimili Akureyr-
arkirkju fimmtudaginn 15.
apríl klukkan 20.30 en þar
mun sr. Bragi Skúlason prest-
ur Ríkisspítalanna tala um
sorg og sorgarviðbrögð. Dag-
inn eftir verður sr. Bragi með
námskeið í Safnaðarheimili
Glerárkirkju um sama efni.
Námskeiðið er hugsað fyrir
þá sem hafa misst ástvini og er
efni þess tilfinningar sorgarinn-
ar, sorgarferli, missir við marg-
víslegar aðstæður, dauði, kistu-
lagning, útför, greftrun, verk-
efni sorgarinnar o.fl. Nám-
skeiðið tekur 4 tíma og kostar
kr. 800,- og verður boðið upp á
Iétta máltíð. Þátttökutilkynn-
ingar skulu berast til Ólafar í
síma 985-35829, Zophoníasar í
síma 23405 eða Ástu í síma
22913. GG
Félag aldraðra Akureyri:
Skipað í trúnaðarstöður
Samkórinn Björk starfar í Aust-
ur-Húnavatnssýslu. Hann var
stofnaður árið 1983 og hefur
starfað með sívaxandi þrótti
síðan. Árið 1986 bætíist ^tonum
mikill liðsauki, þegar Kirkjukór
Skagastrandar gekk allur í
kórinn. Nú telur hann um sextíu
söngmenn, karla og konur.
Söngstjóri Bjarkar er Rose-
mary Hewlett en undirleikari
með kórnum er Julian Hewlett.
Bæði starfa þau við tónlistar-
kennslu á Skagaströnd, en Rose-
mary tók við söngstjórn kórsins á
síðasta starfsári. Kórinn er á
söngferðalagi um hluta Norður-
lands og hélt tónleika á Ólafsfirði
laugardaginn 3. apríl.
Samkórinn Björk er á margan
hátt vel skipaður kór. Raddir eru
almennt vel mannaðar og hafa
allgóðan hljóm. Nokkuð vantar á
breidd tóns í bössum og sópran
mætti vera bjartari. í þessu sam-
bandi er rétt að taka fram, að
kórinn var ekki alveg fullskipað-
ur á tónleikum þeim á Ólafsfirði,
sem undirritaður sótti.
Raddir kórsins falla vel saman
og mynda almennt hreina
hljóma. Afar lítið er um það, að
einstakir söngmenn komi fram úr
hljómum, en brá þó lítils háttar
fyrir einkum í tenór. Innkomur
voru langoftast mjög góðar og
einnig hlýddi kórinn vel bending-
um söngstjóra um styrkbreyting-
ar, áherslur og önnur túlkunar-
atriði.
Túlkun kórsins er nokkuð ein-
hæf. Flest lög á efnisskrá voru
flutt að mestu í millistyrk og ekki
notaðir sem skyldi þeir möguleik-
ar í litun túlkunar, sem felst í
vídd styrks. Þó sýndi kórinn vel
getu sína t' styrkum, fullum söng í
laginu Háfjöllin eftir Sigurð
Ágústsson við ljóð Steingríms
Thorsteinssonar. Einnig var ekki
nóg nýttur léttleiki í túlkun og er
þá ekki átt við hraða, heldur
kómískan blæ, þar sem hann á
við, svo sem í lögunum Smala-
stúlkan eftir Skúla Halldórsson
við ljóð Jóns Thoroddsens og
Abba-Labba-Lá eftir Friðrik
Bjarnason við ljóð Davíðs Stef-
ánssonar.
Það er vafalaust að Samkórinn
Björk er að verða hljóðfæri, sem
vert er að hlusta eftir. Hann er í
greinilegri framför og hefur tekið
verulegum breytingum frá síð-
asta starfsári. Hann getur þegar
gert mjög vel í túlkun og blæ,
eins og kom fram í laginu
Silungurinn eftir Fr. Schubert við
ljóð ókunns höfundar. Þar var
raddbeiting skemmtilega þving-
unarlaus, hljómur fullur og blæ-
brigði á margan hátt fínleg.
Rosemary og Julian Hewlett
léku á flautu og píanó á tónleik-
um Bjarkar á Ólafsfirði. Einnig
kom fram karlakvartett og Hall-
dóra A. Gestsdóttir söng ein-
söng. Þessi atriði lituðu dag-
skrána skemmtilega.
Tónleikagestir á Ólafsfirði
tóku vel söng Húnvetninganna
sem og flutningi annarra tónlist-
armanna. Tónleikarnir voru þó
ekki svo sóttir, sem ætla hefði
mátt að yrði í svo fjölmennri
byggð. Það er þeirra skaði sem
heima sátu og nutu því ekki
ánægjulegrar samveru með hin-
um söngglöðu Húnvetningum.
Haukur Ágústsson.
Fram að næsta aðalfundi Félags
aldraðra á Akureyri, 1994, gegna
eftirtaldir nefndastörfum fyrir
félagið:
Kaffinefnd: Aðalbjörg Sigurðar-
dóttir, Álfheiður Ármannsdóttir,
Ólafía Halldórsdóttir, Hulda
Ragnarsdóttir, Gestur Ólafsson,
Sigríður Ágústsdóttir, Ingunn
Þorvarðardóttir og Dýrleif Jóns-
dóttir.
Spilanefnd: Friðrika Tryggva-
dóttir, Jónatan Ólafsson, Rósa
Vilhjálmsdóttir, Guðbjörg
Björnsdóttir og Friðrik Ketils-
son.
Ferðanefnd: Árni Haraldsson,
Rósfríður Eiðsdóttir, Jón Frið-
björnsson, Kristján Einarsson,
Helga Torfadóttir og Vilborg
Pálmadóttir.
Skemmtinefnd: Hekla Geirdal,
Sigurður Sigmarsson, Þorbjörg
Jóhannesdóttir, Friðrik Ketils-
son, Alda Kristjánsdóttir og
Guðlaugur Halldórsson.
Húsnefnd: Jóhann Sigurðsson,
Jón Friðbjörnsson og Friðrik
Ketilsson.
Basarnefnd: Vilborg Pálmadóttir
og Lára Halldórsdóttir.
Bygginganefnd: Aðalmenn:
Aðalsteinn Óskarsson, Gísli
Konráðsson og Guðmundur
Jónsson. Varamenn: Björg Finn-
bogadóttir, Vilborg Pálmadóttir
og Jóhann Sigurðsson.