Dagur - 17.09.1994, Blaðsíða 6

6 - DAGUR - Laugardagur 17. september 1994
- segir sr. Pétur Þórarinsson í Laufási í viðtali um sína sjúkrasögu
Fáir ef nokkrir embættismenn eru eins nálægir almenningi í störfum sín-
um og prestar, bæði í sorg og gleði. Einkalíf presta er fólki oft hugstætt
eins og bersýnilega hefur komið fram nýverið. Þess á milli eru þeir mörg-
um Qarlægir, sumir telja jafnvel að þeir og kirkjan eigi ekkert erindi við
sig. Samt er það svo að með fáum, ef nokkrum fylgist fólk eins vel með
dagiega, og ef á móti blæs, t.d. í veikindum, er ekki aðeins viðkomandi
söfnuði kunnugt um heilsufar prestsins og jafnvel hans nákomnustu,
heldur miklu fleiri. Þannig er farið með sr. Pétur Þórarinsson í Laufási,
en einkunnarorð hans undanfarin misseri gætu verið að erfiðleikar og veikindi
væru til þess að sigrast á þeim. Reyndar ekki aðeins nú síðstu mánuði þegar
hann hefur þurft að horfast í augu við það að missa vinstri fót ofan við hné, held-
ur alla tíð frá níu ára aldri er hann sem ungur, fjörmikill drengur í föðurhúsum á
Akureyri greindist með sykursýki á háu stigi. Hann var þá þegar orðinn mjög
virkur í öllu íþróttastarfi, bæði í knattspyrnu og á skíðum, og það hlýtur að hafa
verið ungum drengnum sem og hans foreldrum mikið reiðarslag.
Á þeim tíma var það reyndar al-
varlegra mál aó greinast með syk-
ursýki en er í dag því veikin var þá
meóhöndluð á allt annan máta, t.d.
voru engin tæki tiltæk til að rann-
saka blóðsykur eins og mögulegt
er aó gera í dag. Bæði læknum og
eins foreldrum hans gekk mjög illa
að halda blóðsykrinum innan
ákveöinna marka því drengurinn
var ekki tilbúinn að draga úr
íþróttaiðkun sinni og hreyfa sig
minna þótt oft væri hann beðinn
um það. Þetta ástand breyttist lítiö
í fyrstu en svo fóru að mæta
drengnum ýmsar hindranir, m.a.
varð hann að leggja alla skíðaiók-
un á hilluna því mjög var af honum
dregið eftir allar skíðaferðir. Þegar
í menntaskóla var komið má segja
að Pétur Þórarinsson hafi verið
með annan fótinn á sjúkrahúsi en
um eða eftir tvítugt fer að draga úr
einkennum sykursýkinnar, kannski
öðrum þræði vegna þess að úr
mesta fjöri barns- og unglingsár-
anna hafði dregið. Um það leyti er
hann korninn í nám við guðfræði-
deild Háskóla Islands.
Á þessum aldri hafði þá þegar
skemmst mikið af æðakerfinu í
honum, þar sem blóósykurinn var
löngum of hár, stundum allt of hár.
Augun höfðu einnig skemmst af
þessum sökum en þegar meiri ró
komst yfir líkamann eftir aö Pétur
eltist gekk baráttan við sykursýk-
ina miklu betur og hefur síðan ekki
gengið svo afleitlega aö hafa stjórn
á henni. En stöóugt þarf að vera „á
vakt“.
„Sykursýkin hefur á þessum
þremur og hálfum áratug valdió
mér ýmsum erfióleikum. Eg fékk
tvisvar kransæóastíflu í fyrrahaust
sem tókst að lækna með blæstri og
þar áður tvisvar blóðtappa, fyrst í
höfói og síðan í handlegg sem
vafalaust má rekja aó hluta til syk-
ursýkinnar. Þetta eru orónir sam-
verkandi þættir sjúkdóma því auk
þess hef ég of háan blóðþrýsing og
blóðflögurnar vilja límast saman.
Eg er með skerta nýrnastarfsemi
og allt þetta hlýtur að stuðla að því
að eitthvað gerist eða gefi sig í lík-
amanumsagði sr. Pétur Þórarins-
son í Laufási í upphafi viótals um
veikindi hans.
„Um áramótin konr svo upp
þetta með fótinn á mér. Ég vissi að
vísu svolítið af því vegna þess að
ég var farinn aó verða svolítið fót-
kaldur og einnig handkaldur því
blóðstreymið niður í vinstri fótinn
var ekki nægjanlegt, þar sem eitt-
hvað af æðunum sinntu ekki Iengur
sínu hlutvcrki og hleyptu ekki
nægjanlegu blóði í gegn. Um ára-
mótin gerist svo það að ég rek litlu
tána utan í brún á sturtuklefa sem
orsakaði rispu sem varla blæddi úr.
Hún breyttist svo hægt og rólega í
eitthvaó sem ekki gat talist eðlilegt
og því var haldió til læknis. Þaö
var svo barist á hæl og hnakka í
þrjá mánuði, bæði á Fjórðungs-
sjúkrahúsinu á Akureyri og einnig
dvaldi ég um mánaðartíma á Borg-
arspítalanum í súrefniskútnum.
Síðast var reynd sérstök aðgerð
upp á gjörgæsludeild Fjórðungs-
sjúkrahússins en um miójan maí-
mánuð kom svo sú niðurstaða að
taka þyrfti af mér fótinn.“
Fylltist vonleysi um tíma
- Var það ekki geysilegt áfall?
„Þaó var visst högg, en einnig
nokkur léttir því ég var sárkvalinn
af vérkjum þegar fóturinn var aö
deyja. Ég var búinn aó dvelja um
mánaðartíma upp á gjörgæsludeild
og hafa tíma til að meta hvað var
að gerast. Ég var nánast hættur aó
bera af mér og á þessunr tínra vor-
um við hjónin sammála um að ekk-
ert væri hægt að gera annað en að
taka af mér fótinn. Ég skynjaði
betur eftir á hversu mikil þjáning
þessi veikindi voru konu nrinni,
börnunr og foreldrum en þau höfðu
að sjálfsögóu fylgst náið með þess-
ari baráttu minni.
Eftir aó fóturinn hafði verið tek-
inn af nrér fyrir neðan hné kom til
mín góður maður sem var í sömu
aðstöðu og ég, sagði mér hvað
væri hægt að gera með svona fötl-
un og mér fannst það afskaplega
mikils virði. Hann sannfærði mig
um aó hægt væri að yfirstíga þessa
breytingu meó því aó takast á við
hana og því var ég ekki á nokkurn
hátt hræddur við það. Þaö var svo
tíu dögum eftir að fóturinn var tek-
inn af mér sem ég fékk mesta
höggió, mesta áfallið. Þegar um-
búðirnar voru teknar af kom í ljós
að stúfurinn var eitt fiakandi sár og
ekki um annað að ræða en að taka
fótinn af fyrir ofan hné. Þá hófst nú
þrautin þyngri að gera það upp vió
sig hvort ég væri tilbúinn að fórna
hné því um svo mikilvægt liðamót
er að ræða.
Fyrstu dagana eftir seinni að-
gerðina spruttu upp alls konar
veggir, mínar hugsanir ekki mjög
jákvæðar, og segja má að ég hafi
málað skrattann á vegginn eins og
stundum er sagt. Mér fannst þá að
ýmislegt hefði verið tekið frá mér
sem ég hefði getað gert, eins og
t.d. að vera áfram í fótbolta, fara
minna ferða í náttúrunni, sinna
skepnum o.fl. Ég hafði þaó á til-
finningunni að ég væri sestur í
hjólastól fyrir lífstíð, ég yrði gjör-
samlega að breyta mínum lífsstíl
og þessa dagana fylltist ég í fyrsta
skipti einhverju vonleysi því lífið
framundan væri ekki mjög bjart.
Þetta bráði innan tíðar af mér.“
Einhvers virði kominn
á dráttarvélina
„Vonleysiö sem greip mig þama er
alltaf öðru hverju til staóar og það
kemur þá fram í manni þessi nei-
kvæði tónn. Þegar ég kom fyrst
heim eftir aögeróina í byrjun júní
var nrikill gróandi í loftinu. Konan
mín og strákurinn höfðu tekið allan
sauóburðinn upp á myndband og
ég því getað fylgst rneð honum í
sjónvarpi inni á sjúkrahúsi. En
þegar ég kom heirn fannst mér
skyndilega að ég væri ekki kominn
til að vera með, heldur til þess að
horfa á lífið út um glugga. Þá fóru
í hönd nokkrir erfióir dagar.
Einn dag er ég kom frá endur-
hæfingu að Kristnesi stóð til að slá.
Sonur minn sem hefur séð um bú-
skapinn kom inn og sagði: „Pabbi,
viltu ekki koma út aó slá?“ Ég veit
að sumum þeim sem staddir voru
inni og heyrðu hans orð fannst
þetta ekkert fyndið en ég svaraði
að bragði að það skyldi ég gera.
Hann keyrði mig niður á tún þar
sem dráttarvélin var og þar var
hækjan bundin við kúplinguna og
ég ýtti á hana rneð hendinni. Það
var eins og ég fengi vængi, settist á
vélina og sló marga hektara, en
þetta sannfærði mig um að ég væri
enn einhvers virói og nýtanlegur,
en ckki bara áhorfandi. Éjölskyld-
an hefur verið mjög dugleg aó
framkvæma hlutina þannig að ég
gæti verið þátttakandi þótt oft væri
auðveldara fyrir þau að fram-
kvæma hlutina sjálf. Vonleysis-
hugsunarhátturinn hvarf smátt og
smátt.“
/
Ometanlegur stuðningur
safnaðanna
„Skömmu eftir að ég hafði misst
fótinn komu forystunrenn sókn-
anna í Laufáspresakalli til mín og
færöu mér stóra peningagjöf frá
söfnuðununr og sögðu mér aó
kaupa mér sjálfskiptan bíl fyrir
peningana sem ég gæti ekið sjálfur.
Það hefur verið mér alveg ómetan-
legt því ég hef getað ekið sjálfur í
endurhæfingu fram í Kristnes, til
preststarfa og fieira.“
- Var ekki viss kvíði í þér að
hefja aftur preststörf og jafnvel
hvarflað að þér aö þú ættir ekki
afturkvæmt í preststarfið?
„Mín innri tilfinning fyrir því að
vera fyrir altari, vera að brölta fyrir
franran það á annarri löppinni og
nánast detta, og finna að kirkju-
gestir skynjuðu það, er mjög erfið.
Eg hafói verið hvattur til að fram-
kvæma þau prestverk sitjandi sem
ég hafði áður framkvæmt
standandi en í mínum huga kom
það ekki til greina og jafnvel gera
heldur betur en áður. Éyrsta prest-
verkið sem ég vann var skírn, en
sr. Magnús Gunnarsson á Hálsi,
sem leysti mig af, var með nrér því
það var einnig gifting. Við ákváð-
um að hann skyldi bara grípa inn í
ef ég gæti ekki meira. Við sáum
þegar ég var búinn að skíra barnið
að ég var nánast uppgcfinn svo
hann tók við. Það var geysilegur
stuóningur. Mér hefur síóan vaxið
ásmegin með hverju prestverki eft-
ir að ég kornst á gervifót.“
Sá sjálfan mig á örskotsstundu
kútveltast í prestskrúðanum
„Ég taldi mig orðið færan í fiestan
sjó er ég messaði nýlega í Sval-
barðskirkju en þegar ég fór niður
tvær tröppur úr prcdikunarstólnum
færði ég gervifótinn á undan. Hann
gaf eftir, ég tók bakföll, og gegn-
um huga mér sá ég sjálfan nrig kút-
veltast í prestskrúðanum fyrir
framan söfnuöinn. Ég náði hins
vegar meó annarri hcndinni í skírn-
arfontinn og gat rétt mig af. Fyrir
þessi atriði tek ég mest út.
Konan mín hefur farió meó mér
til hvers einasta prestverks síðan
ég konr aftur til starfa, leitt mig inn
aó altari, rétt með bækurnar og
staðið viö hlió mér við grafimar
þannig aö ég hef verið miklu ör-
uggari. Ég mundi ekki vilja horfa
framan í söfnuðinn ef ég færi á eft-
ir kistunni ofan í gröfina.“
Hef öðlast meiri ró en
væri að skrökva ef ég
segðist vera ánægður
- Hefurðu öðlast meiri bjartsýni nú
þegar þú ert farinn að sinna aftur
preststörfum?
„Ég hef öólast meiri ró yfir því
aó vera svona. Þegar konan mín
var að nudda á mér siúfinn á
kvöldin þegar gengið var til náða
og mýkja verkina, þá ræddum við
oft um það að í hugsuninni tryðunr
við því að þetta mundi lagast. í
hvert sinn sem eitthvað hel'ur bját-
að á þá hefur það lagast. Konan
hefur þurft að fara í krabbameins-
aðgerð og komist yfir þau veikindi,
og því ekki þessi veikindi líka?
Én hugsaðu þér hvað þetta er
mikil blindni, því ekki vex á mig
aftur fótur. En þetta er eitthvað
sem undirmeðvitundinn kyngir
ekki strax, en srnám saman aðlag-
ast maóur þessu ástandi sínu og
sættir sig við það. Ég væri auðvit-
að að skrökva ef ég segöi að ég
væri ánægður með ástandið, en um
leið og ég finn að ég er fær um aó
sinna mínu starfi meö þeim hætti
sem ég vil og kannski betur cn áð-
ur þar sem vcraldlegt vafstur glep-
ur ekki eins og áður. Það gæti t.d.
verið fólgið í því að efla samstarf
okkar prestanna í prófastdæminu
og vitja oftar gamla fólksins.“
- Hvarflaði aldrei að þér að
preststarfið yrði þér um nregn og
þú yróir aó hætta?
„Ég neita því ckki að á tínrabili
greip mig sú hugsun. Ég hef fengið
á mig það orð að vera jafnvel of
samviskusamur og hef haft sam-
viskubit af því að vera fjarverandi
vegna veikinda. Mér cr þaö því
nrikill Iéttir að finna að sjálfstraust-
ið er aftur til staðar og mín líkam-
lega l'ötlun verður mér ekki Þránd-
ur í Götu.“
Hvað á Herrann við?
- Almenningur leitar frekar hugg-