Dagur - 03.02.1995, Blaðsíða 10

10 - DAGUR - Föstudagur 3. febrúar 1995
MINNINÚ
orsson
Fæddur 23. febrúar 1904 - Dáinn 25. janúar 1995
Hann hét fullu nafni Lórenz Ingólf
Halldórsson, alltaf kallaður Lolli.
Hann var fæddur á Eskifirði 23.
febrúar 1904, sonur hjónanna Guð-
rúnar Sigurðardóttur og Halldórs
Sveinssonar, en þau eignuðust tvö
böm, Lolla og Aðalheiði, sem látin
er fyrir mörgum árum. Halldór lést
frá þeim systkinum mjög ungum.
Stóð þá Guðrún ein uppi með böm-
in tvö. Hún giftist síðar Guðna
Sveinssyni, bróður Halldórs, og
eignuðust þau saman tvö böm, Hall-
dóru og Eirík. Þær voru systur,
Guðrún og amma mín, Stefanía Sig-
urðardóttir Austfjörð, sem gift var
Jóni Austfjörð, en þau áttu þrjú
böm. Þessar tvær fjölskyldur
byggðu sér hús sem heitir Bakki.
Þetta var lítið hús, herbergjaskipan
var ekki stórkostleg. Niðri voru tvær
stofur og tvö lítil eldhús, en uppi
voru tvö herbergi, sitt fyrir hvora
fjölskyldu. Þama bjuggu þau saman
í mörg ár með sjö böm, svo bömin
voru sem systkini.
A þessum árum tók amma ást-
fóstri vió Lolla og var hún honum
sem móöir alla tíð síðan. Afi og
amma fluttust til Akureyrar árið
1920, en þá hafði móðir mín gifst
þangað. Amma sá alltaf eftir Eski-
firði, fannst henni sá staður fegurst-
ur og bestur allra staða. Hún sakn-
aði litla lækjarins, sem rann fyrir ut-
an húsið, það var svo yndislegt að
sofna við lækjamiðinn eftir annir
dagsins. Svo var það Hólmatindur-
inn, sem henni fannst fegurstur og
tignarlegastur allra fjalla. Þó að þau
flyttu í burtu var alltaf gott samband
á milli þessara fjölskyldna. Lolli
gerðist sjómaður, fékk skipspláss á
norsku flutningaskipi og var í mörg
ár í siglingum, þar sem hann upp-
lifði mörg ævintýrin. Þessi skip
sigldu um öll heimsins höf. Fyrir ut-
an Norðurlöndin sigldi hann til Ital-
íu, Sikileyjar, Spánar og eitt sinn
alla leið suður til Ríó. Eg man hvað
hann var hugfanginn af þeirri feguró
sem blasti við, þegar siglt var inn til
Ríó og fannst honum það fallegasta
borgin sem hann hafði komið til.
Það fór ekki hjá því, að hann kæm-
ist í kynni við Bakkus á þessum ár-
um og margar vom frásagnir hans
ævintýri líkastar, hvort sem Bakkus
var með eða ekki. Já, hann Lolli var
hafsjór af sögum úr sínu sjómanns-
lífi og hann lærði norsku og talaði
hana vel. Afi hafði líka verið á
norskum og dönskum skipum og
eins og Lolli siglt vítt og breitt um
heiminn. Þegar fram liðu stundir og
Lolli var sestur að á Akureyri, var
gaman að hlusta á þá rifja upp sjó-
ferðaævintýrin sín, einkum á sunnu-
dagsmorgnum, þegar þeir brugðu
gjaman fyrir sig norskunni yfir kaff-
inu og jólakökunni hjá ömmu, en
hjá henni fékk Lolli sinn skammt af
andlega fóðrinu og síðan var hlegið
að öllu saman, en kátínan fylgdi
Lolla allt til enda. Viö áttum heima
á Eyrarlandsvegi 12, pabbi, Einar
Jóhannsson, byggingameistari, og
mamma, Ingibjörg Austfjöró, afi,
amma og við systkinin.
Eg var 6 eða 7 ára, þegar ég man
fyrst eftir Lolla. Það var sumardag-
ur, yndislegt veður, logn og sólskin
eins og alltaf í endurminningunni.
Eg var úti og var að baka moldar-
kökur, raðaði þeim á fjöl, skreytti
þær með fíflum og sóleyjum og setti
þær í sólina til þerris. Mér varö litið
niður í brekkuna fyrir neðan Eyrar-
landsveginn, sem þá var blessunar-
lega laus við allan trjágróður. Sé ég
þá hvar kemur maður, heldur illa til
reika, upp brekkuna, tekur stefnuna
heim og beint upp tröppumar sem
þá voru austan á húsinu. Mamma
kippir honum inn í forstofu og lok-
ar. Eftir smástund kemur svo yfir-
valdið, „Gunnar póli“ eins og hann
var alltaf kallaöur, á eftir mannin-
um. Ekki var „Gunnar póli“ betur
útlítandi, húfulaus og gylltu hnapp-
amir á „uniforminu“ höfðu týnt töl-
unni. Hann gengur upp tröppumar,
bankar á útidymar og krefst þess að
fá manninn framseldan, en þessi
maður var enginn annar en Lolli.
Þegar hér var komið sögu hafði
amma bæst í hópinn og „skjald-
meyjamar“ því orðnar tvær og yfir-
valdinu sagt að nú væri maðurinn á
þeirra ábyrgð og var Lolli því ekki
framseldur. Málið var það, að Lolli
var á norsku skipi sem hét Nordland
og lá hér í höfn. Lolli vildi fara hér í
land fyrir fullt og allt, en mátti það
ekki, því það þurfti að afskrá hann
úti í heimahöfn skipsins og var hann
því kyrrsettur um borð. Lolli undi
þessu illa, stökk frá borði og var
„Gunnari póla“ falið að handsama
hann, en þeirrra lyktir urðu sem fyrr
segir, að yfirvaldið týndi bæði húfu
og hnöppum.
Nordland lét úr höfn, en Lolli
varð eftir.
Um þessar mundir var Kristnes-
hæli í byggingu. Faðir minn var þar
byggingameistari ásamt Jóni Guð-
mundssyni og fékk Lolli strax vinnu
frammi í hæli, eins og það var kall-
að þá. Þar vom fyrir hraustir, kátir
strákar á sama reki og Lolli og varla
komnir af strákaparaaldrinum enda
féll Lolli vel inn í þennan hóp og
sagði margar góðar sögur þaðan. A
þessum tíma kynntist Lolli heilla-
dísinni sinni, henni Öllu. Hún hét
Aðalheiður Antonsdóttir, fædd 2.
janúar 1907, að Urðum í Svarfaðar-
dal. Hún fluttist ung að ámm til
Reykjavíkur, var þar sín unglingsár
og lærði ýmsar hannyrðir, t.d. út-
saum, balderingu og knipplingar.
Þau gengu í hjónaband á nýársdag
1928 og byrjuðu sinn búskap á
„Norðurpólnum" sem nú er horfinn
sjónum okkar Akureyringa. Þegar
Lolli kvæntist kvaddi hann Bakkus
og gekk í stúku. Nú fóm erfiðir tím-
ar í hönd. Hér var kreppa og at-
vinnuleysi og erfiðleikar fyrir
bamafólk. Lolli var harðduglegur
og vann alla vinnu sem til féll.
Tunnuverksmiðjan var starfrækt
fyrir atvinnubótavinnu og þar vann
Lolli. Gleðin og hamingjan vom
þeirra ríkidæmi, bömin fæddust
hvert af öðru og það var þeirra lán
að geta keypt lítið hús í Fróðasundi
3. Þar bjó svo þessi fjölskylda og
undi glöð við sitt. Alla, þessi mynd-
arkona, saumaði á hópinn sinn en
bömin urðu sjö. Lolji eignaðist
trillu og reri til fiskjar. A stríðsámn-
um flutti hann beitu út í Hrísey. Eitt
sinn var hann stoppaður af Bretum,
en þeir vom þá á Hjalteyri og fannst
þeim eitthvað gmnsamlegt að sami
bátur var þar alltaf á ferðinni fram
og til baka. Þeir komust að raun um
að þetta vom hættulausar ferðir og
varð Lolli góður vinur þeirra og fór
allra sinna ferða óáreittur.
Það sem einkenndi heimilislíf
þeirra Öllu og Lolla var gleðin og
hamingjan sem fluttu fjöll í þeirra
erfiðleikum. Aldrei var æðrast og
smám saman greiddist úr. Þau gerðu
vel við húsið sitt og byggðu góó
kvistherbergi uppi og þegar bömin
stækkuðu urðu þau góðar hjálpar-
hellur. Amma leit á þau sem sín
bamaböm, enda kölluðu þau hana
ömmu. Innileg vinátta var milli
þeirra ömmu og Öllu og mörg vom
sporin heim á Eyrarlandsveg. Stutt
var úr Bamaskólanum heim í eld-
húsið hennar ömmu og komu bömin
oft og fengu mjólkurbolla og brauð-
sneið. Mér er í fersku minni, þegar
Maggi sagði við mömmu sína: „Eg
fór til ömmu í dag og fékk mjólk og
brauð, en það er verst hvað hún læt-
ur alltaf mikið smjör á brauðið.“
Þegar við fluttum hingað í Goða-
byggð 2, fluttu þau með okkur, afi
og amma. Varð nú heldur lengra á
milli vina og ekki vom bílar algeng-
ir í þá daga. En þau töldu ekki eftir
sporin þó þau yrðu fleiri og alltaf
bám þau með sér gleði og ferskan
blæ. Böm þeirra Öllu og Lolla em:
Pálína, gift Hauki Hallgrímssyni;
Gunnar, verkstjóri hjá U.A.,
ókvæntur; Magnús, vélstjóri, kvænt-
ur Elínu Eyjólfsdóttur; Gísli Krist-
inn, aðstoðarslökkviliðsstjóri,
kvæntur Rögnu Fransdóttur; Guó-
björg, gift Þorgeiri Gíslasyni húsa-
smíöameistara; Ingibjörg, gift Reyni
Valtýssyni, rafvirkjameistara; Skúli,
bmnavörður, kvæntur Guðrúnu Þor-
kelsdóttur.
Öll hafa bömin komið sér vel
áfram og stór er nú ættboginn sem
kominn er af þeim Öllu og Lolla og
upp til hópa er þetta hið vænsta
fólk. Ekki get ég skilið við hann
Lolla minn án þess að minnast
veiðimannsins sem í honum bjó.
Hann renndi færinu eða kastaði af
stönginni hvar sem tækifæri gafst,
hvort sem það var á, fljót eða lækj-
arspræna. Hann var fiskinn vel og
sagði margar góðar veiðisögur. I
mörg ár vann Lolli hjá U.A., við
brýnslu á hnífum fyrir þær sem
unnu við fiskinn og veit ég að það
fólk sem með honum vann minnist
hans sem gleðigjafa, enda veit ég að
við afhendingu á hnífunum sem
hann brýndi, lét hann yfirleitt falla
nokkur vel valin orð. Lolli fór alltaf
heim í morgunkaffi klukkan níu og
var húsfreyjan þá ævinlega búin að
hella á könnuna. Svo var það líka
morguninn 9. ágúst 1978, er Lolli
kom heim. Hann opnaði forstofu-
dymar og kallaði: „Alla, rósimar
þínar þurfa svona einn sólardag til
að geta spmngið út,“ en hún ræktaði
rósir í garðinum þeirra. Kaffiilminn
lagði á móti honum, en hann fékk
ekkert svar, en á gólfinu lá Alla,
hún hafði fyrir nokkrum mínútum
kvatt þetta jarðneska líf. Þetta var
sorgarstund fyrir Lolla og alla fjöl-
skylduna, en með stuðningi þeirra
hvert við annað komst tilveran aftur
í samt lag. Nokkru síðar flutti Lolli í
Birkilund 13, til Gunnars sonar síns.
Hann seldi húsið sitt í Fróðasundi,
húsið sem þau Alla höfðu búið í öll
sín hamingjuár. Fyrir nokkmm ár-
um keypti Gunnar raðhús að Víði-
lundi 3 og þar bjuggu þeir sér yndis-
legt heimili, prýtt öllum fallegu
mununum sem hún Alla hafði unn-
ið, en eftir því sem ungamir flugu úr
hreiðrinu, gafst henni meiri tími til
að sinna uppáhaldsiðju sinni, hann-
yrðum. Hún saumaði myndir, stóla-
áklæði, veggteppi, klukkustrengi og
púða. Hún bæði knipplaði og bald-
eraði á íslenska búninginn og voru
öll hennar verk fullkomin að allri
gerð.
Lolli minn, nú ertu farinn. Ekki
datt mér það í hug, örfáum dögum
áður en þú varst allur, þegar við
kvöddumst með kossi héma í Goða-
byggðinni, að það væri okkar hinsta
kveðja. Nú hefur þú hitt aftur ham-
ingjudísina þína, hana Öllu. Guð
blessi minningu ykkar beggja. Hafið
þið þökk fyrir allt og allt.
Áslaug Jónína Einarsdóttir.
Mig langar í fáum orðum að minn-
ast Lórenzar.
Það var mjög skemmtilegt að fá
tækifæri til þess að kynnast honum.
Þó að ég hafi ekki þekkt hann mjög
lengi, þá voru þau kynni einstaklega
góð og alltaf þegar maður kom í
heimsókn, þá var strax drifið í því
að hella upp á könnuna, þó svo að
heilsan væri ekki alltaf upp á það
besta. Það var okkur mjög mikil
ánægja að hann skyldi koma til Dal-
víkur að sjá nýju íbúðina okkar
Hólmfríðar þegar við fluttum í hana
síðastliðið haust.
Ég vil senda öllum ættingjum
hans innilegar samúðarkveðjur.
Guð blessi minningu Lórenzar
Halldórssonar.
Margs er að mirmast
margt er hér að þakka.
Guði sé loffyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
(V. Briem)
Tryggvi Kristjánsson,
Dalvík.
Óður til lífsins
Lengi heilluðu hugann
heiðríkir dagar, alstirnd kvöld,
lífþeirra, ljóð og sögur,
sem lifðu á horfinni öld.
Kynslóðir koma ogfara,
köllun þeirra er mikil og glœst.
Bak við móðuna miklu
rís mannlegur andi hœst.
Liðnar og ókomnar aldir
umlykja vora hverfulu stund,
líkt og úthöfin álfur,
eyjar.firði og sund.
Eilífð var öllum sköpuð
áður en til voru jarðnesk spor.
Síðasta guðagjöfin
er gleðinnar Ijósa vor.
(Davíð Stefánsson)
Bless, bless, elsku langafi minn.
Atli Ævar Ingólfsson.
Það er skrítið að hugsa til þess að
maður eigi aldrei eftir að fara til afa
í Fróðó, fá harðfisk og hlusta á allar
þær sögur sem hann kunni frá því
að hann var á sjónum, sitja inná
rúmi hjá honum og skoóa nýjustu
fluguna sem hann hafði hnýtt og spá
í hvemig sá stóri vildi hana eða þá
að fara með afa að veiða.
Já, hann Lórenz afi er dáinn.
Vió nafnamir áttum margar góð-
ar stundir saman því ég var ekki hár
í loftinu þegar afi fór að taka mig
með í laxveiði en það var hans aðal
áhugamál.
Ahuginn á veiðinni sást best á
því að þegar fætumir voru ekki
lengur nógu sterkir til að vaða djúp-
ar ár og harða strauma, þá tók sá
gamli bara mcð sér stól og sat á
bakkanum og veiddi oft vel.
Afi var húmoristi mikill og gerði
mikið grín, þó mest að sjálfum sér.
Dettur mér í hug eitt sinn þegar
hann var að bóna bílinn sinn og stóð
í hurðargatinu með bónbrúsann í
annarri hendi og tuskuna í hinni,
rann hann þá allt í einu til, missti
jafnvægió, datt og skorðaðist í milli
stéttarinnar og bílsins. Kona í næsta
húsi hafði verið að fylgjast með
honum og kom hlaupandi en þá lá
sá gamli á bakinu skellihlæjanúi,
allur útataður í bóni.
Bíllinn hans afa (Fíat) var þeim
kostum gæddur að komast bara upp
í 60 km á klst. að afa sögn, en þegar
maður fór svo með honum í ökuferð
og gerði athugasemd við hraðann á
honum, þá hló hann og sagói: „Æi,
ég fékk sinadrátt!"
Lórenz afi hafði líka mikinn
áhuga á öllum íþróttum og þá sér-
staklega fótbolta og missti sjaldan
af leik þegar Þórsaramir voru að
spila.
Elsku Lórenz afi, nú ert þú kom-
inn á nýjar slóðir og hittir Aðalheiði
ömmu, við vitum að ykkur líður vel
saman og það gefur okkur sem eftir
lifum styrk á okkar lífsleið.
Ég kveð þig nú, elsku afi minn,
með þessum fáu orðum og þakka
Guði fyrir þann tíma sem við feng-
um saman.
Ingólfur Heiðar Gíslason.
Góður vinur er genginn til feðra
sinna, hann Lolli minn er allur.
Minningarbrot frá bernsku minni
láta ekki á sér standa: Ég vakna á
sunnudagsmorgni við að hressilegur
hlátur berst úr eldhúsi ömmu minn-
ar, Stefaníu á Eyrarlandsveginum,
og síðan taka þeir tal saman, afi
minn, Jón Austfjörð og Lolli. Báðir
höfðu þeir verið í siglingum á yngri
árum - farmenn á norskum skipum
swn seldu fisk til Spánar og Italíu.
Utivistir voru langar, ævintýri mörg
og því margt að rifja upp er fomvin-
ir tóku tal saman. Því þótti við hæfi
að rifja einnig upp norskuna, og er
ég kúrði í rúminu mínu sem ég fékk
að hafa niðri í homi hjá afa og
ömmu, naut ég þessara stunda. Hlát-
ur, spjall á norsku sjómannamáli,
daufur reykur pípunnar, kaffiilmur,
Lolli kominn, ekki fór á milli mála,
það hlaut að vera sunnudagur - og
þá þótti við hæfi að hafa meira við
og fara í sparifötin.
Minnisstæðustu og skemmtileg-
ustu berjaferð ævi minnar fór ég
með Lolla á trillubáti sem hann
hafði eignast. Þama var skyldfólk
mitt allt, sem hafði flutt frá Eskifirði
til Akureyrar, systkin mín og Lolli
frændi sjálfur skipstjórinn. Siglt var
út að Víkursköróum og lagt þar í
eina víkina, gengið upp brattann og
unaó þar í bláum berjalautum lengi
dags í sól og yl síðsumarsins. Svo
var haldið heim á leið til Akureyrar.
- „Seiddur um sólarlag, sigli ég inn
Eyjafjörð."
Áhyggjur á æskudögum vom
ekki þungar. Árstíðaskipti eins og
þau áttu að vera, nægur snjór til aó
leika sér á vetrum, vorleysingar með
lækjum skoppandi niður allar brekk-
ur, vorleikir og svo þetta blíða sum-
ar með eilífu sólskini að okkur
fannst, síðan haustið, skólinn.
En fullorðna fólkið hafði áhyggj-
ur. Það var kreppa og lítið um
vinnu. Ég man að Lolli fékk vinnu í
Tunnuverksmiðjunni og þóttist him-
in höndum hafa tekið. En launin
vom lág fyrir bamafólk. Hjón með
7 böm urðu að lifa spart því marga
munna var að metta og marga flík
að sauma, en það var húsmóðurinni
í Fróðasundi leikur að gera mikið úr
litlu.
Húsmóðirin var Aðalheióur
Antonsdóttir, fædd 2. janúar 1907
að Urðum í Svarfaðardal. í Reykja-
vík var hún öll sín uppvaxtarár, en
til Akureyrar fór hún tvítug að aldri
og þar réðust framtíðarörlög hennar
er hún kynntist Lórenz Halldórssyni
frá Eskifirði. Foreldrar hans vom
Guðrún Sigurðardóttir og Halldór
Sveinsson er dó frá ungum bömum
þeiira hjóna.
Ég heyrði þá sögu frá þeim tíma
er Lolli gerði hosur sínar grænar
fyrir Ollu, að hún hefði látið það
berast að sinn maður yrði að vera
bindindismaður og ekki bragða
áfengi. Ekki hélt gamli sjóarinn og
ævintýramaðurinn að þaó myndi
standa í vegi fyrir því að hann fengi
hennar. Eftir það dró hann aldrei
tappa úr flösku og á nýársdag árió
1928 vom þau gefin saman í hjóna-
band, degi fyrir 21 árs afmæli brúð-
arinnar.
Á þessum ámm var lífsbaráttan
ávallt hörð hjá verkafólki, barátta
við fátækt og atvinnuleysi og fóm
þau Aðalheiður og Lórenz sannar-
lega ekki varhluta þar af. Það fór
ekki hjá því að Lolli yrði mikill
verkalýðssinni og hann lét í ljósi
skoðanir sínar tæpitungulaust. Hann
var systursonur ömmu minnar og
fannst gömlu konunni sem hún yrði
að segja honum til syndanna. Það
var einstaklega ljúft á milli þeirra og
hefði ekki betra verið þó að þama
hefðu farið móðir og sonur.
Það var mikið lán er Lórenz
tókst að festa kaup á litlu húsi niðri
á eyri - Fróðasundi 3, því fyrr en
varði hafði bamaskarinn fyllt allar