Dagblaðið Vísir - DV - 03.10.1994, Blaðsíða 12

12
MÁNUDAGUR 3. OKTÓBER 1994
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVHINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla. áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRk-STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1400 kr. m/vsk.
Verð I lausasölu virka daga 140 kr. m/vsk. - Helgarblað 180 kr. m/vsk.
Viðunandi fjárlagafrumva'rp
Þingið var sett á laugardaginn. Nokkur óvissa ríkir
um þinghald í vetur, einkum vegna erfiðleika annars
stjómarflokksins, Alþýðuflokksins. Var um tíma talið
að þingi yrði slitið strax eftir setningu og boðað til kosn-
inga í vetur. Forsætisráðherra hefur hins vegar tekið af
skarið og ætlar að þrauka með ríkisstjómina til vors.
Ljóst er þó að þingið verður stutt og stormasamt, bæði
vegna kosninganna strax í apríl og þeirrar óvissu sem
ríkir um styrk og samstarf stjórnarflokkanna, eftir þær
uppákomur sem orðið hafa í Alþýðuflokknum í sumar
og haust.
í þeim mótbyr, sem ríkisstjómin hefur mætt af völdum
efnahagserfiðleika og eigin verka, er það ljós í náttmyrkr-
inu að gengið hefur merkilega vel að koma viðunandi
ijárlagafrumvarpi saman. Fjármálaráðherra hefur ekki
verið haldinn sömu athyghsýki og ýmsir aðrir ráðherrar
og haft að mestu hægt um sig. Friðrik Sophusson hefur
haft vit á því að fara með löndum hávaðalaust og nú
hefur honum með lagni og kannski einhverri heppni tek-
ist að hnýta saman þá enda sem gera fjárlagafrumvarpið
bæði skaplegt og boðlegt. Hann hefur ekki falhð í þá
freistni að gefa út kosningavíxla.
Þar skiptir mestu máh að halli á ríkisrekstrinum er
áætlaður sex og hálfur mihjarður króna og hefúr hann
ekki verið lægri miðað við landsframleiðslu síðustu Qög-
ur árin. Þetta er afrek út af fyrir sig í þeirri kreppu, sem
þjóðin hefur þurft að glíma við. Halli er auðvitað halh,
en enginn hafði gert ráð fyrir öðru og hallinn á íslenska
ríkisbúskapnum er minni en í velflestum öðrum vestræn-
um löndum, hver svo sem viðmiðunin er.
Vitaskuld gefa menn sér forsendur sem eru fuglar í
skógi en ekki fuglar í hendi. Gengið er út frá áframhald-
andi úthafsveiðum sem skapa vinnu og björg í þjóðarbú.
Gert er ráð fyrir tiltölulega lítilli hækkun launa, htilh
verðbólgu, minni lánsfjárþörf og auknum tekjum. Allt
er þetta sýnd veiði en ekki gefin.
Ríkisstjómin var á sínum tíma búin að lofa hahalaus-
um hárlögum á kjörtímabilinu. Það hefur ekki gengið
eftir og var hvort tveggja, óskhyggjan ein og borin von,
þegar efnahagskreppan reið yfir. Við getum þó þakkað
og metið að hallinn lækkar hægt og sígandi og almenning-
ur á að gefa þessu fjárlagafrumvarpi gaum, vegna þess
að stjóm ríkisijármála hefur áhrif á efnahag einstakl-
inga, atvinnu, vexti og verðbólguþróun.
Staða heimilanna í landinu er voveifleg í ljósi þeirrar
skuldasöfnunar sem þar hefur átt sér stað. Útreikningar
sýna að hvert heimih skuldar að meðaltah rúmar flórar
mihjónir. Samtals em skuldir heimhanna yfir 20 mhljarð-
ar króna. Umframeyðsla ríkissjóðs þýðir auknar skatta-.
byrðar, aukna lánsQárþörf og hærri vexti. Meðan ríkis-
sjóður gætir hófs í útgjöldum sínum og jafnt skuldir sem
tap ríkissjóðs grynnka, er von um bættan hag og betri tíð.
Yfir því þingi sem sett var á laugardaginn hvhir skuggi
upplausnar í öðrum stjómarflokknum. Þar að auki er
hætt við að þingmenn verði komnir í kosningaham. Kosn-
ingar í aprh leiða th þess að þinghald verður óvenjulega
stutt. Aht gerir þetta að verkum að í rauninni hefur Al-
þingi það eitt verk, að afgreiða íjárlög. Fjárlagafrumvarp-
ið, sem nú hefur séð dagsins ljós, gefur vonir um að fjár-
lagavinnan veíjist ekki fýrir þingmönnum. Fjármálaráð-
herra hefur gefið upp boltann og vonandi kemur ekkert
kosningaæði á þingheim sem splundrað getur viðunandi
fiárlagafrumvarpi á síðustu stundu.
Ehert B. Schram
Allt frá sl. vori hefur í fjölmiðlum
verið mikið rætt um hugsanlega
aðild okkar íslendinga að Evrópu-
sambandinu (ESB). Hana hóf utan-
ríkisráðherra með sterkum stað-
hæfingum og ályktunum um nauð-
syn þess að við sæktum nú þegar
um aðild og hins vegar um væntan-
leg viðbrögð forystu og stofnana
ESB við umsókn íslands. Tilefnið
var innganga fjögurra EFTA-ríkja
í ESB um næstu áramót. Samherjar
hans segja hann berjast fyrir stefnu
Alþýðuflokksins en hann gengur
þvert á ályktanir landsfundar hans
fyrr á árinu.
í umræðunni hefur lítið borið á
efnislegri athugun á kostinn og
göllum aðildar. Utanríkisráðherra
hefur rætt við forystu ESB án þess
að geta sýnt fram á réttmæti orða
sinna. í viðræðum forsætisráð-
herra viö forystu ESB nokkru síðar
varð ljóst að ýmsar yfirlýsingar
utanríkisráðherra voru úr lausu
lofti gripnar.
Stefnan er skýr - en hvað
meinar ráðherrann?
Með samþykkt frumvarps til laga
um Evrópska efnahagssvæðið
(EES) veitti Alþingi ríkisstjóminni
heimild til að staðfesta samninginn
Greinarhöf. telur brýnna nú en áður að á undan aðild að ESB verði
gengið til viðræðna við Bandaríkin um fríverslun og aukin samskipti.
Vöðum ekki í
blindni
og þar með aöild íslands að því. í
framhaldi þess ályktaði Alþingi
með atkvæðum nær allra þing-
manna að samskipti í slands og ESB
yrðu grundvölluð á tvíhliða samn-
ingum og skyldu viðræður teknar
upp við endurskoðun EES-samn-
ingsins vegna inngöngu EFTA-
ríkjanna fjögurra í ESB. Þar sem
Alþingi hefur ályktað um málið
verður afstöðu stjómvalda ekki
breytt nema með nýrri samþykkt
Alþingis.
Ríkisstjómin hefur, að tillögu ut-
anríkisráðherra, fahð stofnunum
Háskóla íslands aö gera úttekt á
ýmsum hhðum hugsanlegrar að-
hdar íslands aö ESB. Úttektin hef-
ur ekki legið fyrir en tihögumaöur-
inn sjálfur samt fyrir löngu hafið
umræðuna og segist ekki þurfa at-
huganir háskólastofnana th að
taka sjálfur afstöðu - hver var þá
thgangur hans með thlögunni?
Hann segir afstöðu sína afdráttar-
lausa en þrátt fyrir þaö hefur hann
ekki lagt th að stefnu íslands verði
breytt og sótt um aðhd að ESB.
Hann hefur því ekki fylgt afstöðu
sinni eftir - nema í orði. Þessi tví-
skinnungur ráðherrans er ástæða
th að efast um að ætiun hans hafi
verið efnisleg umræða um aðhd
íslands að ESB.
Hagsmunir í viðsjálli veröld
Viðfangsefni ríkisstjórnar og Al-
þingis er ekki einfaldlega að ákveða
hvort við göngum í ESB eða ekki.
KjáUaiinn
Árni Ragnar Árnason
alþingismaður Sjálfstæðis-
flokksins fyrir Reykjanes-
kjördæmi
Heldur að tryggja viðskiptahags-
muni okkar íslendinga við þær
aðstæður sem eru aö skapast og
verða ríkjandi í veröld sem skiptist
í efnahagsbandalög. Hagsmuni í
viðskiptum og öðrum málaflokkum
sem ráða rekstrarumhverfi at-
vinnugreina og fyrirtækja, verð-
mæti afurða okkar og lífskjörum
þjóðarinnar. Viðskiptahagsmunir
okkar eru ahs ekki eingöngu í Evr-
ópu og því síður eingöngu innan
ESB, nú eða eftir stækkun þess, þó
þar séu þeir langmestir.
Á síðustu mánuðum hefur komið
í ljós nokkur áhugi bandarískra
fyrirtækja á fjárfestingu og starf-
'semi hér. Ein af ástæðum þess er
aögangur okkar að mörkuðum
Evrópu með aðhd að EES. Þess
vegna tel ég nú brýnna en áður að
á undan aðhd að ESB verði gengið
th viðræðna við Bandaríkin og síð-
an fleiri mikhvæg viðskipta- og
markaðslönd okkar um fríverslun
og aukin samskipti á sviði við-
skipta, markaðsaðgengis, fjárfest-
inga, atvinnustarfsemi, menntun-
ar, þróunar og nýsköpunar. Shka
samninga gerum við ekki þegar við
höfum gengið í ESB.
Árni Ragnar Árnason
„Á síðustu mánuðum hefur komið í Ijós
nokkur áhugi bandarískra fyrirtækja á
fjárfestingu og starfsemi hér. Ein af
ástæðum þess er aðgangur okkar að
mörkuðum Evrópu með aðild að EES.“
Skoðanir annarra
Bruðl á lýðveldishátíð
„Greinhegt er að hátíðarhaldið hefur allt farið úr
böndum og ábyrgðarlausir aðhar hafa tekið sér fjár-
veitingavald í trausti þess að landssjóðurinn hlaupi
undir bagga og greiöi möglunarlaust, sem umfram
er allar áætlanir og framlag.... Þegar uppi eru mikl-
ar kröfur um sparnað og hagræðingu, er ófyrirgefan-
legt að hægt sé að komast upp með fáránlegt bruðl
á opinberu fé og að þaö sé ekkert mál að eyða um-
fram heimhdir og fjárhagslega getu.“
Úr forystugrein Tímans 30. sept.
Breytt Evrópusamband
„Það er breytt Evrópusamband, sem við íslending-
um blasti, ef þeir ákvæðu að sækja um aðhd. Ríkis-
stjórn Davíðs Oddssonar eða meirihluti hennar á
Alþingi hefur ekki lagt neina hindrun í götu þeirra,
sem vilja ganga th nánara samstarfs við ESB en felst
í EES-aðild. Á Alþingi hefur hins vegar náðst víðtæk
sátt um næstu skref th að gæta hagsmuna íslands
gagnvart Evrópusambandinu á grundvehi aðhdar-
innar að Evrópska efnahagssvæðinu.“
Björn Bjarnason alþingismaöur i Mbl. 29. sept.
Umbóta þörff ■ fjármagnsviðskipum
„Það er lýsandi dæmi fyrir ástandið hér á landi
að Landsbanki íslands fékk nýlega á fimmta mhljarð
í eigin fjárframlag og víkjandi lán frá stjómvöldum
án þess að nokkur yrði kallaður th ábyrgöar né að
rekstrarform bankans yrði endurskoðað. Ekki er
ætlunin aö vekja almennan ótta um að allt sé á
hraöri niðurleið hér á landi, heldur er einungis ver-
ið að benda á að eðlheg „sjálfsskoðun" verði aö eiga
sér stað í ljósi reynslu annarra. Slík skoðun krefst
þess aö margra spuminga sé spurt, en einnig að
þeim sé í sama mæh svarað."
Tómas Hansson hagfr. í 36. tbl. Vísbendingar