Dagblaðið Vísir - DV - 11.02.1995, Blaðsíða 35

LAUGARDAGUR 11. FEBRÚAR 1995
43
Óttar
Guðmundsson
læknir
„Dægurlagatextar lifa með þjóðinni t rútubilum og skiðaskálum og
hljóma meðan einhver getur haldið tóni og takti.“
dægurlögum
Aöalhlutverk skálda er að lýsa
raunveruleika eigin þjóðar. Sjúk-
dómar og veikindi hafa jcifnan ver-
ið andans mönnum hugleikin enda
eru þau samofin mannlegum for-
gengileika. Móðursjúk skáld lýsa
heilsuleysi betur en lærðir höfund-
ar þykkra kennslubóka í læknis-
fræði. Þekktar eru sjúkdómslýs-
ingar úr íslendingasögum, Egla
segir frá ellihrumleika og náttúru-
leysi Egils Skallagrímssonar. í
Sturlungu er lýst dauða Einars
Skemmings úr blóðnösum og Þórð-
ar kakala úr fylhríi á áhrifaríkan
hátt. Nokkrir nútimahöfundar
hafa lýst sjúkdómum á ágætan hátt
s.s. Þórbergur Þórðarson, Halldór
Laxness, Guðbergur Bergsson og
Einar Már Guðmundsson í Englum
alheimsins.
Veikindi og
dægurtónlist
Dægurtónlist er óaðskiljanlegur
hluti samtímamenningar. Dægur-
lagatextar lifa með þjóðinni í rútu-
bílum og skíðaskálum og hljóma
Álæknavaktmni
Sjúkdómar í
íslenskum
meðan einhver getur haldið tóni
og takti. Fáir textar lýsa þó sjúkl-
ingum eða sjúkdómum enda næsta
óskemmtilegt að syngja um slíkt í
aftursæti í rómantískum vanga-
dansi. Flestirfjalla um kátínu og
gleði (Nú hggur vel á mér, í syngj-
andi sveiflu) eða um ástir og róm-
antík (Bláu augun þín, Þú og ég og
ótal ástarsöngvar Bubba Morth-
ens). Ýmsir eldri textar lýsa þó bitr-
um íslenskum raunveruleika.
Þannig lýsir Freymóður Jóhanns-
son (12ti september) í Draumi fang-
ans, smákrimma á Litla-Hrauni
sem lætur hugann reika til elsk-
unnar sinnar. Skyndilega stendur
hún við rúmstokkinn og leiðir
hann til takmarkalauss frelsis í
Kjallara Keisarans. í lögum sínum
Lith tónhstarmaðurinn og Við hlið-
ið stend ég eftir ein, segir hann frá
óeðlilegum tengslum barna við for-
eldri sín. Nútíma uppeldisfræðing-
ar af Stígamótakynslóð líta þessa
texta grunsemdaraugum. í laginu
Einsi kaldi úr Eyjunum er lýst
óforbetranlegum kvennabósa sem
hleypur úr einu bóli í annað í leit
að sannri hamingju. Samkvæmt
nútíma geðlæknisfræði er Einsi
kaldi óöruggur einstaklingur sem
efast um eigið ágæti. Hann reynir
að lappa upp á brotna sjálfsmynd
með þvi að komast yfir sem flestar
konur. Bjössi á mjólkurbílnum er
kvensamur ökufantur sem misnot-
ar aðstöðu sína hjá mjólkurbúun-
um og keyrir eins og ljón á mjólk-
urbílnum og stefnir fjármunum
bænda í bráða hættu.
Óhamingju-
samur Keli
Keh í kjallaranum er andstæða
þeirra Einsa og Bjössa; óforbetran-
legur kúristi sem situr sveittur við
að lesa. Sennilega hefur Keh verið
taugaveiklað og bælt barn með
mikla þráhyggju. Foreldrar gerðu
til hans of miklar kröfur og grófu
þannig undan sjálfstrausti og lífs-
hamingju. Annar höfundur lýsir
íslenskum veruleika í laginu um
Óla rokkara. Þar er fjallað um
sómakæran framsóknarbónda sem
tryllist skyndilega og fer til höfuð-
borgarinnar th að dansa rokk. Lóa
htla á Brú er um unga sveitastúlku
sem giftist og flytur í bæinn. í lok
kvæðisins er því lýst hvernig hún
er orðin neysluþjóðfélaginu að
bráð, eiginmaðurinn vinnur hörð-
um höndum en haldin kaupæði
vafrar hún um verslunarhúsin.
Ótal höfundar hafa sagt frá
drykkjumönnum í danslagatextum
og raunum aðstandenda þeirra
eins og i laginu Mamma grét. Þar
er lýst örlögum ungs drykkju-
manns sem drekkur í síbylju með-
an mamma hans situr heima og
grætur. Lagið endar svo á því aö
drykkjufanturinn hættir að drekka
(án þess að fara í meðferð) en
mamma hans grætur hamingjutár-
um og stundar Alanon-fundi af
miklum móð. í kvæðinu Á kránni
með Mánum frá Selfossi er fjallað
um litla stúlku sem stendur á bar
og biður pabba sinn grátandi að
'hætta drykkjuskap og hypja sig
heim til sinna veiku barni. Allt
kemur fyrir ekki og barnið deyr
meðan pabbi kneyfar öl. Bubbi
Morthens lýsti hér í eina tíð veru-
leikanum af miklu innsæi; Lhla
varð geðveik og fór í raflost. Annað
yrkisefni Bubba var maður sem dó
í fangageymslu lögreglunnar með-
an varðstjórinn æfði lögreglukór-
inn af krafti. En þetta var áður en
Bubbi fór að syngja hvert ástar-
kvæðið öðru væmnara og datt úr
tengslum við þann veruleika sem
gerðihannfrægan.
Megas
Af textahöfundum seinni ára hef-
ur þó Magnús Þór Jónsson algjöra
sérstööu. Hann hefur öðrum frem-
ur lýst íslenskum raunveruleika
tuttugustu aldarinnar, rugli,
spennu, kapphlaupi og æsingi.
Hann bregður sér í allra kvikinda
líki, drekkur með Birkiland, bíður
á biðstofum embættismanna og
gengur niður stigann þegar lyft-
urnar í blokkinni bila. Bestur er
Magnús þegar hann fer inn í heim
geðsjúkdómafræðinnar og lýsir
hughrifunum þaðan. í Heilræða-
vísum lýsir hann svo raunheimi
þunglyndissjúklingins;, já, ef þú
ert sligaður eymd þinnar stöðnun-
ar og eyddir innheimar og sviðnir
þeir þegja“. Lausn á þessari and-
legu pínu lýsir Magnús í þekktu
kvæði: í Víðihlíð en þar gefur hann
eftirfarandi ráð: „ef enginn þér
sýnir samúð neina, / og sorgirnar
hlaðast að fyrir því, / og ef engin
hræða th þín tekur, / tillit né sýnir
viðmót hlý. // Þá valhoppaðu inní
Víðihlíð, og vertu þar síðan alla tíð.
(Víðihlíð var á þessum árum ein
deild Kleppsspítala). Þetta mun
vera einhver fyrsta ábendingin th
þjóðarinnar að láta af fordómum
gagnvart geðdehdum og leitá sér
bótar við þunglyndi.
Að lokum
Ég lagði oft við hlustir th aö
skyggnast inn í hugarheim nýrri
höfunda fyrir síðustu jól. En þar
réð flatneskjan ein. Menn bulla
endalaust á ensku um ekki neitt.
Vonandi glatar íslensk þjóð ekki
þeim auði sem skemmtheg dægur-
tónlist er. Og vonandi týna ekki
dægurtónlistarhöfundar sjálfum
sér og þjóð sinni í eltingaleik við
heimsfrægð sem aldrei kemur.
Samtök gegn astma
og ofnæmi
halda fund þriðjudaginn 14. febrúar 1995 kl. 20.30 í
Múlabæ, Ármúla 34, 3. hæð.
Ásta R. Jóhannesdóttir, deildarstjóri í Tryggingastofnun
ríkisins, flytur erindi og svarar spurningum.
Önnur mál, kaffiveitingar. Mætum öll.
Stjórnin
Til sölu eða
leigu einn öflug
asti FWD snjó-
blásari 4x4x4
BTll 330 hö., sjálfskiptur
blásari, 600 hö., 3 m á
breidd, 2 m á hæð.
Upplýsingar í síma
567-7067, bfla-
sími 985-20540.
Lausafjáruppboð
Eftir kröfu tollstjórans í Reykjavík, Gjaldheimtunnar í Reykjavík, lögmanna,
banka og sparisjóða fer fram nauðungarsala á ýmsu lausafé laugardaginn
18. febrúar 1995, kl. 13.30, í uppboðssal í Tollhúsinu við Tryggvagötu
(hafnarmegin).
Eftir kröfu tollstjórans: Málm- og fatastandar, lampar og Ijósabúnaður,
skiði, skrúfur, handverkfæri, festingar, hettur, lykkjur, verkfæri til að bora,
plastvörur, íslensk blöð, baðm.peysur, rafm.hljóðmagnarasett, myndbands-
tæki, innbrota- eða brunaviðvörunarkerfi og áþekk tæki, snúningsstólar,
skrifborð, hillur og skápar, seguldiskar, tölvugagnavinnsluvélar, veiðibúnað-
ur, málmhúsgögn, bolir, kvenyfirhafnir, plastvörur, handtöskur, speglar, ilm-
úðarar, herðatré, jakkar, töskur, púður, rifflar, skothylki, skotfæri, lesgler-
augu, rafmagnsreiknivélar, leikföng, seguldiskar m/leikjum, innihurðir,
hanskar, herðapúðar, gólfefni, Ijósm.pappír, skjalabindi, sjálflímandi filmur,
áritunarvélar, umbúðakassar, myndbönd, hillur, íþróttavörur, hjólb.slöngur,
eldavélar, þvottavél, kæliskápar, segulbandsupptökutæki, óáfengt hvítvín,
hlutir fyrir lýsingatæki, alkalívökvi, vefnaðarvara, bílavarahlutir, stál, indversk-
ir messingmunir, auglýsingar, plastbakkar, nælonþorskanet, 877 kg, karl-
mannaskyrtur, rafm.fittings, búsáhöld, cartridges, límefni, fatnaður, vínyl-
rúlla, pappírsvörur, klinger, conveior belting, hjóla-beltaskóflur.
Eftir kröfu lögmanna, Gjaldheimtunnar i Reykjavík, banka og sparisjóða
og fleiri: Hitaformunarvél, geislaspilari, tölvur og prentarar, skrifborð, skrif-
borðsstólar, hillusamstæður, farsími, svepparæktunarhillur, þokuúðunar-
tæki, 3 hitablásarar, tölvuvigt, hleðsluborvél, skápar, upptökutæki, telefax-
tæki, peningaskápur, skrifstofustóll úr leðri, vélritunarborð, skjalaskápar, af-
greiðsluborð, vélklippur, spónlagningarpressa og kantlímingarvél, setningar-
tölva, Krupp 1300 vökvafleygur, tölvuvog, farseðlaprentari ásamt tölvu fyr-
ir bókunarkerfi, sjónvörp, ryk- og vatnssugur, krapavél, dragvél og niður-
tog, skábekkur, liggjandi róðrartæki og standandi róðrartæki, stakur bekkur
og stakur skábekkur, yfirfræsari, kæliskápur, Leica myndavél, beygjuvél,
bókalager, 40 eintök af bókinni Akureyri 1895-1930 og 300 eintök af
bókinni Á tímum friðar og ófriðar 1924-1945, háþrýstiþvottatæki og raf-
suðutæki, Grafo Press prentvél, háþrýstidæla af gerðinni Jumbo, Ijósritunar-
vélar, hjólsög í borði, rennibekkur, shakevél Taylor, ísvél Taylor, hitaborð,
Marinius MM2040 3ja rása hljóðblandari, saumavélar, 100 eintök af bók-
inni Tröllatunguætt, 50 eintök af bókinni Pálsætt og 50 eintök af bókinni
Vigurætt, leiktækjakassi, trésmíðavél Robland, kæli- og frystivélar, tvær ein-
ingar af gerðinni V-Block, sandsparslvélar og loftpressur, bátur, seglskútan
Svalan 16 feta, Tandon móðurtölva ásamt Opus Allt hugbúnaðarkerfi og
þremur útstöðvum, tíu Ideal Kitchen eldhúsinnréttingar án tækja, vélstand-
ar fyrir gólfdúka og teppi, Rational gufusteikingarpottur, sax og beygjuvél,
Telwin Mic suðuvél, þykktarhefill, borðsög og bútsög, Miller rafstöð og
rafsuðuvél á hjólum, Krupps kaffivélar, Krupps espresso kaffivélar, Krupps
örbylgjuofnar, mótahreinsivél Europa og 3 hjólainnivinnupallar, rennibekk-
ur, Hoger reiðhjól, sogkerfi fyrir spón, sogkerfi fyrir slípivélar, Tobo lyftu-
borð, járnpallar og málningarvinnustóll, þvottavél, frystiskápur, kæliskápur,
gaseldavél, frystikistur, ísskápar, trefjaplastbátur Eir MB 006, skrn. 6406,
málverk eftir Axel Einarsson: Sólarlag og Þingvellir, JVC-klippisett.
Ávísanir ekki teknar gildar sem greiðsla nema með samþykki uppboðshald-
ara eða gjaldkera. Greiðsla við hamarshögg.
SÝSLUMAÐURINN i REYKJAVÍK
Ӓ.