Dagblaðið Vísir - DV - 21.02.1995, Blaðsíða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 21. FEBRUAR 1995
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjóri: PALL STEFANSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)563 2700
FAX: Auglýsingar: (91 )563 2727 - aðrar deildir: (91)563 2999
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m/vsk.
Verð I lausasölu virka daga 150 kr. m/vsk. - Helgarblað 200 kr. m/vsk.
Samgönguæð nútímans
Ríkið á alltaf og alls staðar erfitt með að nota peninga-
veldi sitt til að stuðla að nýsköpun í atvinnuvegum. Það
er alþjóðleg reynsla, sem hefur fengið óvenjulega skýra
staðfestingu hér á landi í miklu tapi opinberra sjóða af
stuðningi við nýsköpun í loðdýrarækt og fiskeldi.
Lánasjóðir og gjafasjóðir ríkisins eiga líka erfitt með
að fmna einstök fyrirtæki eða verkefni, sem geti komizt
á flug með hjálp Stóra bróður. Það er ekki til nein aðferð
við að finna, hvaða hugvitsmenn og snillingar séu líkleg-
astir til að ná árangri og hverjir blási sápukúlur.
Ríkið getur samt gert mikið gagn og búið í haginn
fyrir atvinnugreinar nútímans. Það gerist með því að
leggja í kostnað við að undirbúa jarðveginn. Beinasta og
augljósasta dæmið um slíkt er samgöngukerfi á landi, í
sjó og í lofti og ekki sízt í símaþráðum af ýmsu tagi.
Ríkið byggir og rekur vegi án þess að rukka sérstak-
lega fyrir notkun neins hluta þeirra. Með sveitarfélögum,
sem líka eru opinberir aðilar, byggir það hafnir. Sveitar-
félög reka þær með lágu notkunargjaldi, sem ekki tekur
stofnkostnað með í dæmið, aðeins rekstrarkostnað.
Framtak opinberra aðila á þessum sviðum er forsenda
hins hefðbundna atvinnulífs hér á landi. Ef ríkið gengi
ekki fram fyrir skjöldu í vegagerð og hafnargerð, væri
alls ekki hægt að stunda hefðbundna atvinnuvegi hér á
landi, þar á meðal ekki fiskveiðar og fiskvinnslu.
Þessa dagana er orðið fínt að tala um, að hér á landi
þurfi að byggja upp atvinnuvegi nútímans, greinar, sem
byggja á menntun og hugviti. Talað er um gerð hugbún-
aðar, fjarþjónustu, viðskipti á intemetinu og ýmislegt
fleira, sem skapi þjóðinni hálaunastörf við tölvur.
Ríkið getur stuðlað að þessu og fetað á undan þróun-
inni með því að byggja gott samgöngukerfi fyrir atvinnu-
greinar nútímans. Um þessar mundir er aðeins notuð
alls kostar ófullnægjandi, 128 kílóbita lína til gagnaflutn-
ings og annarra tölvusamskipta til og frá landinu.
Þetta þýðir, að þeir, sem ætla að ná árangri í utanrík-
isviðskiptum á þessum sviðum, verða að flytja rekstur
sinn úr landi. Það er þeim auðvelt, af því að rekstur
þeirra er ekki staðbundirm, heldur auðflytjanlegur. Hann
notar engar vélar eða tæki í hefðbundnum skilningi.
Ef ríkið ætlar að halda þessu hálaunafólki í landinu,
þarf það að lýsa formlega yfir, að það ábyrgist mun
meiri bandvídd í gagnaflutningsgetu til og frá landinu
en notuð er á hveijum tíma og muni til að byija með
auka bandvíddina úr 128 kílóbitum í 4.000 kílóbit.
Póstur og sími hefur raunar tífalda þá bandbreidd,
40.000 kílóbit, til ráðstöfunar. Það er rúmlega þrjúhundr-
uðfóld núverandi bandvídd. Kapallinn hefur verið lagður
og bíður eftir viðskiptum. Það þýðir hins vegar ekki að
verðleggja notkunina eins og einhvern fágætan hlut.
Ef ríkið og einkaréttarstofnun þess geta ekki jafnað
aðstöðumun innlendra og erlendra fyrirtækja á sviði
hugbúnaðargerðar, fjarþjónustu, viðskipta á intemetinu
og öðrum tölvusamskiptum, stoðar lítt að monta sig af
40.000 bita bandvídd til gagnaflutninga yfir hafið.
Svo kann að fara, að ríki og sími þurfi sameiginlega
að afskrifa hluta af kapalverðinu til að gera þetta kleift
og að ríkið þuríi jafnframt að bjóða út rekstur gagnaflutn-
ingsins eftir kaplinum til þess að ná fram lægra verði
en einkaréttarstofnunin telur sig geta ráðið við.
Góðu fréttimar em, að ríkið getur nánast með tveim-
ur pennastrikum lagt sitt af mörkum til að tryggja mögu-
leika íslendinga í hinum nýju atvinnugreinum tölvunnar.
Jónas Kristjánsson
Greinarhöfundur telur hugmyndina um tilvísunarkerfi vera enn einn nýjan sjúklingaskatt og muni auka út-
gjöld sjúklinga.
Sjúklingum mismunað
Meö reglugerð frá heilbrigöis-
ráöherra frá því í september 1992
um svokölluð ferilverk var inn-
leiddur sjúklingaskattur sem er í
því fólginn aö sjúklingur borgar
stóran hluta kostnaöar viö skurð-
aögerö, rannsóknir, lyíja- og geisla-
meðferð, að öllu jöfnu leggst sjúkl-
ingur þá ekki inn á sjúkrahús eða
þá er miðað við að hann liggi ekki
nema einn sólarhring. Þá tekur
viðkomandi læknir 60% af greiðslu
sjúklings en sjúkrahúsiö fær 40%
í svokallað aðstöðugjald. Algengt
verð á slíkri aðgerð er 12-14 þús.,
en getur verið hærra. Síðan bætist
við endurkomugjald, mismunandi
hátt. Venjulega er heildarkostnað-
ur sjúklings um 20 þús. kr.
Ójöfnuður
Þessi skattlagning kallar á ójöfn-
uð. í fyrsta lagi getur læknir unnið
á sjúkrahúsi slíkt aukaverk og þeg-
ið aukaþóknun. Hann nýtir starfs-
fólk, tæki og lyf stofnunarinnar, en
einungis læknirinn þiggur auka-
þóknun. Látum það nú vera. Verra
er að sjúklingum er mismunað
þannig að jafnvel á sömu stofu geta
legið tveir sjúkhngar hhð við hlið
eftir sams konar aðgerð. Annar
borgar aðgerðina, hinn ekki. Þetta
er óþolandi mismunun og umhugs-.
unarefni að hún skuli vera fundin
upp af jafnaðarmannaflokki ís-
lands. ^
Það er einnig mismunandi milh
sjúkrastofnana hvort slíkar að-
gerðir eru gerðar sem ferilverk
með fyrmefndri skattlagningu eða
framkvæmdar sjúklingum að
kostnaöarlausu. Það má segja að
þaö sé undir sérfræðingnum komið
á viðkomandi stað, þrátt fyrir að
ríkið reki stofnunina.
Lyf og vottorð og tilvísanir
Með því að stórauka hlutdeild
KjáUarinn
Ingibjörg Pálmadóttir
2. þingmaður Vesturlands-
kjördæmis
sjúklinga í lyíjakostnaði taldi heil-
brigöisráðherra að auka mætti
kostnaðarvitund sjúkhnga þannig
að lyfjanotkun minnkaði. En það
sem gérst hefur er þetta: Kostnaður
ríkissjóðs minnkaði en að sama
skapi hefur kostnaður sjúklinga
farið upp úr öllu valdi.
Fyrir læknisvottorð greiða sjúkl-
ingar 600 kr. og ef þeir þurfa á
mörgum vottorðum að halda í
senn, t.d. vegna sjúkradagpeninga,
sjúkraþjálfunar og fyrir hjálpar-
tæki, auk þess komugjald til lækn-
is, kostar það sjúklinginn 2.400 kr.
Þetta er e.t.v. allt í lagi fyrir þá sem
hafa sæmilegar tekjur en fyrir þá
sem em með 15 þús. kr. í sjúkra-
dagpeninga er þetta þungur skatt-
ur.
Mér sýnist að hugmyndin um til-
vísunarkerfi sé enn einn nýr sjúkl-
ingaskattur og muni enn auka út-
gjöld sjúkhnga, ef fer sem horfir,
enda er tilgangurinn að spara 100
millj. kr. sem er í raun yfirfærsla
á kostnaði frá ríki yfir á sjúklinga.
Aukinn fjöldi öryrkja
Öryrkjum á íslandi hefur fjölgað
verulega á undanförnum árum. Á
sl. ári fjölgaði þeim t.d. um 11,3%.
Ástæðan er m.a. atvinnuleysi en
langvarandi atvinnuleysi leiðir til
örorku og auk þess eru sjúkradag-
peningar eins og fyrr kom fram
ótrúlega lág upphæð og því fremur
sótt um örorku en sjúkradagpen-
inga.
Það sem hér hefur komið fram
sýnir, svo ekki verður um villst,
ranga stefnu í heilbrigðismálum. í
tíð núverandi ríkisstjórnar hafa
nánast þær einu skipulagsbreyt-
ingar átt sér stað að sjúklingar
hafa mátt þola nýjar og nýjar álög-
ur. Ingibjörg Pálmadóttir
„Á sömu stofu geta legið tveir sjúkling-
ar hlið við hlið eftir sams konar að-
gerð. Annar borgar aðgerðina, hinn
ekki. Þetta er óþolandi mismunun og
umhugsunarefni að hún skuli vera ,
fundin upp af jafnaðarmannaflokki Is-
lands.“
Skoðanir aimarra
Fjársvelti í menntun
Fjársvelti íslenskrar menntunar er shkt að líkast
til verður að leita til vanþróaðra landa að finna sam-
bærilega nísku - og þá á ég við reglulega vanþróaðra
landa. Laun þeirra, sem sjá um að mennta kynslóð-
ina sem nú vex úr grasi, eru svo lág að þjóðarskömm
er að. Á þetta við um alla kennara, jafnt grunn-, fram-
halds- sem háskólakennara."
Þórður Helgason í Lesbókarrabbi Mbl. 18. febr.
í vernduðu umhverfi
„Ef íslensku ohufélögin standast ekki heilbrigða
samkeppni hvaðan sem hún kemur - þá hefur far-
ið fé betra ef þau heltast úr lestinni. Þau hafa hingað
til lifað í vehystingum praktuglega í andrúmi fá-
keppni og samráðs. Vonandi verður það brátt liðin
tíð - almenningi til hagsbóta. Það væri óskandi að
utanaðkomandi samkeppni kæmi til á fleiri sviðum
í íslensku viðskiptalífi, því það eru ekki bara ís-
lensku ohufélögin sem hafa lifað í tiltölulega vernd-
uðu umhverfi... Á þessu er að verða breyting, sem
betur fer fyrir lífskjör íslensku þjóðarinnar, og þá
er að duga eða drepast fyrir íslensku fyrirtækin.“
Úr forystugrein Morgunpóstsins 20. febr.
Lítt skiljanlegur dráttur
„Það er út af fyrir sig skiljanlegt að stjórnvöld vilji
sjá einhverja heildarmynd af launaþróuninni í land-
inu, þegar gengið er frá samningum við svo fjöl-
menna stétt sem kennarar eru. Hins vegar er sá
dráttur, sem oröið hefur á því aö ræða við þá um
önnur starfskjör en beinar launahækkanir, htt skilj-
anlegur. Sú vinna hefði átt að fara í gang strax um
áramót, ef ekki fyrr... Einkennileg viðbrögð stjórn-
valda í upphafi eru ekki síst orsökin að því hvernig
nú er komið.“ Úr forystugrein Tímans 18. febr.