Dagblaðið Vísir - DV - 01.03.1995, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 1. MARS 1995
15
H var skal byggja?
íslendingar búa í návígi viö óvægin
náttúruöfl. Voveiflegir atburöir í
Súðavík vekja okkur enn til um-
hugsunar um aö víöa á okkar landi
getur þetta nábýli veriö hættulegt.
Mannvirld verlrfræöinganna veröa
sem eldspýtur í tröllahöndum þeg-
ar ægikraftar náttúrunnar eru að
verki. Ekki er vafi á að viö eigum
aö taka meira tillit til öryggis þegar
við veljum svæði til byggingar. Og
reyndar koma fleiri þættir en ör-
yggi inn í myndina þegar framtíð-
arbyggð ber á góma.
Val Ingólfs
Oft hefur mér orðið hugsað til
þess hversu lengi við búum og vel
að vah Ingólfs Amarsonar með
staðsetningu höfuðborgarinnar.
Sagan segir reyndar að goðin hafi
ráðið staðarvali. Vandfundinn er
staður á landinu sem betur hentar
fyrir höfuðborg. Gnægð af fersku
gæðaneysluvatni, heitt vatn í iðr-
um jarðar við og í bænum, hafnar-
skilyrði góð, aðflug að flugvelh
gott, auðvelt að koma frárennsh
bæjar th sjávar, byggingarland yf-
irleitt mjög gott, ekki hætta á snjó-
flóöum, aurskriðum, eldgosum né
verulegum jarðskjálftum. Þannig
mætti lengi telja, falleg fjallasýn og
útsýn yfir eyjar og sund, stutt í góð
útivistarlönd og skíðalönd og ein-
hver besta laxveiðiá heims miðað
við vatnsmagn innan bæjarmark-
anna.
Við gætum hæglega leikið okkur
að því að reikna út hvaða afleiðing-
ar það hefði haft á hðnum ámm
ef svona vel hefði ekki tékist th
með staðarvalið. Ekki ætla ég að
gera það hér í stuttri grein.
Byggðastefna
Byggðastefna þarf aö taka mið af
því hvar er hagkvæmast að byggja
og búa. Norski sérfræðingurinn í
snjóflóðum sagði að Norðmenn
byggðu ekki þar sem hætta væri á
stóru snjóflóði á 1000 ára fresti. Við
hljótum að miða byggð við hag-
kvæmustu svæðin, bæði með tihiti
til áhættu og landgæða. Ég held að
Trausti Valsson arkitekt hafi fyrst-
ur freistað þess að kortleggja hag-
kvæmustu byggðasvæði landsins
Kjallarinn
Guðmundur G.
Þórarinsson
verkfræðingur
með thhti til þessara þátta. Byggða-
stefnan verður að vera sú að byggð
aukist þar sem hún er hagkvæmust
en smátt og smátt dragi úr byggð
þar sem áhætta er mikil og land-
gæði minni. Jarðhiti th upphitunar
og htil hætta náttúruhamfara eru
Þegar ákveðið hefur verið hvar
hið opinbera vhl stuðla að byggða-
kjamamyndun verður augljósara
hvemig samgöngukerfið skuli vera
og hvar skuh styrkja þjónustu.
Fráleitt er að byggja aftur upp
svæði þar sem veruleg áhætta er.
Eðhlegast er að bregðast við nátt-
úruhamfömm með því að flýta
æskilegri byggðaþróun og flytja
byggð.
Við getum „numið tungur fjalla",
notið náttúrunnar og nytjað landið
þó við högum byggð á skynsamleg-
an hátt og e.t.v. miklu fremur.
Áhættusjóðir
Viðlagatrygging er nauðsynjamál
í landi elds og ísa eins og dæmin
sanna. Samstaða þjóðarinnar kem-
ur best fram á hamfaratímum. 250
mhljóna söfnun segir sína sögu.
Skattstofn Viðlagatryggingar er
brunabótamat. Af því leiðir að þau
sveitarfélög sem flestar og dýrastar
byggingar hafa innan sinna vé-
banda greiða mest th tryggingar-
innar án tilhts til áhættu. Þetta
leiðir beint af þeirri skoðun að við
erum öll í sama bát.
Viðlagasjóðir verða að vera
sterkir hér en löggjöf þarf að end-
urskoða reglulega í Ijósi nýrra við-
horfa og atburða. Skattstofninn,
áhættumatið, áhættusvæðaskipt-
ing og deildaskipting eru aht um-
hugsunaratriði.
Guðmundur G. Þórarinsson
þar áhrifaríkir þættir.'
„Fráleitt er að byggja aftur upp svæði þar sem veruleg áhætta er,“ segir Guðmundur m.a. I greininni. -
Súðavík fyrir síðasta snjóflóð.
„Byggðastefnan verður að vera sú að
byggð aukist þar sem hún er hagkvæm-
ust en smátt og smátt dragi úr byggð
þar sem áhætta er mikil og landgæði
minni.“
Súðavík - sjóðsstjómina frá
Ellert B. Schram ritstjóri vekur
athygli á þvi í leiðara sl. fóstudag
að örlað hafl á misklíð vegna ráð-
stöftmar söfnunarfjár th handa
Súðvíkingum. Einnig er frétt á
baksíðu DV sama dag um að ákveð-
ið hafi verið að lána 50 th 60 millj.
kr. af söfnunarfénu vaxtalaust í
eitt og hálft ár th kaupa á sumar-
húsum sem á aö reisa th bráða-
birgða í Súöavík.
Strax eftir snjóflóðin tóku Rauði
krossinn og Kirkjan forystu við að
beina þeim kröftum almennings í
eina átt. Átak var gert th þess að
safna fé. Þaulvanir söfnunarstjórar
þessara stofnana fóru æfðum
höndum um verkefnið og sthltu
saman fjölmiðla th þess að minna
okkur almenna borgara á skyldur
okkar við meðbræöur okkar sem
orðið hafa fyrir skaöa.
KjaUaiinn
Magnús Bjarnason
verkfræðingur
þóknanlegar, vaxtalaust í eitt og
hálft ár. Hvað er næst í röðinni hjá
skömmtunarstjórunum, sem þeim
er þóknanlegt? Hvaða skhyrði
þurfa aö vera fyrir hendi th þess
að fá lán með þessum kjörum hjá
skömmtunarstjórunum?
Krafa almennings
Með ráðstöfunum sínum eru
skömmtunarstjórarnir að nota
söfnunarfé almennings, sem ætlað
þá að leita að nýjum lántakendum?
Hvernig njóta hinir ólánsömu Súð-
víkingar þá þessarar gjafar frá al-
menningi?
Það hlýtur að vera krafa almenn-
ings th Rauða krossins og Kirkj-
unnar að hún setji stjóm skömmt-
unarstjóranna strax af. í staðinn
verði sett stjórn sem hefur það
verkefni að semja reglur um út-
hlutun söfnunarfjárins og kynna
þær fyrir almenningi. Að því búnu
„Þeir hafa ákveðið að taka strax fjórð-
ung fjárins og lána það til fram-
kvæmda, sem þeim eru þóknanlegar,
vaxtalaust í eitt og hálft ár.“
Lán hjá skömmtunar-
stjórunum?
Arangurinn lét ekki á sér standa.
Safnast hafa 240 mhlj. kr. og
óvenjuhátt hlutfah skhað sér eða
yfir 80%. Almenningur treysti
Rauða krossinum og Kirkjunni.
Gott skipulag þessara stofnana í
söfnunarmálum og margra ára
reynsla tryggði réttláta meðferð og
skiptingu á söfnunarfénu. Skipu-
lagið auðveldaði að koma hjálp á
framfæri. Það var auðveldara fyrir
almenning að greiða í söfnunina
en senda peninga th einstaklinga
fyrir vestan.
Áðurnefndar stofnanir hafa skip-
að stjóm th að sjá um reiður söfn-
unarinnar. Sú stjórn hefur nú
ákveðið að hundsa thgang söfnun-
arinnar. Stjórnarmenn hafa tekið
sér fyrir hendur að gerast skömmt-
unarstjórar í sth við bankastjóra
fyrir tíma verðtryggingarinnar.
Svo er aö skhja að féð hafi staðið
óhreyft svo vikum skipti meðan
fólkið berst við að koma sér fyrir
að nýju. Aðstoðin, sem almenning-
ur sendi, kæmi sér sannanlega vel.
En skömmtunarstjórarnir hafa
ákveðið að fólkið fái féð ekki th
afnota. Þeir hafa ákveðið að taka
strax fjórðung fjárins og lána það
th framkvæmda, sem þeim era
er th þess að bæta sárasta miska
fólks, til þess að létta þeirri byrði
af tryggingafélögum, lánastofnun-
um, framkvæmdamönnum, opin-
bemm sjóðum og almennum
rekstri ríkisins að standa við skyld-
ur sínar. Njóta skömmtunarstjór-
arnir einhvers í staðinn? Eða á
hvem hátt kemur það þeim th góða
sem urðu fyrir tjóninu en hafa
ákveðið að búa ekki áfram í Súða-
vík?
Hvað ætla skömmtunarstjóram-
ir að gera við þann þriðjung af
sjóðnum, sem nú hefur verið lánaö-
ur, þegar eða ef endurgreiðsla kem-
ur eftir eitt og hálft ár? Ætla þau
að deha öhu innborguðu fé á mihi
þeirra sem urðu fyrir tjóni. Með
tjóni fólks er einungis átt við tjón
þeirra sem voru í húsum sem snjó-
flóðin féhu á, ekki skaða bæjarfé-
lagsins. Ef hugur fylgir máh ætti
að vera lokið við aö deha út söfnim-
arfénu á tveimur th þremur vikum.
Þökk sé DV að vekja athygU á
þessu máh. Almenningur treystir
því að EUert ritstjóri og fólk hans
standi við það að fylgjast með því
að söfnunarféð lendi þar sem því
var ætlað.
Magnús Bjarnason
Bygging minna hjúkrunar-
heimilis i Suður-Mjódd
Tílraun er
tímabær
„Ég hef
lengi veriö
læirrar skoð-
unar, og hún
hefur komíð
fram hjá þeim
fuUtrúum,
sem nú
mynda meiri-
Ihuta i borg-
arstjóm, að mtyiujuiy ounun uitiiij-
stefna ætti að dóMlr boraar5|i6rl-
því að byggja fleiri og minni
hjúkrunarheimhi og hverfa-
tengja þau þannig að fólk þurfl
ekki að flytjast langt frá sínu
hverfi þegar þaö þarf að fara á
hjúkrunarheimhi. Það er mann-
eskjulegri og eðlhegri stefha. Á
undaníornum ánim hafa stórar
stofnanir veriö byggðar. Nú er
tímabært að gera thraun í aðra
átt Mér finnst míkilvægt að
reyna að koma hjúkrunarheimil-
inu í Suður-Mjódd sem fyrst í
notkun. Þegar farið er út í stórar
framkvæmdir er framkvæmda-
tíminn langur þannig að Qárfest-
ingin nýtist ekki á meðan. Mirrni
byggingu er hægt að koma fyrr I
notkun.
Mín hugmynd er sú að nýja
hjúkrunarheimhiö verði sjálf-
stæð stofnun. Rauði krossinn er
öflug félagasamtök í borginni,
byggir mikiö á siálfboöastarfi og
starfar á sviði mannúðarmála.
Þess vegna er hann mjög vænleg-
ur til að setja mark sitt á þessa
stofnun. Ekki verður byggt á lóð-
inni nema í nánu samstarfi við
Reykjavikurborg vegna áfastrar
þjónustumiðstöðvar sem Reykja-
víkurborg á og mun reka.“
Undir væng
borgarstjóra
„Víð erum
ekki á móti
því aö byggja
hjúkrunar-
heimhi. Við
erum á móti
vinnubrögð-
unum sem
hafa verið
viðhöfð við
þessa akvörö- „.... „.w.m^.-
un. Félags- 'umr,:i1-
málaráð, sem á að fjalla um þessi
mál, var sniðgengið og borgar-
stjóri hafði þetta undir sinum
væng. Búið var að úthluta Eir
lóðinni og leggja fé í hönnunar-
vinnu. Ákvörðunin var greini-
lega í andstöðu við hugmyndir
Eirar og ýmissa launaþegasam-
taka, Framkoma við þessi samtök
er með eindæraum og þýðir ein-
faldlega að þeir aðhar sem hafa
sýnt áhuga á því að leggja fram
fjármagn í uppbyggingu hjúkr-
unariieimilis eru líklegir th að
vera mjög afhuga þvi nú. Það er
mjög eðlilegt að þessi samtök
hugsi sig tvisvar ura áður en þau
bjóðast tíl aö leggja fram fjár-
magn í uppbyggingu hjúkrunar-
heimha.
Mér finnst vel mega ræöa um
stærri og minni hjúkrunarheim-
ili. Við höfum bent á að ef menn
vhja byggja lítið hjúkrunarheim-
ili er ágæt staðsetning á þvi í
tengslum við öorgarspítalann.
Rauði krossinn gæti staðið að
uppbygpngu þar og Eir í Suöur-
Mjódd. í Mjódd eru möguleikar
og ahar aðstæöur th þess að
byggja stærra hjúkrunarheimilL
Með því aö draga lóðaúthlutun-
ina þar tíl baka er verið að draga
úr möguleikum á myndarlegri
uppbyggingu fyrir aldraða.“