Dagblaðið Vísir - DV - 03.06.1995, Side 16

16
LAUGARDAGUR 3. JÚNl 1995
Sögur af nýyrðum
Seyra
í ársbyrjun 1983 var Orðanefnd
byggingarverkfræðinga önnum
kafin viö að vejja og skilgreina orð,
sem vörðuðu fráveitulagnir í hús-
um. Stóð þetta í sambandi við stað-
al, sem Iöntæknistofnun íslands
haiði þá í smíðum. Meðal orða, sem
skorti, var heiti yfir það, sem á
dönsku kallast kloakslam (spilde-
vandsslam) og á ensku sludge
(sewage slidge). Með þessum er-
lendu orðum er átt við fost efni í
fráveituvatni, lífræn og ólífræn.
Ýmsar tillögur komu fram í
nefndinni, hvað kalla skyldi þetta
fyrirbæri. Ég impraði á þremur
orðum, aö því er segir í plöggum
nefndarinnar, en best leist mönn-
um á orðiö seyra, sem ég hefi, sam-
kvæmt sömu plöggum, komið með
tillögu um í janúar 1983. Þessi til-
laga var samþykkt af nefndinni 21.
janúar 1983, en jafnframt ákveðiö
að skrifa Islenskri málnefnd og
óska álits hennar á nýyrðasmíð af
þessu tagi. Bréf formanns Orða-
nefndarinnar er dagsett 28. janúar
1983. Svarbréf íslenskrar mál-
nefndar er dagsett 9. mars 1983.
Greinilegt er af því, að nefndin hef-
ir réttilega talið, að hér væri um
mikilvægt stefnuatriði í nýyrða-
smíð að tefla, þ.e. hve langt skyldi
ganga í því að gefa gömlum orðum
nýja merkingu, sérstaklega ef þau
kæmu einvörðungu eða næstum
einvörðungu fyrir í fóstum orða-
samböndum. Nefndin bendir á, að
seyra sé best þekkt í sambandinu
sultur og seyra og virðist óttast, að
hin nýja merking gæti ruglað skiln-
ing manna á því. Mælir nefndin því
ekki með, aö seyra verði tekið upp
í merkingunni „kloakslam".
Ég skildi vel sjónarmið nefndar-
innar, og hefi raunar að mestu fylgt
sömu meginreglu. En mér fannst
ástæða til að rannsaka málið betur.
Ég hafði ekkert athugað orðasam-
bandið að lifa við sult og seyru
áður. Ég get að vísu ekki fullyrt
um uppruna þess, en eftir athugun
á merkingum orðsins seyra taldi
ég líklegast, að upprunaleg merk-
ing þess væri „að lifa við matar-
leysi og óhreinindi", t.d. leka í kot-
býlum. Ef þessi skýring er rétt,
Umsjón
Halldór Halldórsson
ætti seyra í orðasambandinu að
merkja „óhreint vatn“, „lekavatn".
Væri þá ekki stór breyting að láta
það merkja „óhreinindi í vatni“.
í greinargerð um orðið seyra, sem
ég skrifaði fyrir Orðanefnd bygg-
ingarverkfræðinga, rakti ég upp-
runa orðsins seyra og sögu þess,
gat þess, að það væri leitt af saur,
en saur væri einmitt verulegur
hluti af „kloakslam". Allar merk-
ingar, sem ég fann með aðstoð
Orðabókar Háskólans, bentu til
einhvers konar óhreininda, meira
að segja andlegs óþrifnaðar. Ég sá
því ekki ástæðu til að falla frá fyrri
tillögu minni, jafnvel þótt íslensk
málnefnd treysti sér ekki til að
mæla með henni. Niðurstaðan varð
sú, að Orðanefnd byggingarverk-
fræðinga féllst á rök min og stað-
festi fyrri ákvörðun sína. Mér er
sagt, að orðið sé nú almennt notað
af þeim, sem fást við fráveitur, að
minnsta kosti hér í Reykjavík.
Allt um það tek ég undir með ís-
lenskri málnefnd, að gæta verður
fyllstu varkámi, þegar merkingu
gamalla orða er breytt. Ef orð eru
mjög sjaldgæf í máli, tel ég hins
vegar rétt og skylt að fá þeim ný
og verðug verkefni.
LÁTTU EKKI OF MIKINN HRAÐfl
VALDA ÞÉR SKAÐA!
||UMFEROAR
Auglýsendur, athugíð!
YÆMÆÆIÆÆÆÆÆÆÆÆÆÆÆÆÆIÆÆÆÆÆÆÆÆJ,
Smáauglýsingadeild
verður opin um hvítasunnuhelgina sem hér segir.
Oplð:
laugardaginn 3. júní frá kl. 9-14,
mánudaginn 5. júní frá kl. 16-22.
Krossgáta___________ dv
VtSflrJ •'YORHÍFT" ; * ifc 'oflt>- GFT/KN RfiFTUR Sfi/fiHL. /UuNKfi seruR. M VflL F'/FL- AR
-S| Rfím L—^ 'flRS T'/P BoRD fiR 6LEt)5r VF/R fiLPRfl PUR K E/NK- ST. ÖL'/K/R 10 E/NN/G 7 S
VATfSfi GRoVUR / SVfiLL k/V 5 K. S T.
Fj/er Örn
GL uFfi VfiGLdR S/imfil 0KÐfl VRYKK TÖFRfl S/
V/GR/ KVÖL
\ GLUFU GJflF m/LD
'fl £1<K1 RF- Hv/ími //oKkuB m/K/LL VlRi/lP. SuNHu 5 ÖGN
rr< ÚTL ■ T/T/LL SÆ. GRoDuR Sfl/n- TF- YNl)l BFTlAR MENN
f>fí ER 9 i viS ú Sfí/nSr.
SKJÖG ufí L'ELEG/ 5 NUÐfl
OtíRítN flR L/OS Gjfif/NN FCE/Kfl 3
í E/VD fi£/-£>. lys/R
N/NT> uNu/n h* 5 STÚLKfí LUFSfi
GRoBUR UR V/)7T///9 GftOÐUft. S'flR kyn- 5TOFN (jRE/N/R
UNG V/Ð/Ð BfluN
VfRÐfi GVfiiT BfíNflR SfímHL. \Í5~
I HRy/sfl / huuz>/ TTuSJfi F/£t> TÓ/VN STFFNfl
LOf BYLUR t% RÆNflL
SAVif TTfi LfíPPfi/ KjÖKUR V/LLfi
\ /fl/K/L V/N/V/fí TýN/R UNG •* V'o/>1
ÞENk/R l£/i> VE/BuR G/U{/ - //Vú /LL' V/Ljfl 6
£ LE/T VEGUR II
NAIiíi/ RflTfl TfiLfl
L/ÐU6 fí/Y KLÆP LfíuJfiR VFSR- L/NG- UR 'fl L/T/NN
’flTT 'AST/tJ
L—>A T/E/LUfí. fí'ERHL. ERF/Ð/ 'OFUGI /3
*i ÖL- BHÝTUR BE/SKfl UPPHR. ÞJÚF /-/r/) H iffíPuk E/NK.ST. FoRSK
VoÐI l
•) RoK/t) F/vD.
TfiLS V£RT 0LÖKK /rv £///>. k J '
HRU/Y ÖHUGiR 1 1 f
Lokað:
sunnudaginn 4. júní, hvítasunnudag.
kemur út laugardaginn 3. júní og
síðan eldsnemma á þriðjudagsmorgni 6. júní.
Síminn er 563 2700.
3
8
o
i
í2
03
£ > Uí U. X -4 co u. - o vo Ui u <x
• V) > X CQ ~4 o; ~4 cn V~ -4 X
CQ RZ X q; CK X V) -4 - -4 X X X ft: .X X X
QC X V X > •O <x '41 u; X <3; \ X X vn 0 ■4 -4
-Q. x <ö <x X cv: ~4 X vn V X X X
Ui -4 ct: lu -4 X • ■v. X X -- -X <x
■A X <x -4 Ui ■3 U: X o; vn \- o V- X
u. Uí X q; o* •4 (X X $ X ■V. (X
-4 '■u * o o s; ■4 <x V 0 <x X
0 • u: X <0 <3; X <x X <1 Vö -4
> o: X 0 u. CÝ Ui tQ X X) 0 <X ~4 <x <s: X
CV u; <5. •o <x X X <x
Q. • u; <0 X