Dagblaðið Vísir - DV - 03.06.1995, Blaðsíða 15

LAUGARDAGUR 3. JÚNÍ 1995
15
ísland hefur logað í verkfóllum að
undanfömu. Skemmst er að minn-
ast kennaraverkfalls sem lamaði
allt skólastarf í grunn- og fram-
haldsskólum um sex vikna skeið.
Nemendur, fómarlömb verkfalls-
ins langa, era enn aö súpa seyðið
af því. Flugfreyjur fóra í tímabund-
ið verkfall sem snerist meira um
lífeyrismál og starfslok en bein
laun. Endurtekiö verkfall flug-
freyja vofði yfir í maíbyijun og var
fyrirséður stórskaði vegna þess en
einmitt á þeim tíma vora væntan-
leg tii landsins þátttökulið í heims-
meistarakeppninni í handknatt-
leik. Samningar náðust þó í tíma
þannig að mótshald lukkaðist.
Verkföll á færibandi
Annar hópur tengdur ferðamál-
um, langferðabílstjórar hjá Sleipni,
boðaði verkfall á sama tíma og
heimsmeistarakeppnin í hand-
knattleik stóð yfir. Ljóst var að
verkfafi bílstjóra á þeim tíma hefði
sett alla flutninga keppenda á mót-
inu úr skorðum. Miðlunartillaga
sáttasemjara frestaði þó aðgerðum
bílsfjóra svo enn sluppu mótshald-
arar með skrekkinn.
BOstjóraverkfaU skaU síðan á eft-
ir að miðlunartUlagan var feUd og
stóð það í tíu daga eða þar tU samn-
ingar náðust á miðvUcudag. Far-
menn fóra og í tímabundið verkfaU
en miðlunartiUaga sáttasemjara
frestaði aðgerðum þar líkt og hjá
bUstjórum. Sú tiUaga var einnig
feUd en komið var í veg fyrir boðað
verkfaU 6. júní er samningar tókust
aðfaranótt miðvikudags.
BakarasveinaverkfaU stóð stutt
yfir, raunar aðeins eina nótt í þess-
ari vUíu. Þá hafa bankamenn boðað
verkfaU frá 14. júní og starfsmenn
í álverinu í Straumsvík boða verk-
faU frá 10. júní náist samningar
ekki fyrir þann tíma.
Fjöregginu kastað
AlvarlegaSta verkfalhð stendur

inberir starfsmenn fyrir 60 pró-
sentum vinnustöðvunardaga og
hlutur sjómanna er margfalt stærri
en fjöldi þeirra gæti gefið tílefni tU.
í niðurlagi greinar sinnar segir
Guðni að íslendingar verði að
standa vörð um frið á vinnumark-
aði ef þeir æth að eygja þann mögu-
leika að fá erlenda aðUa tíl sam-
starfs um uppbyggingu atvinnu-
starfsemi á landinu. „Greiðfær leið
smáhópa tíl að gera vinnumarkað-
inn að blóðveUi, til að þjóna eigin
skammtímahagsmunum, er á
kostnað fjöldans og framtíðarinn-
ar. Flestar þjóðir njóta góðs af fjár-
festingum erlendra aðUa, m.a. í
formi aukinnar atvinnu. Til að eiga
möguleika á sömu Ufskjörum og
gerist annars staðar verður að búa
í haginn fyrir erlenda fjárfesta. Þar
mega löggjafinn og aðilar vinnu-
markaðarins ekki láta sitt eftir
liggja."
Undir þessi orð Guðna skal tekið.
íslenskir launþegar era ekki of-
haldnir af launum sínum og hafa
sýnt þolinmæði og þrautseigju á
tímum þjóðarsáttar. En það er eng-
um vafa undirorpið að hin tíðu
verkfóU skaða okkur. Hvað mestur
vaxtarbroddur hefur að undanf-
örnu verið í ferðaþjónustunni. Ár-
lega fjölgar ferðamönnum og það
skUar okkur auknum tekjum. En
þetta er viðkvæmur útvegur og
verkfoU á versta tima era fijót að
fæla gesti okkar frá. Það hittir aftur
þá sem vinna við þessa grein, hvort
sem þaö eru flugfreyjur eða rútu-
bUstjórar eða einhveijir aUt aðrir.
Og þá má draga í efa dómgreind
þeirra sem ætla sér að stöðva rekst-
ur álversins í Straumsvik einmitt
á þeim tíma sem verið er aö semja
um stækkun versins. Sú stækkun
skUar væntanlega miklu til þjóðar-
búsins og þeirra einstaklinga sem
fá vinnu í stærri álbræðslu. Það er
eins og menn sem að slíkum að-
gerðum standa séu ekki með sjálf-
um sér. „Ef tafir verða vegna
vinnustöðvunar þá er það eins ljóst
og nótt fylgir degi að þessi stækkun
Ver kfal 1 smei star ar
hins vegar enn. Það er sjómanna-
verkfaU sem þýðir að fiskiskipa-
floti landsmanna er bundinn við
bryggjur. Um fimm þúsimd sjó-
menn era í verkfalli. Vegna sjó-
mannaverkfaUsins taka nú gUdi
uppsagnir fiskvinnslufólks og fara
þá flögur til fimm þúsund manns á
atvinmUeysisbætur. Hér kasta
menn fjöreggi þessarar þjóðar á
miUi sín. Áætlað er að hátt á annað
hundrað miUjónir króna tapist
daglega vegna sjómannaverkfaíls-
ins. Þá sjá menn fljótt hvað um er
að tefla. MiUjarður króna tapast á
innan við viku. Þegar flotinn sigldi
í land vora síldveiöar stundaöar
af miklu kappi í færeyskri lögsögu
og úthafsveiðar á karfa skUuðu
miklu. SUdin bíður ekki eftir samn-
ingamönmnn í Karphúsi og syndir
sinn sjó. Það er því ekki sjálfgefið
að við náum þeim sUdarkvóta sem
við skömmtuðum okkur með Fær-
eyingum eftir aö upp úr sUtnaði í
sfldarviðræðum þessara þjóða við
Norðmenn og Rússa.
Heimsmet
Friðsælt var á íslenskum vinnu-
markaði í fjögur ár þar til í fyrra.
Þá syrti í álinn. í fyrra fóra 4700
sjómenn í verkfaU sem stóð fyrri
hluta janúarmánaðar. Þar var tek-
ist á um þátttöku sjómanna í kvóta-
kaupum, svokallað kvótabrask.
VerkfalUÖ var stöðvað með bráða-
birgðalögum. Meinatæknar fóra í
verkfaU í maí og stóð það í rúmlega
mánuð. Þá fóra sjúkraUðar í langt
verkfaU sem stóð frá 10. nóvember
og nær alveg til áramóta.
VerkfóUin á síðasta ári urðu tU
þess að íslendingar náðu á ný vafa-
sömu heimsmeti. Sé stuðst við töl-
ur úr árbók Alþjóðavinnumála-
stofnunarinnar og Ársskýrslu
Vinnuveitendasambands íslands
kemur í ljós aö ísland er aftur kom-
ið í efsta sæti í heiminum með flesta
tapaða vinnudaga vegna verkfaUa.
Við sátum í þessu sæti um árabU
fram til árins 1990. En sé Utiö tU
síðasta árs ná íslendingar á ný al-
þjóðlegu meti í vinnudeUum. Verk-
fóllin í fyrra urðu til þess að 700
vinnudagar á hveija þúsund vinn-
andi töpuðust.
Miðað við verkfoUin sem þegar
hafa oröið á þessu ári era engar
tikur til þess að aðrar þjóðir nái
þessu meti frá okkur. Þetta gerist
þrátt fyrir það að Alþýðusamband-
ið og Vinnuveitendasambandið
hafi gert með sér tveggja ára kjara-
samning á tiðnum vetri.
ímyndin skaðast
í nýlegri grein Guðna Níelsar
Aðalsteinssonar, hagfræðings
Vinnuveitendasambandsins, kem-
in* fram að þessi ókyrrð á íslensk-
um vinnumarkaði skaðar ímynd
landsins. Þar fiallar Guöni um áð-
Laugardagspistill
Jónas Haraldsson
fréttastjóri
umefnt heimsmet okkar og nefnir
að jafnvel hinn róstusami ítalski
vinnumarkaöur stándi íslandi
langt að baki í þessum saman-
burði. „Upp á síðkastið hefur kom-
ið í fiós að þessi staðreynd er orðin
að almennri vitneskju meðal
bandarískra fiárfesta sem skoðað
hafa ísland sem hugsanlegan fiár-
festingarkost. Einnig hafa borist
fregnir af því að þeir sem stunda
kynningarstarfsemi fyrir íslands
hönd hafi orðið fyrir óþægUegum
spumingum um sífeUdar vinnu-
deUur á íslandi,“ segir Guðni í
grein sinni. Og hann heldur áfram:
„Þessi samanburður ber íslenskum
vinnumarkaði ófagurt vitni.
VinnudeUm- hérlendis virðast vera
fimmfalt á við það sem gerist í ná-
grannalöndum okkar."
Guðni leitar skýringa á þessu
ástandi og nefnir að „íslenski
vinnumarkaðurinn einkennist af
mjög almennri þátttöku í verka-
lýðsfélögum, mun meiri en annars
staðar, og þ.a.l. er mikU þátttaka í
verkfóUum þegar þau eiga sér stað
á annaö borð. Ef titið er á tölur
OECD um þátttöku í verkalýðsfé-
lögum þá skipar ísland enn verð-
launasæti en engin þjóð, að undan-
skUdum Svíum, státar af jafn al-
mennri aöUd að verkalýðsfélög-
um“. Höftmdur bendir á að um 3
prósent íslendinga fari í verkfall
árlega en í flestum löndum Evrópu
er þetta hlutfall innan við eitt pró-
sent.
Fleiritækifæri
með friði
Guðni bendir á þá athygtisverðu
staðreynd að langstærsti launþega-
hópurinn, félagar í Alþýðusam-
bandi íslands, standa aðeins að
baki um fimmtungi vinnustöðvun-
ardaganna. Hins vegar standa op-
í besta falti frestast," sagði Hannes
G. Sigurðsson, formaður samn-
inganefndar ísal í Morgunblaðinu
í gær.
Kjarabótmeð
kerfísbreytingu
Það verður ekki unað við það
ástand sem ríkir hér á landi í þess-
um efnum. Það var lagt til í leiðara
þessa blaðs í fyrradag að launa-
greiöendur og launafólk tæki hönd-
um saman um að stöðva verö-
mætabrennsluna sem kemur í veg
fyrir að fiármagn komist til skipt-
anna í atvinnulífinu. Þjóðartekjur
era ágætar en laun fólks lakari en
víða í nágrannalöndum. í leiðaran-
um var bent á að með innflutnings-
höftum, niðurgreiðslum, uppbót-
um og styrkjum í íslensku land-
búnaðarkerfi gufi árlega upp 320
þúsund krónur á hveija fiögurra
manna fiölskyldu. Ætti það teldist
ekki þokkaleg kjarabót að fá nær
27 þúsund krónur til viöbótar í
laimaumslagið mánaöarlega hjá
hverri meðalfiölskyldu?
Það er gáfulegra að stuðla að
þeirri kjarabót fremur en að við-
halda lítt eftirsóknarverðu heims-
meti í verkfóllum. En til þess að svo
megi verða þarf hugaífarsbreyt-
ingu þjá almenningi og sljómvöld-
um.