Dagblaðið Vísir - DV - 04.09.1995, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 4. SEPTEMBER 1995
15
Hvers vegna er f lótta-
mönnum hafnað?
Kjallarinn
Árni Bergmann
rithöfundur
„Ekki vonum fyrr að menn spyrji eftir ís-
lenskri stefnu í flóttamannamálum og
góðra gjalda vert að kröfur um að ísland
standi við skuldbindingar í þessum efnum
fá sterkari undirtektir en oft áður.“
Þurfum fyrst og síðast að losa okkur við þá hræsni sem spyr fyrst að því
hvar mannréttindi voru brotin eða hvaðan flóttamaður kemur, segir m.a.
í grein Árna. - Starfsmaður SÞ ræðir við flóttafólk í Zaire.
Allt í einu er byrjuð umræða í
fjölmiðlum um þann vansa að ís-
lendingar loka dyrum sínum á
flóttafólk. Engin efhuð þjóð taki
við færri flóttamönnum undan
Bosníustríðinu en einmitt við -
með tilliti til fólksfjölda. Reyndar
megi telja þá flóttarnenn sem hér
hafa fengið hæli á sl. árum á fingr-
um annarrar handar.
Þetta er því miður ný saga og
gömul: á fjórða áratugnum fengu
gyðingar sem hingað leituðu und-
an Hitler einatt kaldar kveðjur og
var reynt að flæma þá burt - eins
og fram hefur komið í ágætum
samantektum Einars Heimisson-
ar. Ekki vonum fyrr að menn
spyrji eftir íslenskri stefnu í flótta-
mannamálum og góðra gjalda vert
að kröfur um að ísland standi við
skuldbindingar í þessum efnum fá
sterkari undirtektir en oft áður.
Tortryggni eða hræsni?
Alþýðublaðið spurði þrjá þing-
menn á dögunum að því hvernig
stæði á aumlegri framgöngu ís-
lendinga í þessu máli. Tveir þeirra
vísuðu til þess að íslendingar
væru yfirleitt tortryggnir í garð
útlendinga. Sú skýring átti ef til
viU við á fjórða áratugnum en á
seinni tímum er hún aðeins lítill
hluti svarsins. Margt annað kem-
ur til. T.d. sú sérgæska í alþjóð-
legu samstarfi sem hér er landlæg.
Alltof margir frammámenn í þjóð-
félaginu hafa talið sér það til tekna
að þeir geti slegið í fjölþjóðastofn-
unum og sjóðum meiri peninga tfl
íslands en við látum sjálfir af
hendi - þessi freka hagsmuna-
gæsla setur vafalaust sinn svip á
nísku samfélagsins gagnvart er-
lendum nauðþurftarmönnum.
En að mínu viti hafa íslensk
stjórnvöld fyrst og síðast skotið
sér á bak við pólitíska hræsni. Ég
á við það að íslensk stjórnvöld
hafa á sl. áratugum fylgt í reynd
þeirri stefnu að flóttamaður sé að-
eins sá sem kemur frá kommún-
istalandi. Þá sjaldan að ríkis-
stjórnir gáfu sérstakt samþykki
fyrir því að hingað kæmu nokkrir
tugir flóttamanna í einu voru þeir
frá Ungverjalandi, Víetnam eða
PóUandi. Þeim var nær alltaf synj-
að um landvistarleyfi hér sem
hingað leituðu úr löndum harð-
stjóra sem báru hægrisvip. Það
voru óskráð lög að böl heimsins
væri kommúnískt og annað kæmi
okkur ekki við.
Að horfa í eina átt
Þessi hræsni er hliðstæð þeirri
sem Jóhanna Eyjólfsdóttir hjá Am-
nesty minnti á í umræðu um
mannréttindamál í sjónvarpi ekki
alls fyrir löngu. Sú hræsni sér
mannréttindabrot eða sér þau ekki
allt eftir því hverjir pólitískir
hentugleikar hvers og eins eru.
Þessi hræsni var með fuilu fjöri á
kaldastríðsárum þegar margir
féflu í þá gryfju að viíja aðeins tala
um mannréttindabrot í Argentínu,
Chfle eða Tyrklandi (ef þeir voru
vinstrisinnar) eða þá aðeins í Sov-
étríkjunum og Tékkóslóvakíu (ef
þeir voru hægramegin í tUver-
unni). Um mannréttindabrot í
Kína töluðu menn eða þögðu eftir
því hvort þeir áttu von á því að
geta átt mikla verslun við það land
eða töldu sig hafa pólitískt gagn af
fjandskap Kínverja við Sovét-
menn.
Sem betur fer voru aUtaf til ein-
staklingar sem yfirstigu þessa tvö-
feldni. Ef þeir voru vinstrisinnar
lögðu þeir sig fram um að for-
dæma mannréttindabrot sem
framin voru í yfirskini baráttunn-
ar gegn heimsauðvaldinu, ef þeir
voru borgaralegir húmanistar for-
dæmdu þeir ekki síst valdníðslu
sem réttlætti sig með baráttunni
gegn heimskommúnismanum. Slík
afstaða hefur haft mikU áhrif þótt
ekki hafi henni tekist að kveða
niður þá hentistefnu sem áðan var
á minnst.
Og það er víst að ef við Islend-
ingar ætlum að eignast stefnu í
mannréttindamálum og flótta-
mannastefnu sem við ekki þurfum
að skammast okkar fyrir þá þurf-
um við fyrst og síðast að losa okk-
ur við þá hræsni sem spyr fyrst að
því hvar mannréttindi voru brotin
eða hvaðan flóttamaður kemur.
En spyrja aðeins: Hvað getum við
gert og hvernig kemur okkar lið-
sinni að bestu haldi?
Árni Bergmann
Brandarabokin
Líklega er skattskráin það rit á
íslandi sem beðið er með mestri
eftirvæntingu ár hvert. Eftirvænt-
ingin byggist einkum á tvennu. í
fyrsta lagi spenningnum yfir því
að sjá hvað tölvur skattkerfisins
hafa skammtað okkur sjálfum í
gjöld til hins opinbera og svo hinu
að sjá hvernig nágranninn hefur
farið út úr glímunni við skattkerf-
ið.
Nágranninn á
stóra jeppanum
Nú þegar þetta dæmalausa rit-
verk skattkerfisins hefur enn á ný
litið dagsins ]jós get ég ekki orða
bundist yfir vesalingnum honum
nágranna mínum. Allt það sem sá
maður má þola. Það er ekki bara
300 fermetra einbýlishúsið sem
þarf að kynda og halda viö, sumar-
húsið við Álftavatn, þriggja og
hálfrar milljóna króna jeppinn
sem hann keypti í vor, Kanarieyja-
ferðin um jólin, Mallorcaferðin um
páskana, laxveiðiferðimar í allt
sumar, allir „dinnerarnir", að ég
nú ekki tali um nýársballið á Hót-
el íslandi, og vera svo hundeltur af
þessum fjandans smásálarlegu
skattayfirvöldum sem ætlast til að
hann greiði heilar 50.000 í opinber
Kjallarinn
Unnur Stefánsdóttir
leikskólakennari, annar vara-
þingmaður Framsóknarflokks-
ins í Reykjaneskjördæmi.
gjöld. Mikið hvað á sumt fólk er
lagt.
Hvernig er þetta hægt?
Það er ekki að ástæðulausu að
skattskráin hefur fengið þetta nafn
í munni almennings. Og ekki er að
furða þótt fólk verði undrandi þeg-
ar dæmi eins og það sem að fram-
an er rakið blasa við. Hvernig er
þetta hægt? Hvemig er hægt að
horfa upp á það ár eftir ár að sama
fólkið komi sér undan því að
greiða eðlileg gjöld til samfélags-
ins? Hvernig komast sömu menn-
irnir upp með það ár eftir ár að
greiða vinnukonuútsvar og illa
það?
Þetta gerist á sama tíma og rík-
isstjórnin situr á löngum fundum
til þess að skera niður útgjöld rík-
isins á næsta ári um eina litla 10
milljarða. Og hvað á að skera? Jú,
auðvitað er það samneyslan, vel-
ferðin, sem verður verst úti í slík-
um niðurskurði.
Týndu milljarðarnir
Fullyrt er að ríkissjóður verði af
10-15 milljarða króna tekjum
árlega vegna undanskota frá
skatti.
Ef þessir milljarðar næðust í
hús þyrfti ekki að skera niður vel-
ferðina og við gætum meira að
segja átt nokkuð afgangs upp í af-
borganir af erlendum lánum þjóð-
arinnar.
Skattkerfið er mikið og göfugt
kerfi og leyndardómar þess miklir.
Það er vafalaust ofdirfska af venju-
legu fólki að ætla sér að skilja það.
En ég get samt ekki varist því að
velta því fyrir mér hvernig hann
nágranni minn fer að þessu þegar
ég veit að sjálf þarf ég að borga
u.þ.b. 400 krónur af hverjum 1000
krónum í skatta og útsvar.
Unnur Stefánsdóttir
„Hvernig er hægt að horfa upp á það ár eftir
ár, að sama fólkið komi sér undan því að
greiða eðlileg gjöld til samfélagsins? Hvernig
komast sömu mennirnir upp með það ár eftir
ár að greiða vinnujkonuútsvar og illa það?“
Meöog
** ■ ■
a moti
Uppsagnir fríðinda hjá
Hafnarfjarðarbæ
Lækka mín
eigin laun
„Bæjarráð
Hafnarfjarðar
hefur tekið þá
ákvörðun að
segja upp fastri
yfirvinnu og
öðrum fríðind-
um sem starfs-
menn hafa og
ekki er samið
um sérstaklega bæiarstjóri.
í kjarasamn-
ingum viðkomandi stéttarfélaga.
Þetta er gert með það í huga að
reyna að komast að því hvernig
staða þessara mála er í raun og
veru og lækka rekstrarkostnað
bæjarins. Samþykktin var gerð
til að þetta lægi laust á borðum
og menn gætu farið ofan í þessa
hluti.
Það verður afls ekki tekið á
þeim lægst launuðu. Þetta snýr
fyrst og fremst að toppunum í
bæjarkerfmu. Ég er náttúrlega
einn af þeim og þessi tillaga
fæddist hér á borðinu hjá mér.
Ég mun að sjálfsögöu taka þetta
á mig líka - fyrstur allra - en ég
veit ekki hvað það nemur miklu.
Ég vildi fara í það að lækka laun
með einu pennastriki um 10 pró-
sent en það var taliö eðlilegra að
menn kynntu sér stöðuna fyrst.
Uppsagnarfresturinn er þrír
mánuðir. Á þeim tíma verður
farið ofan í þessi mál og þau
könnuð. Þetta verður að sjálf-
sögðu unnið í samstarfi við for-
mann Starfsmannafélagsins,
starfsmannastjórann og fjár-
málastjóra bæjarins, þó svo vilji
til að þeir eigi allir hlut að máli
sem yfirmenn hjá bænum.“
I Guðmunds-
son, formaður
Starfsmannafélags
Hafnarfjarðar.
Oskapleg
ólga
„Ég er al-
gjörlega á móti
þessum upp-
sögnum. Þaö
er óskaplega
ólga meðal
staifsmanna út
af þessu máli
og alveg klárt
að við berj-
umst gegn
þessu af krafti.
Það er alveg
sama hvernig litið er á máliö,
þaö veröur aldrei hægt að mæla
með þessum aðgerðum. Ef menn
hefðu viljað endurskipuleggja
eða hagræða þá hefur Starfs-
mannafélag Hafnarfjarðar alltaf
verið tilbúið til að taka þátt
slíku og þá heföi verið sniðugt
að óska eftir viðræðum við félag-
ið, fara gegnum kerfiö og finna
hvort hægt sé að hagræöa í staö
þess að setja allt strax í svo mik-
ið uppnám að það tekur langan
tíma að lægja öldurnar.
Bílastyrkir og föst yfirvinna
stafsmanna Hafnarfjarðarbæjar
eru samningsbundin. Grunntaxt-
ar eru mjög lágir. Föst yfirvinna
er alltaf unnin vinna og þvi
mætti kannski lita á uppsögnina
sem ósk um að starfsmennirnir
vinni sömu vinnu fyrir minni
pening. Þaö er verið aö minnka
það sem lítið er og væntanlega
er gert ráö fyrir að menn skili
sömu vinnu. Það þarf að kanna
aflar hliðar málsins og athuga
hvort þetta sé brot á kjarasamn-
ingi. Ef svo er þarf að benda
mönnmn á aö kjarasamningar
eru í gildi. Það er ekki sniðugt
gagnvart starfsmönnum að fara
einhliða í svona stórfefldar aö-
geröir. Svoleiöis virkar mjög ifla
í starfsmannahaldi." -GHS