Þjóðviljinn - 24.11.1974, Blaðsíða 10

10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 24. nóvember 1974.
í myndlistarlífinu
henta þykir og fé er veitt til.”
Ekki þarf grannt aö skoöa til aö
sjá að þessum akvæöum lag-
anna hefur ekki veriö framfylgt.
Nokkrar sýningar hafa slæðst
hingaö á vegum annarra aðila,
en sú starfsemi hefur verið
mjög tilviljanakennd.
Den nordiske
Svo vikið sé að sýningum
þeim sem nú standa yfir, þá er
þar fyrst að nefna Den nordiske,
en hópur þessi hefur sýnt saman
siðast liðin fjögur ár. Nokkrir
þeirra sem hér sýna eru gestir
hópsins, en þátttakendur eru
alls 24 og verkin nær hundrað.
Þetta eru fyrst og fremst mál-
verk, nokkrar teikningar og
grafikmyndir, en myndhöggv-
ararnir voru flestir skildir eftir
heima, þvi verk þeirra þóttu of
dýr i flutningi. Heildarsvipur
sýningarinnar er áferðarfal -
legur og snyrtilegur, en skortir
allan ferskleika ogdirfsku. Ekki
er heldur um það að ræða að
listamennirnir séu sammála um
ara. Stokkhólmur og Reykjavik,
munurinn er ekki mikill, en
þetta er sú hlið borgarinnar sem
reykjavikurmálararnir hafa lit-
ið hirt um. Borgarlifsmyndir
hér eru flestar af myndrænum
skúrum við Ægissiðu og hlýleg-
um húsum i Vesturbænum.
Breiðholtið og Miklabrautin
hafa enn ekki kómist á léreft.
Af öðrum þátttakendum
mætti nefna færeyinginn
Zakarias Heinesen sem áður
hefur sýnt hér, og norðmánninn
Snorre Andersen sem sýnir
fimm vatnslitamyndir, fágaðar
og nærfærnar náttúrustemning-
ar. Sýning þessi veitir ekki yfir-
sýn yfir það sem er að gerast i
myndlist á Norðurlöndum, enda
ekki ætlað það. Den nordiske er
sýningarhópur, sem velur fé-
laga og gesti sjálfur, þó erfitt sé
að sjá af verkunum hvað það er
sem heldur hópnum saman.
Trykkerbanden
Trykkerbanden sem sýnir i
Galleri Súm er einnig svona
sýningahópur, en á annarri
bylgjulengd. 1 honum eru ein-
göngu grafiklistamenn og
markmið þeirra með samvinn-
unni er að ná til sem allra
flestra og þá gjarnan þeirra
sem allajafna eru i litilli snert-
ingu við myndlist. Þetta gera
þeir einkum með tvennum
hætti;annars vegar m.þ.a. sýna
ekki eingöngu í venjulegum
sýningasölum, heldur ekki siður
á vinnustöðum, bókasöfnum,
veitingahúsum og öðrum fjöl-
sóttum stöðum. Nokkrir þess-
ara manna hafa lika sýnt i
húsakynnum dagblaðsins Poli-
tiken, en það býður einum
grafiklistamanni að sýna hjá
sér i hverjum mánuði og gefur
út eina mynd eftir hvern þeirra i
stóru upplagi og selur við mjög
vægu verði, eða sem samsvar-
ar rúml. 100 kr. isl. Þessari
sömu aðferð beitir Trykker-
banden einnig til að ná til al-
mennings. Myndirnar eru oft
gerðar i nokkuð stóru upplagi og
seldar ódýrt, eins og sést á þvi að
þær sem eru á Súmsýningunni
kosta frá 850-7200 kr. A þennan
hátt nýtast kostir graflkmynd-
arinnar best, þvi þessi listgrein
er i eðli sinu fjölmiðill rétt eins
og dagblöð, bækur og annað
prentað mál.
Hér á landi hafa grafikmyndir
ekki náö almennum vinsældum,
og getur það stafað af ýmsu t.d.
þvi að við höfum ekki átt marga
listamenn sem fengist hafa við
þessa grein. Hitt gæti lika verið
að fjármálasjónarmiðið spilli
hér nokkru, þvi svo rækilega
hefur það verið brýnt fyrir fólki
að það dýrasta sé best, og graffk
er jafnan tiltölulega ódýr. Þeir
sem kaupa myndlistarverk til
að sýna auð sinn eru þvi litiö
hrifnir af grafik (Þetta minnir
mig t.d. á það, að ég hef aldrei
séð grafikmynd i banka). Þeir
sem lita á myndlistaverk sem
stöðutákn finnst það llka ókost-
ur að mörg eintök eru prentuð af
sömu myndinni, fyrir lista-
manninn er þetta aftur á móti
kostur, þvi að þannig nær hann
til stærri hóps en hann getur að
jafnaði vænst að ná eftir öðrum
leiðum. Einn þátttakenda i
Súmsýningunni, Jörgen Tang
Holbek, er að þessu leyti i mjög
góöri aðstöðu. Hann er fastráö-
inn við Politiken til að gera
grafikmyndir við greinar og
annað i blaöinu. Ég held að það
sé næsta sjaldgæft að dagblöö
ráði grafikmenn til þessa
starfa, teiknarar eru algengari
og má I þvi sambandi nefna svi-
ann Ewert Karlsson (EWK)
sem sýndi i Norræna húsinu i
fyrra. Hér á landi hefur litið
verið um svona myndir i dag-
blöðum, þótt Þjóðviljinn geti
verið nokkuð rogginn með for-
siðu sunnudagsblaðanna, og
þetta hefur reyndar verið gert
hér áður, en það var á árunum
1934-36 þegar Finnbogi Rútur
Valdimarsson var ritstjóri
Alþýðublaðsins. Þá fékk hann
nokkra islenska myndlistar-
menn til að myndskreyta for-
siðu Sunnudagsblaðs Alþýðu-
blaðsins.
Fjórtán menn eiga verk á
Súmsýningunni, og eru aðferðir
þeirra fjölbreytilegar, þar eru:
litó-, seri- og zinkgrafiur auk
dúkskurðar- og ætimynda.
Myndefnið er einnig margþætt,
og að öllu samanlögðu má segja
að það sé vel þess virði að leggja
leið sina I Súm þessa dagana.
Elisabet Gunnarsdóttir
ELÍSABET
GUNNARSDÓTTIR
SKRIFAR
UM MYNDLIST
Strætisvagn Sture Nilssons
Núna er mikil norræna í
myndlistarlífi bæjarins. I
Norræna húsinu sýnir
Den nordiske, en í þeim
hópi eru listamenn frá
öllum Norðurlöndunum
og einnig Grænlandi. f
Gallerí Súm er svo dansk-
ur hópur sem nefnir sig
Trykkerbanden með
grafíksýningu.
Það er ekki oft sem tvær er-
lendar sýningar eru hér i einu,
þvi allt of litið hefur verið af þvi
gert að flytja inn myndlist. Á
undanförnum árum hafa það
einkum verið tvær áður nefndar
stofnanir, Norræna húsið og
Galleri Súm, sem séð hafa um
að fá hingað erlendar sýningar.
Listasafn íslands hefur ekki
sinnt þessu verkefni, þótt auð-
vitað megi tina til örfáar sýn-
ingar. I lögum safnsins er
reyndar tekið fram aö þetta sé á
verkefnaskrá þess. 1 2. grein
segir að hlutverk safnsins sé
m.a.: ,,að afla viðurkenndra er-
lendra listaverka...” og seinna:
,,að annast fræðslustarfsemi
um myndlist, innlenda og er-
lenda, með fyrirlestrum, kvik-
myndasýningum, leiðsögn um
safnið, útgáfu mynda og rita,
eða með öðrum þeim hætti, er
stefnu eða aðferð svo útkoman
verður nokkuð sundurlaus.
Það er þvi skemmtilegt að
finna islenskan málara meðal
undantekninganna. Tryggvi
Ólafsson er ekki með eins gott
úrtak eins og á siðustu einka-
sýningu sinni hér, en mynd hans
af Pierot er iskrandi Ismeygi-
leg. Trúðurinn skælbrosir á
móti okkur úr forgylltum
rjómaterturammanum og hefur
sópað burtu aðalsmanninum,
stásskonunni og sveitasælunni
sem venjulega eru I þessari um-
gjörð. Mynd þessi er sérlega
gott dæmi um það þegar ramm-
inn um myndina verður hluti
verksins.
Sviinn Sture Nilsson er einn
þeirra raunsæismálara sem
ekki láta sér nægja að taka
mynd af heiminum heldur notar
þessa aðferð við félagslega á-
deilu. Hann á fjórar myndir á
sýningunni og af þeim mætti
nefna „Okkur liður svo vel hér I
úthverfinu, hér er rólegt og ó-
spillt náttúran allt um kring” —
í strætisvagninum sitja farþeg-
arnir stilltir og prúðir með inn-
kaupatöskur sinar og pinkla, en
aftur I logar allt I slagsmálum
og hnifum er brugðið á loft.
Nöturleiki hinna nýju fátækra-
hverfa leynir sér ekki þrátt fyrir
reisuleg hús, og skammdegis-
myrkrið er götuljósunum sterk-
Norræna
lskrandi ismeygilegur — Pierot Tryggva
Zinkgrafiur eftir Henrik Flagstad lir Trykkerbanden. Að ofan t.v.: Fátækir verkamenn i S-Ameriku,
t.h.: Grænlandsfrétt. Aðneðan t.v.: Yfirheyrsla igrisku fangelsi, t.h.: Mengun af vöidum bila.