Þjóðviljinn - 24.11.1974, Blaðsíða 24

Gyöinglegir flóttamenn koma til Palestlnu 1946: samviskubit Evrópumanna.
Flóttamannabiiöir Palestlnumanna: þjóö án lands
af erlendum vettvangi
JÖÐVIUINN
Sunnudagur 24. nóvember 1974.
Palestínumenn og ísrael
EFTIR ÁRNA
BERGMANN
Timarnir breytast. Fyrir 26 ár-
um samþykktu Sameinuðu þjóð-
irnar með atkvæðum flestra rikja
nema múhameðskra að Palestinu
skyldi skipt og israelsriki stofnað.
Einn fulltrúanna komst svo að
orði, að gyðingar hefðu rétt til
þjóðrikis vegna þess, að reynslan
hefði sýnt þeim, að þeir gætu ekki
átt allt undir stopulli velvild
þeirra rikja sem þeir byggju i.
Menn ráöa hvort þeir trúa þvi, en
það var fulltrúi Sovétrikjanna
sem svo komst að orði.
Siðan þá er mikið vatn runnið
til sjávar. Israel hefur lengst af
notið aðstoðar og allmikillar
samúðar i Evrópu og þó einkum
Bandarikjunum. Evrópumenn
höfðu slæma samvisku eftir gyð-
ingamorð Hitlers og það var þeim
að ýmsu leyti þægilegast að létta
á þeirri byrði með þvi að aðstoða
þá sem eftir lifðu við að koma sér
fyrir á bibliuslóðum. En eins og
menn vita hefur dæmið ekki
gengið upp: það er harmleikur
hinna óliku þjóðabrota sem játað
hafa gyðingdóm i mismunandi
umhverfi, að þegar þeir loksins
eignast þjóðriki skuli það gerast á
kostnað hundruð þúsunda ara-
biskra palestinumanna, sem
flúðu land i Palestinustriðinu 1948
og siðar.
í skugganum
Sföan tsrael var stofnað hefur
rikt hálfgert eða algjört hernað-
arástand milli þess og arabiskra
grannrikja. Palestinuarabar voru
lengst af mjög afskiptir i þvi tafli,
sem stórveldin hafa einnig átt
virkan hlut að. Þeir voru afhentir
flóttamannahjálp SÞ. Margar
ástæður voru til þess, hve lengi
var hljótt um þá. ísraelsstjórn
var þægilegast að láta sem
palestinumenn væru ekki til. Ara-
biskar rikisstjórnir gátu ekki
komið sér saman um samræmda
stefnu að þvi er þetta fólk varðaði
— sumar högnuðust vel á ódýru
palestinsku vinnuafli og Hússein
einvaldskonungur Jórdanlu, arf-
taki fáránlegs eyðimerkurævin-
týris breska heimsveldisins,
gerði tilkall til að ráða löndum
þeirra og örlögum. Og Palestinu-
arabar voru mjög dreifðir og
óhægt um vik að þeir kæmu sér
upp einingarsamtökum sem nytu
aimennrar viðurkenningar.
Sigur Arafats
Það er þvi ekki að furða, þótt
menn telji það mjög sögulegan
viðburð, að SÞ. viðurkenna PLO-
samtökin sem fulltrúa þjóðar án
lands og rikis — það er i fyrsta
sinn sem slikt gerist. Og Arafat,
foringi samtakanna, kemur til
New York og heldur stefnuræðu á
allsherjarþinginu. Að þessum
áfanga liggur löng leið: fyrst
sprengdu palestinskir skæruliðar
vandamál sin inn i vitund heims-
ins, ef svo mætti að orði komast.
En að undanförnu hefur að
minnsta kosti PLO lagt meiri
áherslu á að tryggja sér stuðning
eftir pólitiskum leiðum. Og sam-
tökin hafa uppskorið það sem
meira skiptir en heimboð SÞ —
þau hafa fengið viðurkenningu á
fundi æðstu manna arabarikja i
Rabat um að þau fari með umboð
fyrir palestinumenn. Þar með
hefur Hússein konungi að mestu
verið skákað út úr dæminu, val-
kostir gerðir skýrari og einfald-
ari.
Palestínuríki?
Israelum kemur þessi þróun
mála bölvanlega — þeir hafa til
þessa forðast að bera fram tillög-
ur sem minnstu likur væru til að
palestinuarabar gætu sætt sig við,
einna helst hafa þeir reifað óljós-
ar hugmyndir um að semja við
Hússein, en nú-er sú leið einnig
lokuð. Þeir hafa ekki haft annað
fram að færa siðustu daga en að
itreka, að þeir muni aldrei semja
við PLO, sem þeir kalla hryðju-
verkamenn og barnamorðingja.
Og þeir neita sem fyrr þeim
möguleika, að stofnað sé sérstakt
riki palestinuaraba á vestur-
bakka Jórdan og Gazasvæðinu,
vegna þess að það riki yrði aðeins
notað sem stökkpallur til þess
langtímamarkmiðs PLO að ísra-
elsriki sé lagt niður.
Hugmyndinni um stofnun sér-
staks Palestinurikis hefur vaxið
fylgi innan PLO. En þvi skal held-
ur ekki gleymt, að Palestinu-
arabar eru klofnir i þvi máli. Þeir
sem aðhyllast stefnu PFLP (Al-
þýðufylkingar til frelsunar
Palestinu, sem er til vinstri við
PLO) óttast, að með þvi að fylgja
þeirri hugmynd væru palestinu-
menn að binda hendur sinar af
samningamakki stórvelda og
meira eða minna afturhalds-
samra ráðamanna i hinum ara-
blska heimi. Þvi halda þeir áfram
skærum innan Israels, sem I
reynd eru fallnar til þess að draga
úr árangrinum af diplómatiskum
sigrum Arafats. Og „haukarnir”
rikisstjórn og herstjðrn ísraels
nota þessi áhlaup sem tilefni til að
gera árásir á flóttamannabúðir i
Libanon og magna spennu á
landamærum Sýrlands — en við
sjálft lá að þar syði upp úr á dög-
unum.
Langtímamarkmið
Það er reyndar rétt sem isra-
elsmenn halda fram, að PLO
fellst ekki á hugmyndina um sér-
stakt riki milli tsraels og Jór-
daniu nema sem bráðabi.lausn.
I ræðu sinni á þing'i SÞ sagði Ara-
fat, að markmiðið væri að stofna
eitt riki á öllu þvi svæði sem var
Palestina, þar sem gyðingar,
kristnir menn og múhameðskir
Rabin: leitar hann samstööu meö
haukum lengst til hægri?
gætu lifað i sátt og samlyndi.
Þetta hljómar ekki illa, og svipuð
kenning hefur komið fram hjá
nokkrum Israelskum minnihluta-
hópum, mjög smáum að visu.
Vandinn er sá, að þessi hugmynd
þýðir i reynd, að Israel er niður
lagt sem gyðinglegt þjóðriki, og
er vandséð hvernig Israelar ættu
að sætta sig við að gefa upp á bát-
inn þá tryggingu, sem slikt riki
veitir — þótt stopul sé — fyrir
sjálfstæðri tilveru og menningu
manna sem hafa endurfæðst sem
þjóð með miklum harmkvælum.
Hugmyndin gerir ráð fyrir tima
þegar blóösúthellingar siðustu
áratuga væru gleymdar, og rót-
tækri þjóðfélagsþróun um Aust-
'urlönd nær, sem mjög drægi úr
þýðingu þjóðrikja. Sá timi virðist
ekki sérlega nálægur.
Innanlandsvandi
Israela
Eitt er vist: Israelar eiga fáa
kosti góða og um leið verður æ
erfiðara fyrir þá að halda
Arafat kemur al leynilegum fundi
i Jórdanlu
óbreyttri stefnu. Samúð vest-
rænna rikja hefur mjög gufaö
upp, og eins og vænta mátti skipt-
ir þar engu um góður eða illur
málstaður aðila, heldur blátt
áfram olian arabiska. Erfiðleikar
þeir sem pólitisk einangrun hefur
I för með sér magnast af afleitu
ástandi i efnahagsmálum.
Eftir sex daga striðið 1967 hefur
rlkt furðu mikil velmegun I ísrael
með miklum innflutningi á bilum,
sjónvarpstækjum, kæliskápum og
öðru þvi sem talið er tilheyra vel-
ferðarþjóðfélagi eða neysluþjóð-
félagi. Þetta hefur verið mögu-
legt vegna mikilla fjárfram-
laga og fjárfestingar af
hálfu gyðinga erlendis, eink-
um bandariskra. En eftir
striðið I fyrra hafa slik fram-
lög mjög skroppið sasman um
leið og skuldabyrðin og útgjöld til
hernaðar hafa aukist. Herinn
gleypir nú 33% af þjóðartekjum
rikisins. Þvi hefur stjórn Rabins
nú gripið til þess ráðs, að skerða
neyslu og innflutning að miklum.
mun. Þessar aðgerðir fela i sér
43% gengisfellingu israelska
pundsins, niðurskurð á fjárlögum
um miljarð punda, mjög skertar
niðurgreiðslur á nauðsynjum,
bann til hálfs árs á innflutningi á
29 lúxusvörutegundum og bann
við að reisa nýjar opinberar
byggingar og lúxusibúðir. Eins og
að likum lætur kemur þessi niður-
skurður harðast niður á lág-
launafólki og þá einkum þeim
israelum sem komnir eru frá
Arabalöndum og öðrum löndum
þriðja heimsins. — enda voru það
þeir sem efndu til harðvitugra
mótmælaaðgerða fátækrahverf-
inu Sjekhunat Hatikva I Tel Aviv
á dögunum.
Stríð og friður
Efnahagsráðstafanir skerpa
þvi andstæður milli stétta og ein-
stakra þjóðfélagshópa i Israel
sjálfu. Þar með geta þær grafið
undan möguleikum sósialdemó-
kratans Rabins til að stjórna, en
meirihluti sá sem hann hefur
brætt saman á þingi er mjög
naumur. En ef hið öfluga verka-
lýðssamband, Histatrud, sem
flokkur Rabins hefur reyndar tögl
og hagldir i, gerist honum erfitt,
er hann sagður reiðubúinn til að
mynda þjóðstjórn með hinni her-
skáu og hægrisinnuðu stjórnar-
andstöðu, Likud. Það mundi hins-
vegar þýða enn meiri ósáttfýsi i
garð arabiskra nágranna og
palestinumanna, þvi i Likud hafa
forystu þau öfl sem vilja helst
ekkert láta áf hendi af þeim
landssvæðum sem israelar ráða
nú.
Þetta ástand hefur orðið til þess
að ýms blöð velta fyrir sér þeim
möguleika að israelar reyni að
leysa sina kreppu með leiftur-
striði á hendur grönnum sinum.
Markmið sliks leifturstriðs væri
það, að reyna að vinna hernaðar-
sigur, sem tryggt gæti ísrael frið i
svo sem tiu ár — i þeirri von að að
þeim tima liðnum væru vestur-
veldin ekki lengur háð arabiskri
oliu.
Viöbrögö
viö kreppu
ástandi
Gjöriö svo vel,
herrar mínir, —
tvenns
konar sultarólar,
fyrir launþega og
fyrir gróöamenn...
.....--------s<i^ — ■*