Þjóðviljinn - 14.12.1975, Blaðsíða 15

14 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 14. desember 1975.
GUÐBERGUR
BERGSSON
SKRIFAR
FRÁ SPÁNI
ANNAR
HLUTI —
SPÆNSK
STJÓRNMÁL
DAUÐI
Engin leið er að fjalla um
spænsk stjórnmál á svipaðan
hátt og stjórnmál annarra vest-
ur-evrópskra landa. Rangt væri
samt að halda, að á Spáni sé eng-
in stjórnmálabarátta, úr þvi að
hún fer fram með öðrum hætti en
vesturlandabúar eiga að venjast i
löndum, þar sem stjórnmála-
flokkar eru leyfðir.
A siðustu árum hefurSpánn bú-
ið fremur við persónuvald stjórn-
málamanna en einræði. Persónu-
valdið hefur verið til þessa eins-
lags fámennisstjórn. Yfir per-
sónuvaldinu rikir þjóðarleiðtog-
inn, Franco, sem takmarkar að-
gerðir fámenninganna: ráðherra,
fylkisstjóra o.s.frv. Franco hefur
ævinlega verið fráhverfur stjórn-
málum og stjórnmálastefnum.
Rökrétt afleiðing andúðarinnar
er sú, að engir stjórnmálaflokkar
eru leyfðir, ekki einusinni flokkur
falangista, sem kallar sig hreyf-
inguna. Smámsaman hefur
reyndin orðið sú, að öll stjómmál
landsins eru nátengd auðhyggju,
forstjórum stórfyrirtækja. Þann-
ig er rikjandi stjórnmálastefna
eintómt fyrirtækjavald, ásamt
valdi verkalýðsfélaganna, sem
eru á mála hjá forstjórunum: at-
vinnurekendur og verkamenn eru
i sama verkalýðsfélagi, sem á
rétt á sætum i þjóðþinginu, sam-
kvæmt hlutfallstölu og sitja þvi
þar aðeins forstjórar, bæði fyrir
verkamenn og sjálfa sig. Spænsk-
ir ,,stjórnmálamenn” eru menn,
sem verja hagsmuni sina miklu
fremur en stefnu einhverrar
ákveðinnar hugmyndafræði eða
stjórnmálaskoðunar. Hugmynda-
fræði er þvi engin á Spáni. En bóli
á einhverju i átt við hana, þá er
hún tæknifræðilegs eðlis, blönduð
trúarlegu inntaki, og beinist aðal-
lega að „uppbyggingu efnahags-
lifsins”. Þetta er ekki ólikt stefnu
vinstra- og hægraafturhalds
Evrópu, sem hugsar bara um
hagvöxtinn.
Þótt kosningar séu haldnar á
Spáni, kemur almenningur
hvergi nærri þeim. Þær eru ekki
almennar, heldur eiga þeir einir
kosningarétt, sem teljast vera
„forsvarsmenn fjölskyldu”, þ.e.
sá einstaklingur, sem hefur fyrir
fjölskyldu að sjá: fjölskyldufaðir-
inn. En sé hann enginn, þá sá,
sem „telst vera” forsvarsmaður
fjölskyldunnar, karl eða kona.
Hjón hafa ekki bæði kosningarétt,^
einungis eiginmaðurinn. Hins
vegar hafa allir einstaklingar
kosningarétt, þvi að piparsveinn-
inn, eða piparkerlingin telst vera
„fjölskylda”.
Allt er þetta einstaklega flókið
og loðið, eins og spænskt hugar-
far, og gerir það að verkum, að
fæstir skilja og engin þátttaka er
i spænskum kosningum. Þátt-
tökuleysiðstafar ekki af andstöðu
fólks gegn stjórninni. Fólk botnar
bara ekkert i kerfinu. Spænski
botninn er alltaf uppi i Borgar-
firði. Þetta kemur sér afar vel
fyrir almenning, sem er ótrúlega
ihaldssamuraðeðli og litið gefinn
fyrir breytingar. Þurfi Spánverji
að breyta út af vana, þá brakar
hreinlega i' ihaldssömum heila-
berkinum. En risi hánn upp gegn
ihaldsseminni af einhverri frum-
stæðri hvöt eða þörf, þá rekur ótt-
inn hann til að drýgja „hetjudáð-
ir” og rekur hann stöðugt inn i
nýjar blindgötur. Sifelld bæling
hugarfarsins og óttinn og upp-
reisnin, sem hlýtur einhverntima
að verða knýjandi, hefur gert
Spánverjann að „heitum skap-
ofsamanni” i augum flestra
manna, sem þekkja ekki raun-
verulegt eðli hans, sem er bæði
bælt og deigt.
Spænskir frambjóðendur eru
flestir auðmenn, eða tengdir ein-
hverri valdastofnun. Þessi teg-
und af lægstu tegund stjórnmála
er einnig algeng á tslandi og hjá
öðrum afskekktum ihaldsþjóðum.
Einkum er þetta algengt innan
Sjálfstæðisflokksins og Fram-
sóknarflokksins. Forystumenn og
alþingismenn beggja flokkanna
eru I senn „stjórnmálamenn” og
forstjórar, eigendur, eða stjórn-
endur fyrirtækja. Og þeir stæra
sig af þessari lágpólitlk. Sama
reglan gildir á Spáni.
Það verður þvi eitt fyrsta verk,
eftir andlát Francos, að aðgreina
stjórnmál og rekstur fyrirtækja.
Stjómmál eru reyndar alltaf
tengd efnahagslifi hverrar þjóð'
ar, en efnahagslif er annað en for-
stjóravald. Spænskir stjórnmála-
menn gera sér grein fyrir þessum
reginmun. Þeir reyna þvi að
koma sér upp einhverri „stjórn-
málastefnu” þessa dagana, eða
reyna að minnsta kosti að leyna
fyrirtækjum sinum, hafa hag
þeirra i rassvösunum, en hag al-
mennings í framvösunum.
Þegar stjórnmálaflokkar verða
leyfðir á Spáni, mun leyfið auð-
vitað ekki ná til neinna marxiskra
flokka: flokka sósialista, komm-
únistaflokkanna, eða anarkista.
Nú sem stendur eru i landinu
rúmlega 200 leynilegir.flokkar og
stjórnmálasamtök. Astandið er
svipaö og f Portúgal eftir bylting-
una. Flokkar þessir eru oft ekkert
annað en fámennar klikur.lokaðir
hópar, samtök, sem líkjast á
margan hátt lénum miðaldanna.
(Sliks fyrirbæris gætir mjög um
þessar mundir iPortúgai, einkum
innan hinna ýmsu hreyfinga hers-
ins, meöal óbreyttra hermanna.
Þar eru „samtökin” sjálfstæð
heild, eins og kastali lénsskipu-
lagsins.)
Fátt er vitað opinberlega um
allar þessar bönnuðu hreyfingar.
Yfirleitt er varla minnst á aðra
andstöðuflokka en Verkalýðs-
flokk spænskra sósialista og
kommúnistaflokk Spánar. Þeir
eru reyndar tveir. öðrum stjórn-
ar Lister, stalinisti frá borgara-
styrjöldinni, flokkur likur flokki
Cunhals i Portúgal, og hefur
næstum ekkert fylgi. Hinum
stjórnar Carillo, og flokkur hans
er liklega sjálfstæðasti kommún-
istaflokkurinn i Vestur-Evrópu.
Hér á ég við viöhorf flokksins til
Sovétrikjanna. Carriilo og Cunhal
hata hvor annan.
Anarkistar hafa ævinlega verið
fjölmennir á Spáni. íslenska
nafnið, stjórnleysingjar, gefur
ranga hugmynd um stefnu anar-
kista. Auk þess er nafnið oftast
notaðsem skammaryrði, bæði af
hægra- og vinstraihaldinu, nafn,
sem vekur hugmynd fólks um al-
gert öngþveiti, nema kannski i
Kina. Stefna Maos hefur auðgast
af stefnu stjórnleysingja — enda
var hann á yngri árum undir
áhrifum þeirra — einkum i
kommúnunum. Anarkistar á
Spáni stofnuðu svipaðar komm-
únur á tima borgarastyrjaldar-
innar. Stefnuna nefndu þeir
„frjálshyggjukommúnisma”, til
þess að hún yrði aðgreind frá
skriffinnskukommúnisma og
flokksvaldi. Anarkistar eru miklu
fremur andstæðingar valdstjórn-
ar en stjórnleysingjar.
En mest hefur borið á Spáni á
leynistarfsemi marx-leninista.
Allar fangelsanir hafa beinst
gegn þeim og sjálfstæðishreyf-
ingum Baska, Katalana og Galis-
iubúa. Þessir flokkar og hreyfing-
ar hafa aukið áróður sinn að und-
anförnu: anarkistar stofna dul-
búnar bókabúðir og halda uppi
leyndri fræðslu, eins og þeirra
hefur verið siður, marx-leninist-
arnir hreiðra um sig i háskólun-
um og æðri menntastofnunum.
Hinn hefðbundni kommúnismi i
sovétstil á þar ekki nein itök leng-
ur, vegna þess að hann hrifsar
strax völd „toppsins”, eins og
stúdentar segja, og undirstaðan
verður að sitja og standa eins og
„toppinum” þóknast. „Þessi
gamaldags leninbrögð duga ekki
lengur,” segja þeir. „Þvi að
hrynji „toppurinn”, þá grefst
undirstaðan og verður ráðlaus,
enda hafa óbreyttir flokksmenn
ætið verið valdalausir. Þeir
kunna ekki að stjórna málum sin-
um sjálfir og hefja ný átök.
Ósjálfstæðið gerir byltingarsinn-
aða ihaldinu auðvelt að kæfa hina
framsæknu byltingu. Gott dæmi
um þetta er Chile. Herforingjarn-
ir gerðu hægribyltingu og alþýðan
stendur uppi ráðalaus. Völdin
skiptu aðeins um herra.”
25. október. Forsætisráðherr-
ann, Arias, ekur snemma morg-
uns til hallarinnar. Þegar klukk-
an er fimmtán minútur gengin i
tólf, birtist bifreið þingformanns-
ins, Valcarcel, semer skipaður af
Franco. Þingið kýs sér ekki for-
mann. Sex ára timabil þingfor-
setans rennur út 26. nóvember.
Komist prinsinn að i „afleysing-
ar”, vegna veikinda þjóðarleið-
togans, verður það prófsteinn á
hann og hvaða stefna verður tek-
in, hvort hann skipar nýjan mann
i embættið, eða lætur Valcarcel
sitja áfram. Valcarcel er auðvit-
að francisti. Komi nýr maður i
hans stað, merkir það, að ný
stefna verði tekin i stjórnmálum
landsins.
Blöðin vinna af alefli við að
reyna að koma út aukaútgáfu á
mánudaginn. Blaðamönnum
fjölgar stöðugt kringum höllina.
Alagið er mikið og hjartaslag
heggur skarð i liðið.
Engum er leyft að koma nálægt
aðalhliði hallarinnar. Öeinkenn-
isbúin leynilögregla er á stjái og
krefst stöðugt, að fólk sýni nafn-
skírteini eða vegabréf. Sú saga
kemst á kreik, að Franco hafi
fengið hinstu smurningu. Ljós-
myndarar beina stöðugt stórum
vélum sinum að flaggstöng hall-
arinnar. Verði fáninn dreginn i
hálfa stöng, merkir það, að
Franco sé farinn i annan heim.
Fólk stendur i smáhópum kring-
um ferðaútvörp. Sala þeirra hef-
ur aukist gifurlega. Fréttamenn
fimm erlendra sjónvarpsstöðva
standa stöðugt á verði. Fjöl-
skylda Francos vikur ekki frá
sjúkrabeðinu. Ritari þingsins
vakir i þinghöllinni, viöbúinn að
þurfa að kalla þingið saman til
skyndifundar. Nafn þingritarans
er Enrique de la Mata.
Monsenjor Cantero, erki-
biskupinn i Zaragoza, kemur til
Madrid. Hann er einn þriggja fé-
laga I Erfðaráðinu, gamall mað-
ur, afturhaldssamur, sem rétt
getur staulast áfram, leiddur af
tveimur prestum. Erindi mon-
senjorsins er að ræða við rikis-
stjórnina um flutning helgra
dóma að rúmi sjúklingsins,
þeirra helgu dóma, sem flest
kraftaverk hafa unnið á Spáni.
Þegar klukkuna vantar
fimmtán minútur i tvö er til-
kynnt, að Franco hafi hlustað á
messu, ásamt fjölskyldu sinni, og
hann hafi, með ráði og rænu,
meðtekið sakramenti sjúkra og
þjáðra, sem eru væg orð fyrir
hinstu smurningu.
Nú ráðleggja fjórir biskupar
söfnuðum sinum að biðja fyrir
Franco bæði dag og nótt. Dag-
blöðin eru rifin út. Dauðinn er á
næsta leiti. Það er eins og hugur
almennings vakni af svefni og
fari skyndilega að starfa. Það
brakar næstum þvi i höfuðskel
sérhvers ryðgabs heila. Almenn-
ingur hefur varla hugsað i tæp
fjörutiu ár. En það hýrnar
næstum yfir öllum: brátt eiga
þeir von á mesta andláti i sögu
þjóðarinnar. Hugur valdamann-
anna léttist einnig, þvi að þjóð-
höfðingjar annarra þjóða eru
sagðir vera farnir að hafa áhuga
á veikindum Francos. Pinochet,
einræðisherra Chile, sendir
hryggð sina i skeyti. Gamall her-
maður, fátækur maður, hefur
vakað I fjóra sólarhringa undir
veggjum hallargarðsins. Hann
ber mynd af Mariu mey á
Franskakletti að hallarhliðinu, og
biður veröina að færa hana
Franco. „Spánar er getið er-
lendis!” A forsiðu stórblaðanna
eru stórletraðar fréttir. Þetta
eykur ættjarðarástina. Almenn-
ingur er ánægður yfir þessum
heimsfrægu veikindum. Nú vakn-
ar áhugi fólks og ást á leiðtogan-
um.
Kardinálinn Tarancon gengur
inni höllina klukkan fimm. Sum
dagblaðanna hafa komiðút i fjór-
um aukaútgáfum. Allir Spánverj-
ar eru orðnir hraðlæsir. Taran-
con, biskupinn yfir Madrid, hefur
löngum verið grunaður um
laumukommúnisma, eins og
margir kirkjunnar menn lands-
ins, og haldið er, að hann hafi ekki
fengið inngöngu, vegna þess að
Stuðningsmenn: falangistar á útifundi I tilefni afmælis valdatöku Francos.
Sunnudagur 14. desember 1975. ÞJÓÐVIL.IINN — SÍÐA 15
Andstæðingar Francos: menn úr aðskilnaðarhreyfingu baska á fréttamannafundi I Paris
Eitt aðaleinkenni Spánverjans er innihaldslaus háheimspekileg bið eftir engu. Fólk er
alltaf að blða á bekkjum eftir hinu stóra tækifæri, sem er EKKERT.

Þótt Spánn sé að verða iðnvætt land á „evrópumælikvarða”, blómstrar heimilisiðnaðurinn
enn og framleiöandinn selur vöru sina milliiiöalaust á torgum, án nokkurs hippasósialisma
Spánverjar eru farnir að skreyta veggi á portúgalskan hátt, en með andstæöu innihaldi:
Gegn aiþjóöahreyfingu marxista. Enga rauöliöa! Lifi Spánn!
hann hafi neitaö ao íata gera á sér
likamsleit, neitað að leyfa lög-
reglunni að fletta kjólnum upp á
lærið, og kannski lengra. En
spennan hjaðnar, þegar kardinál-
inn sést ganga út úr höllinni.
Þennan dag eru fjölmargir
félagar i héraðsstjórn kommún-
istaflokks Katalóniu handteknir.
Og hjá Franco eykst einkenni
hjartabilunarinnar. Einnig ber á
lungnaflæði (endema), sem
stöðvað er með lyfjum, „Polla-
myndunin” i lungunum hefur ill
áhrif á vinstra helming hjartans.
Blóð þjóðarleiðtogans getur ekki
lengur streymt með eðlilegum
hætti um likamann, vegna kraft-
leysis hjartavöðvans. Það flæðir
til lungnanna, staðnar og myndar
polla. Þá er slöngu rennt niður i
lungun, lungnadælan auðveldar
öndunarstarfsemina. Annarri
slöngu er rennt niður um vélind-
að, og við það streymir striður
vindur, svo nefnt magagas, frá
meRingarfærunum gegnum op
slöngunnar framan I læknana.
Upp frá þessu nærist Franco ein-
vörðungu gegnum slöngu. Hann
fær einnig blóðnæringu i æð. Um
kvöldið er honum gefið librium,
sem sefar hann.
26. október er sunnudagur. Nú
kemur fyrst fram „raunveruleg
mynd” af hjartaslaginu fram á
linuritinu. Við myndatöku sést
stöðug vikkun vinstra hjarta-
hólfsins, liklega þess efra. Við beð
Francos standa hjartaskurðlækn-
ir og svæfingalæknir á átta tima
vakt og sjá um könnun sjúkdóms-
ins og safna sýnum, eins og vis-
indamenn i Flatey i Breiðafirði.
Um morguninn sagði Nýtt Dag-
blað Franco vera i dauðateygjun-
um. Teygjurnar eru langar og
þjáningafullar. Franco virðist
ekki geta teygt almennilega úr
sér, svo að andinn hrökkvi frá
brjósti hans og liði, eins og gufa á
andatrúarljósmynd, út i geiminn,
sem er fullur af feðraöndum for-
tiðarinnar. Ein skrýtlan i skrýtlu-
flóðinu um sjúkdóm leiðtogans
hljóðar þannig, að Franco búi i
svo þröngum húsakynnum, að
hann hittir alRaf vegginn i dauða-
teygjunum, en svo kæmist ekki
heldur hans mikli og eilifi andi út
um gluggaborur hallarinnar!
Höfundur sögunnar heldur auð-
sjáanlega, að andi Francos verði
áfram i höllinni, þóttsvo prinsinn
setjist þar að. Eitt er vist, að andi
Francos mun svifa lengi yfir
vötnum þessarar þjóöar, þótt svo
llkaminn falli i duftið.
27. október. Fulltrúi Spánar hjá
Sameinuðu þjóðunum er lagður i
sjúkrahús með hálfslitin radd-
bönd og taugakerfið i ólagi. Hann
hefur varið málstað vasklega.
Það þarf mikið til, að raddbönd
spænskra slitni. Reyndarrifa þeir
sig flestir, þegar þeir eru i mút-
um. Þess vegna er rödd spænskra
karlmanna rám. Þaö þykir vera
einkenni karlmennsku á Spáni og
mikillar kyngetu, ef karlmenn
eru rámir niður i maga. Söngur
þeirra, Söngur djúpsins, byggist á
hæsi.
Mikil spenna er i loftinu. Samt
er allt með friði og spekt, segja
blöðin. Stór helgiganga er farin i
Malaga. 1 fararbroddi fer Jómfrú
þjáninganna. Farið er með hina
óspjölluðu mey á börum frá
Kirkju heilags Lasarusar að stað,
sem heitir Hausaskeljastaður.
Meira en fimm hundruð manns
gekk grátandi með logandi kerti,
sem otað var að Jómfrúnni, og
fylgdu miklar og ákafar talna-
bandsbænir i von um, að ein-
ræðisherrann mundi þá hressast.
Hassan II. hressist einn. Hann
segir sjálfstæðishreyfingu
Spænsku Sahara vera einungis
hóp smyglara,.og strengir þess
heit, að þeir verði étnir upp til
agna af bændunum i grænu
vonargöngunni. En hjá Franeo
fer innvortis blæðingin stöðugt
vaxandi, liklega vegna lyfjagjafa
gegnblóðtöppunum (spyrjiðsamt
heimilislækninn yðar). Lyfin hafa
þær hjáverkanir, að storknun
blóðsins minnkar og veikir æða-
veggina, einkum ef þeir hafa
kalkað. Það blæðir látlaust inná
magann. Hjartslátturinn er afar
veikur. Óliklegt er, að sjúklingur-
inn sé með fullri rænu. Samt
herma fréttir, að hann hafi leið-
rétt forsætisráðherrann Arias,
þegar hann kom með þingssam-
þykktir til undirritunar, og minnt
hann á að gleyma ekki neðanjarð-
arbrautinni i Bilbao, sem er i
byggingu. Minni Francos er mik-
ið og óbrigðult, eins og afdala-
bóndans.
En fleiri gerast nú ofurmenni
en Franco. Mikill ofurhugur
hleypur i Hassan II., konung
Marrokko, og hann gerist hálf-
gerður Tassan við undirbúning
„vonargöngunnar,” sem á að
halda út á auðnir Sahara, til
fyrirheitnu fosfatnám unnar,
áburðarketils eyðimerkurinnar.
Auðurinn er i veði. Það verður að
hrifsa námuna, áður en landið fær
sjálfstæði. Frelsishreyfing lands-
ins, Pölisario, kveðst ætla að gera
landið að alþýðulýðveldi. Þá
verður náman að sjálfsögðu þjóð-
nýtt. Þetta stafar ekki af marx-
iskri hugsun leiðtoganna, heldur
hinu, að handhægast er að gera
nýfrjáls riki að alþýðulýðveldi,
um leið hrifsa leiðtogarnir þjóð-
argæðin úr höndum erlendu auð-
fyrirtækjanna, án nokkurrar
skaðabótagreiðslu. Siðan verða
þau oftast að einkaeign nýja ein-
ræðisherrans. Marx kom ekki
auga á þessa möguleika, að jafnt
skrælingjar nútimans og komm-
únistar gætu afskræmt kenningar
hans. Hins vegar sér Hassan II.
hættuna. Hann heitir nú kúguðum
bændalýð landsins ótal pokum af
áburði, svo að „þúsund blóm
muni vaxaúrauðninni”, sem þeir
eru að reyna að rækta. Hann
bregður fyrir sig orðum Maos for-
manns, eggjar bændur til dáða:
„Sækið áburðarauðinn með eigin
höndum!” Og kúgaður lýðurinn
heldur af stað i „grænu göng-
una”, göngu vonarinnar, þvi að
vonin er ævinlega græn. Alþýðan
heldur af stað með þrjá litra af
vatni á brúsa, teppi, sem konung-
urinn gefur lýðnum, og eitt eintak
af Köraninum, eða Al-Kúranin-
um, eins og trúarbókin heitir á
magrep. Bændurnir veifa trúar-
bókinni, eins kinverskir bændur
rauða kverinu. Sjúkir og snauðir
leggja þeir af stáð. Og stjórnin
gefur þeim eina sardinu i máltið
tvisvar á dag. Hungrið lætur
bændurna sjá ofsjónir.
Meðan græna vonargangan
heldur af stað, fara þvagsýrur
Francos að aukast, einnig vöðva-
krampinn, svo að hinn sjúki ein-
ræðisherra getur aðeins hreyft
sig nokkra sentimetra. Tauga-
læknir bætist i læknastóðiö. Nú
stunda hann liðlega 40 læknar,
innlendir og erlendir. Siðan kem-
ur sérfræðingur i meltingarsjúk-
dómum. Einræðisherrann nærist
nú eingöngu á eggjahvituefni,
sem hann fær i æð. Efnið er unnið
á rannsóknarstofu bandariska
hersins i herstöðinni Torrejon,
skammt frá Madrid — ástkærum
„Velli” þeirra spænsku.
28. október. Góðar fréttir berast
af sænskum konum á Sólar-
ströndinni, hópi hannyrðakvenna,
sem hafa i heitingum við Olof
Palme og ögra honum með þvi,
að hertaka villu hans, sem stend-
ur nálægt Alicante og er metin á
tæpar 40miljónirlslenskra króna.
Villunni vilja þær breyta I bæna-
hús,þar sem sænskir túristar geti
komið saman og beðið fyrir
Franco. Þetta á að vera gert til að
mæða Palme og koma á réttlæti,
þvi að hann gekk um með sam-
skotabauk lyganna til styrktar
„Frjálsum Spáni”, þegar
marx-leninistarnir voru teknir af
lifi i Madrid.
Það eru fleiri en sænskar
teppakonur, sem hafa áhyggjur
af heilsu Francos. Hassan A1
Nakib, sendiherra traks i Madrid,
sendir Embættisráði Francos
skeyti og biður það að tilkynna,
að sendiherrann hafi beðið Alla
um að hafa læknandi áhrif á liðan
þjóðarleiðtogans, bæði i eigin
nafniog nafni annarra snediherra
múhameðstrúarlanda. Fréttir
segja einnig borgarráð Granada
hafa risið á fætur og farið ein-
róma með Faðirvorið.
En úti á miðri Alcala-götu
spurði kona hástöfum: Hvar eru
nú heilög kraftaverkin?
Þau voru skammt undan. Mon-
senjor Canterofrá Zaragoza hafði
heitið þvi kvöldið áður, að koma
með möttul Meyjarinnar á súl-
unni til Madrid, svoað móðir guðs
og spænsks anda, eins og hún er
nefnd, meðal annars, geti vakað
með nærveru tignarklæða sinna
yfir sjúkrabeði þjóðarleiðtogans.
Og seint um kvöld þessa dags.
þess 28. dags októbermánaðar,
komu prestarnir frá Zaragoza, á
slaginu hálf tólf (þeir höfðu frétt,
að um nóttina hafði Franco elnað
sóttin, þegar innyflin lömuðustog
mikið magagas myndaðist), með
möttul hinnar háheilögu Meyjar,
sem kennd er við súluna. Uppi á
henni birtist heilagur Jakob,
postuli og verndardýrlingur
Spánar, eftir að hann hafði laug-
að sig i ánni Ebro. Og siðan sást
þar Jómfrú Maria. Allar vonir
beindust i þá átt, að kraftur mött-
ulsins mundi slá á sjúkdóminn og
guð gera kraftaverk. A.thöfnin
minnir einkennilega á það, þegar
nautabanar egna tudda með
klæði, svo að hann stangi. Prest-
arnir voru að egna guð með guða-
vefjum möttulsins.
Monsenjor Cantero gekk i' höll-
ina og hélt á klæðinu i kristalls-
skrini. Tekið var á móti kirkju-
höfðingjanum með miklum hátið-
leika. Fyrirfólkið og læknarnir
köstuðu sér á kné og teygðu fram
varirnar, áfjáðir i að fá að kyssa
fingurgull biskups. Siðan reis
fjölskylda Francos á fætur og tók
sér stöðu við höfðalag hvilu hins
tigna sjúklings. Þarna er staddur
gamli heimilislæknirinn, sem
kyssir þjóðarleiðtogann blitt á
ennið. Á eftir segir hann við
blaðamenn: Ég hef aldrei séð
aumingjann minn litla svona
sjúkan.
Biskupinn tók fram möttulinn
úr kristalsskrininu og smyr hann,
eins áfjáður og ellin leyfir. Siðan
leggur hann dýran dúkinn yfir
rúm sjúklingsins og fer með sef-
andi bæn. Yfirhershöfðinginn,
Franco, ris með erfiðismunum af
koddanum, með aðstoð fjarstýrðu
tækjanna, sem lyfta höfðalaginu.
Augu hans eru tárvot, en bros
leikur um varirnar, þegar hann
kyssir smurt klæðið. Þá getur
einn læknanna ekki orða bundist,
heldur hrópar upp yfir sig i geðs-
hræringu: Guð hefur verið þrá-
faldlega i þessu herbergi! Von-
andi er hann hér núna!
Annar læknir segir við frétta-
mann timaritsins Guadiana:
Þetta er langt dauðastrið. en
dauðastrið er það samt. Aðeins
kraftaverk getpr nú bjargað leið-
toganum.
Það var eins og við manninn
mælt — i þessu atviki guð — að
þegar Franco hafði kysst fald
möttulsins, og tækin lögðu hann
aftur út af, þá gaus úr sjúkum
likamanum mikið magagas, sem
sumir héldu vera þyt I vængjum
englanna, og fylgdi þvi bleyta, og
sjúklingnum létti.
Biskupinn og allir viðstaddir
lyftu höndum og hófu upp lofsöng
til Jómfrú Mariu og vegsömuðu
læknandi kraft möttulsins.
Möttullinn
Möttullinn, sem á spænsku heit-
ir el manto, er mikill og dýr grip-
ur. Grunnur hans er ofinn úr
mjallhvitu satini. Möttullinn ber
númer 188 i skrá dýrgripasafns
dómkirkjunnar i Zaragoza. A
honum er bróderaður borði yfir-
hershöfðingja úr gullþráðum.
Skaldarmerki Spánar er saumað
inn i samstöfuna Maria, og merki
hins Helga Hjarta er i miðju
skjaldarmerkinu, sem er saumað
úr silki. Þjóðfáni Spánar blaktar
lóðrétt á möttlinum, en undir fán-
anum eru skjaldarmerki fjögurra
æðstu tigna hersins. Möttullinn
er i daglegu tali nefndur Möttull
Meyjarinnar, sem ber tign yfir-
hershöfðingja. Þetta stafar af
þvi, að Meyjan á súlunni er yfir-
hershöfðingi i spænska landhern-
um og hlýtur kaup samkvæmt
þvi. Konungurinn, Alfonso XIII.,
gaf Meyjunni á súlunni möttul
þennan, sem er i eigu Yfirher-
stjórnarinnar i Zaragoza.
Eins og frá var sagt. hjaðnaði
kviður Francos um leið og hann
kyssti helgan möttulinn (Franco
hefur veriðeinkar framsettur, frá
árinu 1916, þegar hann fékk
byssukúlu i þvagblöðruna i orr-
ustu i Marrokko, en bjargaðist
fyrirkraftaverk. eins og stendur i
einni ævisögu hans. Upp frá þvi
hefur hann aðeins þurft að kasta
af sér vatni einu sinni á dag; en
nú hindrar sjúkdómurinn að hann
losni við það.),vindspenningurinn
leystist og liðan sjúklingsink fór
batnandi um stundarsakir. Blóð-
rásin hafði verið yfirleitt i lagi.
samt fór að bera á þvi, að æðalok-
Frh. á bls 26