Þjóðviljinn - 16.05.1976, Síða 11

Sunnudagur 16. maí 1976. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 11
PÓLSK
PLAKÖT
Nú i mai og júni verður uppi á Kjarvals-
stöðum sýning á 48 pólskum plakötum.
Pólverjar voru þeir menn um austan-
verða Evrópu sem á árunum eftir heims-
styrjöldina sluppu bestfrá þröngri kreddu
um það hvað væri rétt og góð myndlist i
sósialisku sámfélagi. Voru þeir framan af
einskonar vandræðabörn hjá grönnum
sinum og var oft horft á þá i forundran eða
hneykslun, eða þá öfund. Hvað sem öðru
leið sputtu margskonar jurtir i garði
pólskrar myndlistar og liklegt má þykja
að hún hafi orðið listamönnum i grann-
rikjum bæði hvatning og að sumu leyti
fyrirmynd.
Plaköt eru eitt af þvi sem pólverjar
hafa lagt sérstaklega mikla rækt við og
hefur hugvit þeirra og frumkvæði i þeim
efnum verið viðurkennt i reynd með þvi,
að alþjóðleg viðrun á plakataframleiðslu
fer fram i Varsjá annað hvort ár.
1 sýningarskrá segir Aðalsteinn Ingólfs-
son á þessa leið: „Helstu einkenni á
pólskri plakatahönnun og jafnframt
ástæðan fyrir viðurkenndum listrænum
yfirburðum hennar er það, að grafiska
listamanninum einum er ekki falin hönn-
um plakats, heldur er það unnið i nánu
samstarfi við listmálara, arkitekta og
aðra listamenn. t þessu sambandi er einn-
ig mikilvægt að i Póllandi er ekki litið á
plakatahönnuð sem auðmjúkan þjón þess
sem auglýst er hverju sinni, heldur er
hann hvattur til þess að vinna plakat sitt
eins og sjálfstætt myndverk og nota það
sem tilefni til þess að segja eitthvað um
umhverfi sitt og tilveru... Einna hæst ris
pólsk plakatalist á árunum eftir 1950 og i
henni sjáum við pólska sögu, menningu og
hugsun yfirfærða i sanna alþýöulist götu-
list, sem allir vegfarendur skildu — án
þess að listrænu gildi sé varpað fyrir
róða...
Flest plakatanna sem sýnd eru
á Kjarvalsstöðum eru unnin i
þágu leikhúss og sirkus.
Efri röð frá vinstri: Krauze og
Mroszcak hafa gert þessa auglýs-
ingu fyrir sýningu á Málaferlun-
um eftir Franz Kafka: Herra
Joscf K, er þar sýndur sem partur
af samsetningarþraut sem ekki
gengur upp. Þá keinur i miðjunni
plakat eftir O. Axcr i þágu
ópcrettu scin nefnist „Maður frá
La Mancha”, og yrði það seint
upp talið hve margir hafa viljað
beita fyrir sig Don Quijte karlin-
um — það er t.a.m. til einnig um
hann allfrægur ballet. Lengst til
hægri er svo einfalt plakat frá
Alþýðuleikhúsinu, Norwid (höf-
undur Chwedzuk).
1 neðri röð sjáum við fyrst aug-
lýsingu um hina miklu óperu
rússans Mússorgskis Boris
Godúnof (höf J. Mroszak) — og
er þetta plakat dæmi um all-
algenga stiliseringu i anda
þjóðlegs naivisma: höfuð og
kóróna valdaræningjans Borisar
hverfast i einn af turnum
Kremlar. Siðustu tvær myndirnar
eru úr fjörlegum flokki plakata
um sirkus, sumar þeirra eru
reyndar frumlegri en þessar hér,
en verða þvi miður útundan
vegna þess hve litadýrð þeirra fer
illa út i svarthvitri prentun. (áb)
A* KJARVALSSTOÐUM