Þjóðviljinn - 23.11.1976, Blaðsíða 8

8 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 23. nóvember 1976
Dagný Kristjánsdóttir:
Um leikdóma og
sleggjudóma
Alvarleg brenglun átti sér
stað viö prentun á lokakaflanum
i grein Dagnýjar Kristjánsdótt-
ur „Um leikdóma og sleggju-
dóma” i laugardagsbiaöi Þjóð-
viljans.
t grein sinni f jaliar Dagný um
leikdóm Sverris Hólmarssonar
um Æskuvini, ieikrit eftir Svövu
Jakobsdóttur, sem nú er sýnt i
Iönó, en leikdómur Sverris
birtist i Þjóöviljanum, þann 9.
nóvember s.l.
Við biðjum Dagnýju og les-
endur blaösins velviröingar á
þeim mistökum, sem áttu sér
stað viö prentun greinarinnar
og birtum hér lokakaflan
greinarinnar á ný.:
— Mér er ekki alveg ljóst hvað
Sverrir Hólmarsson á við, þegar
hann segir i títtnefndum leik-
dómi: „Hin beina skirskotun
verksins til VL málsins finnst
mér misráðin. Ég skil vel
freistinguna —- það var óhemju
myndrænn atburður, þegar
stjarnfræðingurinn kraup við
kistuna — en á þetta heima i
svona leikverki? Er þetta ekki
reviustill”?
Hvað skyldi þetta nú þýða?
Kannski Sverrir eigi við, þeg-
ar hann talar um „reviustil”, að
i þessu atriði hafi verið farið út i
gamanleik eða farsa, en það sé
stilbrjótur i sýningunni. Ef svo
er held ég, að það sé rangt út af
fyrir sig.
Það er mörg meinfyndin at-
riði og tilsvör i Æskuvinum,
ekki vantar það, en aðferð
Svövu Jakobsdóttur er ekki
fyndnin heldur háðið, ironian.
Ég held að leikstjórinn hafi
fundið þennan vandmeðfarna
tón höfundar, og fylgt honum
mjög vel eftir i allri sýningunni
— en það hefur áreiðanlega ekki
verið heiglum hent.
Ef Sverrir á hins vegar við
þátt VL málsins i verkinu yfir-
leitt i þessari ivitnuðu klausu
finnst mér það aldeilis kostuleg
meining. Að minu viti eru
Æskuvinir „misráðið” verk, ef
skirskotun þess til VL málsins
er „misráðin”. Ég held að VL
skirskotunin liggi nálægt
þungamiðju leikritsins i flestu
tilliti. Nokkrum árum eftir að
Leigjandinn kom út leit VL mál-
ið dagsins ljós og klauf þjóðina
nánast i tvær öndverðar
fylkingar um afstöðu með eða á
móti hernum. Það má segja að
hver einasti maður i þessu landi
hafi orðið að taka afstööu til
undirskriftanna o.s.frv. Mál-
flutningur Reglubræðranna i
Æskuvinum hefur að minu viti
frá upphafi til enda augljósa
samsvörun við hugmyndir
þeirra hernámssinna sem fluttu
mál sitt af sem mestum krafti á
dögum VL málsins. Auk þess
eru Karlarnir vitaskuld glæstir
fulltrúar þeirra kynjafordóma
og karlrembu sem sjálfsagt
þrifst prýðilega i þeim margvis-
legu karlaklúbbum sem starfa
hér á landi.
Þetta er nú að verða herjans
mikill langhundur hjá mér og þó
finnst mér ákaflega margt
ósagt um leikritið sem hér hefur
verið til umræðu og sýninguna
sem vissulega er kapituli útaf
fyrir sig. Astæðan fyrir þvi að
hér er ekki nema að svo litlu
leyti talað um hana er sú að hún
er ekki beinlinis viðfangsefni
þessara skrifa og raunar held ég
að i þeim efnum sé sjón sögu
rikari. Að lokum ætla ég að bæta
við það sem áður er sagt nokkr-
um orðum um leikdóma og leik-
dóm Sverris Hólmarssonar sér-
staklega.
Sanngirni og
sérlegar meiningar
Framarl. i leikdómi sinum
undirstrikar Sverrir að hann
byggi á: „...eigin viðbrögðum
við sýningunni og tilraun minni
til að gera mér grein fyrir or-
sökum þeirra viðbragða.” Þetta
er gott og blessað svo langt sem
það nær. Enginn getur legið
gagnrýnendum á hálsi fyrir það
fremur en öðrum mönnum að
hafa i hæsta máta persónuleg og
huglæg viðbrögð við hverju sem
er — en það er kannski spurning
hvort nokkur hefur sérstakan
áhuga á að lesa um þau eða
. hvort þau ein geta nokkurn tima
orðið frambærileg leikhúsgagn-
rýni. Það er held ég leikritið og
sýningin sem menn hafa áhuga
á að fræðast eitthvað um en
fæstir af þeim sem lesa leik-
dómana hafa séð hana. Ef leik-
húsgagnrýnandi treystir sér til
þess aö gefa fullkomlega sann-
gjarna mynd af leikriti og sýn-
ingu og halda persónulegum
viðhorfum algerlega aðgreind-
um frá þeirri mynd væri það
auðvitað griðarlega gott fyrir-
komulag — en ég geri mér eng-
ar grillur um að slik tviskipting
Félag járniðnaðarmanna
w
F élagsfundur
verður haldinn fimmtudaginn 25. nóvem-
ber 1976 kl. 8.30 i Félagsheimili Kópavogs,
niðri.
1. Félagsmál
2. Frá 7. þingi M.S.Í.
3. Önnur mál
4. Kvikmyndasýning
Mætið vel og stundvislega.
Stjórn Félags járniðnaðarmanna.
Áskriftasöfnun Þjóðviijans
stendur sem hæst.
Sími 81333
Krummagull
Sýning i kvöld kl. 20:30 i Félagsstofnun stúd-
enta við Hringbraut.
Skollaleikur
Sýningar i Lindarbæ miðvikudag kl. 20:30 og
fifnmtudag kl. 20:30.
Miðasala
i Lindarbæ milli klukkan 5 og 7 og við inn-
ganginn i Félagsstofun stúdenta fyrir sýn-
ingu.
Fáar sýningar eftir á báðum verk-
um.
Sími21971
Lokaka
ar end
vegna
unar í
smiöju
Sviðsmynd úr leikritinu Æskuvinir
sé framkvæmanleg. Allar
spurningar eru, jú, persónuleg-
ar ef maður er persóna eins og
þar stendur og hin fullkomna
hlutlægni er ekki til a.m.k. ekki i
umfjöllun bókmennta. Hitt er
svo annað mál að það kann að
vera fullt eins óframkvæman-
legt að vera alfarið huglægur i
mati sinu og þar á ég við að i
fyrsta lagi þurfa afstöður
manna ekki að vera jafn per-
sónulegar og þeir telja þær vera
sbr. það sem áður var sagt um
mat á dæmigerðum persónum
og einstaklingum — og i öðru
lagi finna flestir hjá sér ein-
hverja hvöt til að sannfæra við-
mælendur um réttmæti skoðana
sinna eins og sjá má hér á eftir.
Sverrir undirstrikar það i
upphafi leikdóms að hann sé
persónulegt mat og ætlunin sé
að gera grein fyrir orsökum
þess. Þetta er m.ö.o. yfirlýstur
persónulegur og huglægur leik-
dómur og i honum hyggst höf-
undur sýna hvers vegna sýning
„greip hann ekki” eins og þar
stendur. Tæplega býst nok'kur
við sérlega hlutlægri úttekt á
verkinu á eftir þessum orðum.
Segja má að það sé i sjálfu sér
heiðarlegt og virðingarvert hjá
gagnrýnanda að taka þetta
fram i-si svona ef hann væri sið-
an sjálfum sér samkvæmur —
en að minu mati skriplar oft á
skötu i pistli Sverris. öðru
hvoru byrjar hann málsgrein
huglægt en endar hana hlutlægt
og sannar þannig persónulega
skoðun með persónulegri skoð-
un sem litur út eins og stað-
reynd i málinu. Eitt dæmi um
þetta er: „í öðru lagi — þykir
mér þessi setning skýra aðra
ástæðu fyrir þvi að verkið hreif
mig ekki, sem er sú að persónur
þess eru ekki lifandi og marg-
þættar manneskjur heldur
...o.s.frv.” (undirstrikun min).
Þetta eru að minu viti vond
vinnubrögð og sleggjudómar
sem gefa alranga mynd af verk-
inu.
Aður hefur verið minnst á loð-
ið og óskýrt orðfæri og skringi-
lega hugtakanotkun i pistli
Sverris. Og enn einni aðfinnslu
vil ég bæta við þær sem þegar
eru komnar.
Ég held að fæstir sem séð hafa
þessa sýningu geti gleymt leik-
myndinni sem Steinþór Sigurðs-
son á heiðurinn af eða leikhljóð-
um'Gunnars Reynis Sveinsson-
ar, sem áttu sinn þátt i að
magna sýninguna og féllu ákaf-
lega vel að henni og mér finnst
það litil kurteisi að nefna þetta
ekki þegar talað er um Æsku-
vinina opinberlega.
Ég þykist þess fullviss að það
sé auðveldara að gagnrýna leik-
dóma en að skrifa þá sjálfur —
en ég held að þessi gagnrýni
Sverris sé ekki samboðin hon-
um, leikritinu eða sýningunni.
Um leið held ég að lesendur
leikdóma eigi rétt á þvi að gagn-
rýnandinn geri sitt besta til að
láta sýningu og leikrit njóta
sannmælis (hvert svo sem per-
sónulegt álit hans er). Með þvi
móti fengju lesendur ef til vill
fremurhugmynd um leikritið en
siður um það hvernig gagnrýn-
andanum leið i leikhúsinu og
það væru nokkuð góð skipti.
Peningaskápur óskast
Vil kaupa traustan peningaskáp.ekki mjög
stóran.
Uppl. á afgreiðslu Þjóðviljans. Simi 81333
Maðurinn minn og faðir okkar, tengdafaðir og afi.
Gunnar Pálsson
skrifstofustjóri,
frá Hrísey
Lynghaga 13
verður jarðsunginn frá Dómkirkjunni, miðvikudaginn 24.
nóvember kl. 13.30.
Ingileif Bryndís Hallgrimsdóttir
Haiigrimur Gunnarsson Páii Gunnarsson
Steinunn Helga Jónsdóttir Gunnar Snorri Gunnarsson
Ingileif Bryndis
Haligrimsdóttir Aslaug Gunnarsdóttir
Faðir minn og fósturfaöir
Þórarinn Hallgrimsson
kennari, Laugateig 39
andaðist á Landspitalanum laugardaginn 20. nóvember.
Hrafnhiidur Þórarinsdóttir
Sigriður Eliasdóttir
-------------'