Þjóðviljinn - 23.11.1976, Blaðsíða 11

1« SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 23. nóvember 1976

rnggjmz*
arSSSí
SILDARBÆRINN EYRI VIÐ INGOLFSFJORÐ

mœ*"
Nyrstu byggðir i Strandasýslu eru nú orðnar
harla fámennar. Þar sem áður var ys og þys á
sildarplönum i Djúpuvik við Reykjarfjörð og Eyri
við Ingólfsfjörð falla og fúna bryggjur og hús hægt
og hægt. í Djúpuvik býr enn nokkuð af fólki en á
Eyri fóru siðustu fjölskyldurnar fyrir nokkrum
árum. Fyrir gestkomandi er auðnin og tómið alls-
ráðandi og hrollur fer jafnvel um þá sem sjá þessi
stóru mannvirki standa svo hljóð og ámáttleg innan
um risa náttúrunnar.
Um háttatimann einn dag júli-
mánaðar 1915 tók heimilisfólk á
Eyri viö Ingólfsfjörð eftir ljósa-
fjöld sem færðist inn fjörðinn.
Þetta var óvenjuleg og enginn átti
von á skipakomum. Helst datt
fólki i hug aö þarna væri kominn
herskipafjöldi að leita sér vars i
striöinu. Það reyndist ekki vera.
Þetta var norski sildveiðiflot-
Fólkið
beið
eftir
síld í
Ein af gömlu verbúðunum sem krakkarnir á Eyri voru sfðast farin að
kalla Draugabragga vegna ásigkomulag sins (ljósm.: Steinar
Clausen).
25 ár
áður
en
það
gafst
upp
kallið kæmi. Kalliö kom aldrei.
Nú er engin mannvera á Eyri við
Ingólfsfjörð.
Þegar sildarárin fyrir Aust-
fjöröum hófust var helmingur
vélanna fluttur austur á Seyðis-
fjörö. Þetta var gert gegn þvi lof-
orði að hinum helmingnum yrði
haldið vel við, ennfremur sildar-
plönum og löndunarbryggju. I
nokkur ár var dittaö aö þessu en
hafisárin fóru með siðustu vonar-
glætuna.Hann kom voveiflegur af
hafi með braki og brestum og
braut bryggjur.
Sumarið 1973, næstum aldar-
fjóröungi eftir að sildin synti á
brott var nokkuð af þeim vélum
sem eftir voru tekiö og flutt
austur á Stöðvarfjörð.
Svo fór fólkið.
Enn er þó fólk á sumrin á Eyri
og nýtir hlunnindi jarðarinnar.
Það eru f jölskyldur þeirra bræðra
Ingólfs og Gunnars, sona Guðjóns
sem fyrr var nefndur.
Undirritaður dvaldi I Árnes-
hreppi i hálfan mánuð i júlimán-
uði 1963 við fjórða slmamann.
Þetta var ævintýri fyrir okkur
unga stráka að fara svo norðar-
lega i sveitir sem ekki voru einu
sinni i vegasambandi. Við gistum
á bæjum og það var ógurlega
kalt. Eitt af hinu eftirminni-
legasta úr þessari ferð var
Guðjón Guðmundsson hreppstjóri
og simstöövarstjóri á Eyri sem
þá var enn á lifi og i fjöri þrátt
fyrir að hann væri farinn að
reskjast. Simstöðin hjá honum
var biluð og honum leyst illa á
okkur þrjá stráklinga að við kynn-
um eitthvað fyrir okkur i simavið-
geröum. Og staðreyndin var sú að
við kunnum litið fyrir okkur,
vorum allir ólærðir nema þá af
sjálflærðu fikti. Guðjón skamm-
aði okkur og sagði að við værum
að eyða almannafé með háttar-
lagi okkar. Heiður okkar var i
veði og Guöjón svo gustmikill að
okkur stóð ógn af. Viö reyndum
fyrir okkur meö ýmsa vira, bönk-
uðum hér og hvar i tólin og hrist-
um þau til. Um siðir komst lag á
hvort sem það var fyrir tilviljún
eða ekki. Mannorðið var endur--
reist og Guðjón greiddi götu okk-
ar ljúfmannlega.
Þetta sumar stóð sildarverk-
smiðjan tilbúin og meö allt til
reiðu, 15. sumarið án sildar.
Frumstæður vegur og ströng
hafisár komu.
Svo fór fólkiö.
— GFr
inn. Eitt sildveiðiskipanna hafði
tekið Guðjón Guðmundsson á
Eyri um borð þar sem hann hafði
hreppt bráðaveöur i fiskiróðri.
Guðjón leiðbeindi þeim inn á
Ingólfsfjörð en þar er lifhöfn og
auðveld innsigling. Þetta var
upphafið að sildveiðiævintýri I
þessum norölæga og afskekkta
firði við Húnaflóa. Sama ár hófu
norömenn og siðar Ólafur Guð-
mundsson bróðir Guðjóns sildar-
söltun á Ingólfsfirði.
Um 1930 var reist sildarverk-
smiðja þar og enn er þar 5000
mála verksmiðja uppistandandi.
Hún var fyrst tekin I notkun árið
1944 er hlutafélagið Ingólfur átti
hana. Eigendur þess voru Geir
Thorsteinsson i Reykjavik og
Beinteinn Bjarnason i Hafnar-
firöi.
Sildarævintýrið mikla árið 1915
sem gjörbreytti norðurbyggðum
Strandasýslu stóð til 1949. Þá kom
engin sild á Ingólfsfjörð og hefur
ekki sést siöan. Lengi héldu menn
i vonina og fyrstu árin var vélum
og öllum útbúnaöi haldið vel við
svo að allt gæti farið I gang þegar
Srr.
Undan niðurföllnum bryggjum. Langa
(Ljósm.: Steinar Clausen)
húsið er verbúð en stóra húsið tii vinstri forn síldarbræðsla
Guðjón Guðmundsson hreppstjóri
um áratugi á Eyri.
Þriðjudagur 23. nóvember 1976 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 11
** ■ "V
mmm i * mz- ~v —x; w
Séö út Ingólfsf jörö en í forgrunni eru leifar síldarverksmiöjunnar sem siöast var
starfrækt. Viö bryggju liggur varðskipið Baldur en bátsmaöurinn á þvi, Steinar
Clausen, tók einmitt þessa mynd og f lestar hér á síðunni.
Löndunarkraninn er orðinn bágur aö sjá.
ifiiuisiain
Frá gömlu athafnaárunum (Ljósmyndin er tekin úr bókinni Hrundar borgir eftir
Þorstein Matthiasson sem og ýmsar upplýsingar).
Nýtt tímarit
um Kúbu
hefur göngu
sína
Komið er út timaritið Kúba si,
blað Vináttufélags tslands og
Kúbu (skammstafað VIK). Er
þetta fyrsta tölublaðið en ætlunin
er að halda útgáfunni áfram.
Efni blaðsins er þýddar og
frumsamdar greinar um Kúbu,
konur og byltinguna, sjálfboðalið-
ana i Angóla morðtilraunir CIA
við Fidel Castro ofl. Sagt er frá
vinnuferð til Kúbu, Brigada
Nordica, en i næsta mánuði
leggja einmitt 12 félagsmenn i
VIK upp i slika ferð ásamt tæp-
lega 200 norðurlandabúum
öðrum.
Stjórn VÍKur stendur að útgáfu
ritsins og er Ingibjörg Haralds-
dóttir ritstjóri og ábyrgðar-
maður. Nafn blaðsins, Kúba si, er
dregið af slagorðinu Cuba si,
Yankee no'. sem var mjög vinsælt
rétt eftir byltingu þegar lands-
menn voru að varpa bandarikja-
mönnum og leppum þeirra á dyr.
Kúba si er til sölu i Bókabúö
Máls og menningar, Bóksölu
stúdenta, versluninni Erlend
timarit og verður einnig selt á all-
nokkrum stöðum úti á landi Verð
blaðsins er 200 krónur. Þeir sem
óska að gerast áskrifendur að rit-
inu eða vilja afla sér nánari upp-
lýsinga um VtK og starfsemi þess
er bent á að félagið hefur pósthólf
318 i Reykjavik til umráöa.
Bækur Ármanns Kr.
á norsku og dönsku
Komin er út hjá Fonna forlagi i
Oslo barnabókin „Afastrákur”
eftir Ármann Kr. Einarsson i
norskri þýðingu Asbjörns Hildre-
myr og nefnist hún „Bestefargut-
en” bókin er 115 bls. með
teikningum eftir Þóru Sigurðar-
dóttur. Prentsm iöjan Oddi I
Iteykjavik hcfur prentað bókina
og bundið inn.
A kápusiðu norsku útgáfunnar
segir m.a. i lauslegri þýöingu:
Hann segir frá litla dóttursyni
sinum, og hversdagslegum við-
burðum, sem sýna hvernig snáð-
inn uppgötvar heiminn, gagntek-
inn af undrun og spurn. Astin til
barnsins gengur eins og rauður
þráður i gegn um frásgönina um
afann og strákinn hans. Og það er
ekki aöeins litli snáðinn sem lærir
af þeim fullorðnu. Afi lærir einnig
að sjá margt og skynja með vök-
ulum huga barnsins. Höfundurinn
leiðir okkur inn i sjálfa smiðju
lifsins, þar sem lyndiseinkunnir
og aðrir eiginleikar eru mótaöir i
samskiptum við menn og dýr.
Afastrákurinn lærir að heimur-
inn er ekki aðeins til fyrir hann.
Það eru til ýmsir fleiri, og hann
þarf að una meö þeim og taka til-
lit til þeirra. öðru hverju mætir
hann vandamálum, sem hann
ræður ekki við. Þá verður hann að
leita hjálpar og huggunar þar
sem hana er að finna”.
„Niður um strompinn' á
dönsku
Nýlega er barna- og unglinga-
bókin „Niöur um strompinn” eft-
ir Armann Kr. Einarsson komin
út á dönsku i þýðingu Rimor
Hövring, og nefnist bókin „Ned
Árniann Kr. Einarsson
gennem skorstenen”. Bókin er
gefin út hjá Birgitte Hövrings
Biblioteksforlag með styrk frá
norrænu þýðingarmiðstöðinni.
Bókin er prentuð hjá Fr. Bagges
kgl. Hofbogtrykkeri i Danmörku,
109 bls. að stærð með allmörgum
ljósmyndum frá eldgosinu i Vest-
mannaeyjum.
A kápusiðu dönsku útgáfunnar
segir m.a. „Raunsæ lýsing á eld-
gosinu á Heimaey hinn 23. janúar
1973, og björgunarafreki 12 ára
drengs”.
Báðar bækurnar eru til sýnis á
norrænu barnabókasýningunni,
sem nú stendur yfir i barnabóka-
búðinni á Laugarvegi 18.