Þjóðviljinn - 12.02.1978, Blaðsíða 8

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 12. febrúar 1978
Möguleíkar á vmstristjórn í Frakklandi
Skopmynd af Mitterand og Marchais; báöir veifa vigorði einingarinnar
Af hverju stafa
deilur sósíalista
og kommúnista?
i mars er gengið til kosninga í Frakklandi. Fyrir ári
siðan sýndust kommúnistar og sósíalistar öruggir um
sigur í næstu þingkosningum ásamt með vinstriradiköl-
um. Þessir aðilar höfðu komið sér saman um sameigin-
lega stefnuskrá og náið kosningabandalag# sem er mikil-
vægt við f ranskar aðstæður til að atkvæði falli ekki dauð.
En skömmu síðar hófust miklar deilur milli foringja só-
sialista og kommúnista, sem lauk með því, að upp úr
slitnaði milli þeirra í september. Þetta hef ur verið mikið
áfall fyrir marga vinstrisinna, innan Frakklands sem
utan — jafnvel þótt skoðanakannanir sýni, að enn eru
likindi til þess að verkalýðsflokkarnir nái meirihluta á
þingi. Munu þeir geta starfað saman f reynd eftir það
sem á undan er gengið?
Það er þvi ekki nema að von-
um, að við gripum tækifærið þeg-
ar gest ber að garði, kunningja
frá Paris, áhugasaman kommún-
ista — til að spyrjahann um þessi
mál. Og þá fyrst að þvi, hvað
hann segði um þá útbreiddu skoð-
un, að kommúnistar hefðu sýnt
sósialistum óbilgirni, verið ósátt-
fúsir úr hófi fram.
Hægri sveifla
— Sósialistum hefur tekist all-
vel að útbreiða þá kenningu að
áreksturinn sé kommúnistum að
kenna. Þess i stað ættu menn að
velta þvi meira fyrir sér, hvort
kommúnistar hafi i raun breytt
afstöðu sinni til vinstrasam-
starfeins, eða hvort þeir hafi fyrst
og fremst verið að bregöast viö
breytingum sem urðu hjá só-
sialistum. Og ég er sjálfur ekki i
vafa um að um hægrisveiflu hafi
veriðaðræðai flokki Mitterands.
Þegar i fyrravor þóttust for-
ingjar kommúnista verða varir
við þessa hægriþróun, sem birtist
einkum i greinum og ræðum
helstu sérfræðinga sósialista um
efnahagsmál, Rocards og Attalis.
Hún birtist einkum i túlkun
þeirra á þjóðnýtingaráformum
þeim sem finna má i Sameigin-
legri stefnuskrá vinstri flokkanna
frá 1972. Kommúnistar gagn-
rýndu þessi viðhorf, en fáir
bjuggust þá viö að önnur eins
harka færðist i deilurnar og raun
varð á í haust.
Þjóðnýting og
lágmarkslaun
— Um hvað stóð þjóðnýtingar-
deilan?
— Sameiginlega stefnuskráin
gerði ráð fýrir þjóðnýtingu niu
stórra hringa, sem alls hafa um
hálfa miljón manns i þjónustu
sinni. Sósíalistar viidu takmarka
mjög þjóðnýtingu á ýmsum
dótturfyrirtækjum tengdum þess-
um hringum („groupes”), svo
mjög, að nam sem svarar vinnu-
stöðum um helmings þess fólks,
sem hjá þessum samsteypum
starfa. A þennan niðurskurð vildu
kommúnistar ekki fallast, vegna
þess að þeir töldu, að með þessu
móti væru stórlega skertir mögu-
leikar vinstristjórnar á þvi að
reka áætlunarbúskap og ná ýms-
um lykilstöðum i efnahagslífi. ■
— Það var einnig deilt um lág-
markslaun?
— Já. Kommúnistar hafa vilj-
að, að vinstristjórn hækkaði lág-
markslaun upp i 2400 franka á
mánuði, en sósialistar töldu það
óraunsætt; þessa hækkun þyldi
franskt efnahagslif ekki. En svo
gáfust þeir upp og féllust á þessa
upphæð eftir nokkra vikna andóf
— gerðist það reyndar i sömu
viku og fyrrnefndur Rocard
itrekaði að 2400 franka lágmarks-
laun væri „vitfirring”.
(Skv. timaritinu Economie et
Politique höfðu 33% allra
franskra launamanna minna en
2000 franka á mánuði i fýrravor,
en 12% höfðu minna en 1500
franka. Launastigi i Frakklandi
er krappari en viðast annarsstað-
ar i Vestur-Evrópu. Sama timarit
skýrir frá þvi, að 10% þeirra sem
lægst laun hafa fá tiu sinnum
lægri laun en þau 10% sem mest
hafa).
Rocard; hagfræðingar Mitter-
rands túlkuöu málin ööruvisi.

0
y
Edmond Maire formaöur CFDT
ogGeorges Seguy frá CGT; aukin
samstaða um launajöfnuð og
sjálfstjórn verkamanna.
Að draga úr
misrétti
— Baráttan gegn láglaunum er
einmitt liður i þvi að draga úr
misrétti.Kommúnistarhafai bili
sett það fram sem markmið til
fimm ára, að koma mesta launa-
mun niður i' einn á móti fimm.
Þeir telja ekki raunsætt að ná
lengra i bili, en ýmsir sósialistar
treysta sér ekki einu sinni i slika
jöfnunarviðleitni. Égget minnt á
það til gamans að á blaðamanna-
fundi var einhver að reyna að
striða Georges Marchais (aðal-
ritari kommúnista) á þvi, að i
Sovétrlkjunum væri launastiginn
miklu krappari en 1:5. — Og þó
svo væri, sagði Marchais, þá
kemur það ekki mál við okkur.
Þessi launajöfnunarviðleitni er
reyndar ný af nálinni hjá
kommúnistum, sem áður tóku
nokkuð svipaða afstöðu til allrar
kjarabaráttu. Þetta mál minnkar
bilið milli kommúnista og verk-
lýðssambandsins CFDT, sem áð-
ur var fyrst og fremst kaþólskt,
en er nú mjög róttækt i' ýmsum
greinum. CFDT hefur margt að
gagnrýna kommúnista fyrir, en
þetta, svo og átök um sjálfstjórn
verkamanna, hefur minnkað bilið
á milli þessara aðila sem og á
milli CFDT og CGT (verklýðs-
sambands undir forystu
kommúnista).
— Það var einnig deilt um það,
hvernig hinum þjóðnýttu fyrir-
tækjum skyldi stjórnað?
— Ja, kommúnistar vilja að
verkamenn og starfsmenn kjósi
forstjórana, en sósialistar hafa
ekki verið hrifnir af þeirri hug-
mynd. Meðal annars vegna þess,
að þótt þeir hafi verklýðsfylgi i
kosningum, þá hafa þeir veika
stöðu i' verklýðsfélögunum sjálf-
um.
Það eru lika uppi ágreinings-
mál milli kommúnista og sósial-
ista um afstöðuna til Nato (en
verulegur hluti forystu sósialista
er „atlantiseraður” þótt vinstri
armurinnsé það ekki) einnig um
kjarnorkuvopn og fleira.
Orsakir
hægrisveiflu
— Gott og vel. Setjum svo að þú
hafir rétt fyrir þér, og sundrun
vinstriblakkarinnar sé fyrst og
fremst tengd hægrisveiflu i Só-
sialistaflokknum. Af hverju staf-
ar hún?
— Þegar Sósialistaflokkurinn setti
sér árið 1971 stefnuskrá (ári fyrir
sam starfssamninginn við
kommúnista), var honum stjórn-
að af „blöndu” Mitterrandsinna,
foringja gamla hægrikrataflokks-
ins SFIO og fulltrúa CERES,
vinstrisinnaðra sósialista. CER-
ES hafði veruleg áhrif á gerð
stefnuskrárinnar, og þar er að
finna hluti sem eru sýnu róttæk-
ari en það sem upp snýr hjá
Sósialistaflokknum nú. En það
hefur lika gerst siðan, að á
flokksþingi i Nantes 1976 voru