Þjóðviljinn - 05.03.1978, Blaðsíða 2

2 SÍÐA — ÞJÖÐVILJINN Sunnudagur 5. mars 1978
Kvittun
fyrir
Kvikmynda-
hátíð
Kvikmyndahátíðin
margfræga er að vísu um
garð gengin og margt hef-
ur um hana verið skrif að —
kannski finnst sumum að
nú sé nóg komið. En vegna
,,ókyrrðar á vinnu-
markaðinum'' hef ég ekki
fengið tækifæri til að segja
allt sem mér býr í brjósti
fyrren nú, og skal því látið
vaða.
„Ég er á móti klámi”
Þegar fræðingar framtíðarinn-
ar taka að kryfja samtið okkar
Samkeppni Kvikmyndahátídar ’78
Bóndi besta myndin
myndagéííarmÍ'ður"' hlaut st'’eÍ!‘nn>5'nj6lilssBon''di ,Vega upp á móli ýmsum ‘«1
f'LI.J. samkePP"i Kvik- hetðursverölaunh "lm an"mörkun>-
idahátiðar 1978, fyrir mynd Kvikmyndohát" ’Dart freis‘«ndi
• Vhsmur. -fS --S'i-Esys
^TTT^kvikmyndahátío
nt,^a"" Salefl,is
hmy'ndaii^-^-^-hnar /
------~-.^eyrí á I
fnyndahátfðin:
einn viðbjóður,
u nienningar- >
nMi ______
rN,ri' ‘‘,v Viafa .m 'arannoh\aðsrr's'
upp * f «n vyáUðar-
* * . .jinnentistl
bara verið að myndskreyta bók-
menntatexta. Sem dæmium þetta
má nefna atriðið þar sem
Nebúkadnesarerað gefa telpunni
Lilju rúsinur úr poka. Hann er
lengi að maula eina rúsinu og á
meðan étur hún af kappi, og þul-
urinn segir (til þess að ekkert fari
nú milli mála); þau sátu og
tugðu rúsinur, hún tiu meðan
hann tugði eina.
Vafalaust má tina til ýmislegt
gott og fallegt um Lilju þessa. En
það verða vist áreiðanlega nógu
margir til þess.
Ern eftir aldri
Ein mynd af þessum sjö finnst
mér ekki hafa notið sannmælis:
þjóðhátiðarkvikmyndin hans
Magnúsar Jónssonar, Ern eftir
aldri. Henni var mjög vel tekið i
Háskólabió, enda myndin bráð-
skemmtileg. Þetta er mynd sem
ætti að sýna sem oftast, en sann-
leikurinn mun vera sá að hún hef-
ur ekki fengistsýnd i sjónvarpi og
fáir höfðu séð hana áður. Dóm-
nefndin forðaðist að taka nokkra
afstöðu til hennar, nema setja
hana á sama bás og hinar sem
þóttu „óverðugar”. Liklega hefur
þeim ekki fundist hún nógu
merkileg „sem kvikmynd” — og
alltof „pólitisk” til að vera tekin
alvarlega sem list. Annars ætla
ég ekki að leggja þeim orð i
munn, dómurunum. Ern eftir
Borið 1 bakkafullan lækinn
hljóta þeir að verða i vandræöum
með þessa fyrstu kvikmyndahá-
tið og þá umfjöllun sem hún hlaut
i fjölmiðlum. Þá á ég ekki við
skrif okkar vesalinga sem við
kvikmyndagagnrýni fáumst, lát-
um þau liggja milli hluta i þetta
sinn. Nei, ég á við allt hitt, sem
blöðin hafa birt og eru reyndar
enn að birta: lesendabréfin i
Mogganum, greinarnar i Dag-
blaðinu o.s.frv. Efni þessara
skrifa er i stuttri samantekt eitt-
hvað á þessa leið: „Ég sá að visu
enga mynd á Kvikmyndahátið-
inni, en ég er á móti klámi”.
Þessu er yfirleitt beint gegn Thor
Vilhjálmssyni, sem i augum „al-
mennings” hefur tekið á sig mynd
hins svivirðilegasta klámhunds
sem vill allt á sig leggja til að af-
vegaleiða saklausu börnin okkar.
Að sjálfsögðu er klámstimpill-
inn sem Kvikmyndahátiðin hefur
fengið á sig algjörlega úti hött.
Hann er til kominn vegna tveggja
kvikmynda af þeim 19 sem sýnd-
ar voru: Veldi tilfinninganna,
sem ekki ómerkari aðili en vest-
ur-þýski Hæstirétturinn segir
reyndar að sé ekki kiám, og Sætr-
ar myndar — sem varð algjört
kassastykki á hátiðinni vegna
þess að „almenningur” frétti að
þar sæist fólk kúka og pissa.
Undirrituö veröur þvi miður að
játa að hún sá hvoruga myndina
og getur þvi ekki fjallað um þær
af neinu viti. Ég sá hinsvegar
fjöldann allan af góðum kvik-
myndum þessa tiu daga sem há-
tiðin stóð, og er Thor Vilhjálms-
syni og þeim mönnum öðrum sem
að þessum menningarviðburði
stóðu afar þakklát, og svo mun
um fleiri þótt þeir hafi ekki eins
hátt i fjölmiðlum og „almenning-
ur”.
Sérstada kvik-
myndahátíða
Um bannið á Veldi tilfinning-
anna ætla ég ekki að vera marg-
orð, nóg er nú samt. En mér
finnst það stórt atriði i sambandi
við kvikmyndahátiðir framtiðar-
innar (vonandi hefur menningar-
fjandsemi „almennings” ekki
drepið þann möguleika) að þeim
verði fenginn pottþéttur lagaleg-
ur grundvöllur eða „status” eins-
og venjan er um slikar hátiðir i
öðrum löndum. Það eiga ekki að
gilda sömu lög um kvikmyndahá-
tið, sem sýnir útvaldar myndir i
örfá skipti innan ákveðins
ramma, og venjuleg bióhús sem
sýna kvikmyndir i gróðaskyni.
Það á ekki að viðgangast að ein-
hverjir embættismenn, sem geta
verið ágætir menn og jafnvel
ágætir embættismenn þótt þeir
hafi ekki hundsvit á kvikmynd-
um, séu látnir einráðir um það,
hvað við megum sjá og hvað ekki.
Ég er ekki að tala um kvik-
myndaeftirlit almennt, heldur
fyrirkomulag kvikmyndahátiða,
sem er allt annar handleggur.
Þess eru mörg dæmi að kvik-
myndir hafi verið sýndar á kvik-
myndahátiðum og jafnvel hlotið
þar verðlaun, i löndum þar sem
þessar sömu myndir hafa ekki
fengist sýndar i venjulegum bió-
húsum. Ég held að menn hafi
nefnilega alls ekki gert sér grein
fyrir þvi hvað kvikmyndahátið
er. t þessu sambandi er liklega
einfaldast að taka mið af Listahá-
tiö. Ekki skiptir saksóknari rikis-
ins sér af þvi, hvaða listamenn fá
að troða þar upp, eða hvað þeir
sýna. Ég held að samanburður á
afstöðu manna til þessara
tveggja hátiða sýni glögglega hve
kvikmyndin á langt i land með að
vera tekin alvarlega sem list-
grein hér um slóðir.
íslensku myndirnar
Það fór ekki hjá þvi á þessari
frumraun okkar i hátiðahaldi af
þessu tagi, að ýmislegt færi úr-
skeiðis. Af öllu þvi sem gerðist i
Háskólabiói þessa tiu daga i
febrúar fannst mér þó aðeins eitt
ófyrirgefanlegt með öllu, og það
varhvernigstaðiðvar aðsýningu
islensku myndanna. Ætlunin
hafði verið að sýna niu myndir, og
var samanlagður sýningartimi
þeirra um 3 1/2 klst. í reynd voru
þó aldrei sýndar nema sjö mynd-
ir, og tók það fjóra tima. Auk
þessa seinagangs, sem stafaði af
þvi aö myndirnar voru allar
nema ein á 16 mm filmu og sýn-
mgarvélin aðeins ein, þannig að
áhorfendur þurftu að bíða meðan
spólað var af vélinni, voru hljóm-
flutningsgræjurnar bilaðar lengi
framanaf,"s'vo áð 'ekki heyrðist
orð af þvi sem sagt var i ólafi
Liljurós, Bónda, og hluta af Ern
eftir aldri. Við þessar aðstæður
hefði að minu áliti átt að fresta
sýningunni og biöja áhorfendur
afsökunar. En áfram var haldið,
og þótt undarlegt megi virðast
sátu áhorfer.dur sem fastast. Má
af þvi marka áhuga manna á is-
lenskri kvikmyndaframleiðslu.
En sýningin var aðstandendum
Kvikmyndahátiðar til háborinnar
skammar, og bein móðgun við
höfunda myndanna.
Verðlaunamyndin
Myndirnar sjö voru afskaplega
ólikar og raunar ekki alveg sann-
gjarnt að stilla þeim upp á þenn-
an hátt og veita einni þeirra verð-
laun. Þrjár þeirra flokkast undir
leiknar myndir: Ballaðan um
Ólaf Liljurós, Gegnum gras, yfir
sand, og Lilja. Tvær eru heim-
ildamyndir: Bóndi og Ern eftir
aldri, og tvær eru auglýsinga-
myndir: E.E. Hjólbarðakerfið og
Reykjavik — ung borg á gömlum
grunni.
Svo heppilega vildi til að ein
myndin bar af þeim öllum:
Bóndi, eftir Þorstein Jónsson, og
var hún auðvitað verðlaunuð, og
kom ekkert annað til greina.
Bóndi er mjög vel heppnuð heim-
ildamynd, látlaus og sönn, og
fjallar um stórt vandamál án gif-
uryrða eða væmni. Kvikmynda-
vélin er þar kunnáttusamlega
notuð til þess að kynna okkur lif
sem ílestum er orðið framandlegt
nú á dögum, en sem blundar i
minni þjóðarinnar og þarafleið-
andi i blóði okkar allra.
Mynd og texti
Nokkuð kom mér það spánskt
fyrir sjónir að Thor Vilhjálmsson
— eða dómnefnd — skyldi þurfa
að biðja Hrafn Gunnlaugssonar
afsökunar á þvi að Lilja hans
hlaut ekki verðlaunin. En á annan
veg var ekki unnt að túlka úr-
skurð dómnefndar sem Thor las
við verðlaunaafhendinguna. Um
Lilju hefur það verið sagt að hún
sé „snotur” og „misfellulaus”.
Eflaust má það til sanns vegar
færa, ef einungis er horft á þær
hliðar hennar sem heyra undir
hreina tækni. Það sést allt og
heyrist allt. Þarna hafa greini-
lega verið meiri peningar i spilinu
en segja má um flestar eða allar
hinar myndirnar. En þar fyrir ut-
an fæ ég ekki betur séð en Lilja sé
fremur klaufalega gerð kvik-
mynd. Ég skil t.d. ekki hvað höf-
undar meina með þvi að taka
h.u.b. hálfrar aldar gamla sögu
og láta hana gerast i nútimanum
án þess að breyta henni verulega.
Hvaö skyldi vera langt siðan
hætt var ao Kynaa nús i Reykja-
vik með kolum'? Samt er
Nebúkadnesar gamli að basla
við það enn, og gengur svo út á
götu þar sem blikkbeljur af nýj-
ustu gerð þeysa framúr honum,
og nútimaleg ungmenni troða i
sig „pulsumöllum”. Ef þetta
timarugl hefur einhvern tilgang
er hann mjög vel falinn. Eða er
myndin gerð fyrir útlendinga sem
vita hvort sem er ekkert um upp-
hitunarmál okkar Reykvikinga?
Þá var það einnig misráðið, að
minu viti, að láta lesa söguna inn-
á tónbandið. Arangurinn af þvi er
sá, að okkur er sagt frá þvi sem
við erum að horfa á með eigin
augum. Þarna er ekki verið að
„yfirfæra söguna á myndmál”
eða hvað það nú hét — þarna er
aldri er að minum dómi hressileg
og skelegg kvikmynd sem ræðst á
goðsögnina um þjóðhátiðarárið
mikla og tætir hana i sundur. í þvi
skyni notar Magnús ýmsar að-
ferðir, sem rúmast allar mætavel
innan ramma heimildamyndar-
innar: viðtöl, fréttamyndir og
leikin atriði, svo eitthvað sé nefnt.
Tónninn er háðskur, en undir hon-
um býr rammasta alvara, og
þegar á heildina er litið finnst
mér Ern eftir aldri vera mjög
þörf ádrepa og boðskapur hennar
enn i fullu gildi, þótt vissulega
hljóti hún að hafa verið ennþá
neyðarlegri meðan þjóðhátiðar-
árið var enn i fersku minni.
Ég hef áður f jallaö nokkuð um
myndirnar Ballaðan um ólaf
Liljurós og Gegnum gras, yfir
sand, og hef engu við það að bæta.
Um auglýsingamyndirnar tvær
er svosem ekkert að segja. Auk
þessara sjö mynda var ein önnur i
keppni: 240 fiskar fyrir kú eftir
Magnús Jónsson, en hana fékk ég
ekki að sjá af fyrrgreindum
ástæðum.
Bandamaður
bióstjóra
Þvi miður vannst ekki timi til
að gera skil nama litlum hluta
þeirra mynda sem sýndar voru á
kvikmyndahátiðinni, og finnst
mér sjálfsagt að skella skuldinni
á blaðamannaverkfallið. Hér á
siðunni var t.d. næsta litið fjallað
um tvær myndir sem áreiðanlega
voru með þeim bestu sem boöið
var uppá: Kona undir áhrifum
eftir John Cassavetes og Seigla
eftir Larissu Sjepitko. Báðar
þessar myndir áttu tvimælalaust
erindi til miklu fleiri en þeirra
sem sáu þær á hátiðinni, og mikið
væri nú gaman ef einhver bió-
stjórinn tæki sig til og pantaði þær
til sýninga. Það er ekki vist þeir
hafi áttað sig á þvi að eitt af
helstu hlutverkum kvikmýndahá-
tiðar er að auglýsa kvikmyndir.
Þar að auki er henni ætlað að
skapa góðan kvikmyndasmekk,
vandláta áhorfendur. Bióstjórar
ættu þvi að styðja hátiðina frem-
ur en hitt. Þeir ættu að sjá i henni
bandamann sinn, en ekki keppi-
naut.
Rússajeppi til sölu
Nýuppgerður, yfirbyggður með Diesil-vél.
Upplýsingar i sima 66200 og 37151.