Þjóðviljinn - 05.03.1978, Blaðsíða 4

4 StÐA — ÞJÖÐVILJINN Sunnudagur 5. mars 1978
Málgagn sósialisma,
verkalýöshreyfingar
og þjóðfrelsis.
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar: Kjartan Ólafsson
Svavar Gestsson
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson.
Umsjón meö sunnudagsblaöi:
Arni Bergmann.
Auglýsingastj: Gunnar Steinn Páisson.
Ritstjórn, afgreiösla, auglýsingar:
Sföumúla 6, Slmi 81333
Prentun: Blaöaprent hf.
Gegn hefndar-
og refsi-
aögerðum
Siðustu dagana fyrir allsherjarverkfall-
ið 1. og 2. mars dundu yfir landsmenn til-
kynningar og fyrirskipanir til opinberra
starfsmanna um að þeim myndi refsað
sérstaklega fyrir þátttöku i verkfallinu.
Forráðamenn fyrirtækja i einkaeign tóku
undir þessar grófu og siðlausu hótanir
Geirs Hallgrimssonar og Ólafs Jóhannes-
sonar, sem vonlegt er: Hvað höfðingjarnir
hafast að, hinir ætla að sér leyfist það.
Þessar siðlausu hótanir þeirra manna
sem hafa á undanförnum árum skorið nið-
ur kaup verkafólks hvað eftir annað með
einhliða aðgerðum og efnahagsstefnu
sinni bera vott um þau forneskjusjónar-
mið sem rikja i Stjórnarráði íslands.
Þessar ákvarðanir bera einnig vott um
það, að i Stjórnarráði íslands og i forystu
atvinnurekendasamtakanna eru menn
sem ekki viðurkenna sjálfsögðustu grund-
vallarmannréttindi. I grannlöndum okkar
er réttur verkalýðshreyfingarinnar til
slikra aðgerða sem boðaðar eru með litl-
um fyrirvara viðurkenndur i reynd, en hér
á íslandi sitja i valdastólunum menn sem
enn eru haldnir þeim fornaldarhugsunar-
hætti að þeir eigi vinnuafl verkamanna-
anna — ekki verkamennirnir sjálfir. Við-
brögð forngripanna Geirs Hallgrimssonar
og Ólafs Jóhannessonar gegn kröfum
verkalýðshreyfingarinnar um sjálfsögðu
mannréttindi sanna enn einu sinni hve
fráleitt það er að þessir menn njóti nokkru
sinni framar stuðnings launafólks i al-
mennum kosningum.
Hefndaraðgerðum samningssvikaranna
i Stjórnarráði fslands verður að mæta
með fyllsta þunga. Verkalýðshreyfingin
hefur lýst þvi yfir að hún muni i heild beita
sér gegn refsi- eða hefndaraðgerðum gegn
hverjum og einum launamanni eða tak-
mörkuðum hópum launafólks. Það liggur
þvi fyrir að rikisstjórnin mun ekki átölu-
laust og án aðgerða af hálfu samtaka
launafólks komast upp með þá ósvifni sem
birtist i hótunum hennar um hefndarað-
gerðir gegn launafólki sem þátt tók i verk-
fallinu 1. og 2. mars. í þeirri baráttu eru
samtök launafólks ekki einasta að tryggja
rétt hvers og eins til launanna sem ólafur
Jóhannesson og Geir Hallgrimsson ætla
að hrifsa ófrjálsri hendi af launafólki;
með þeirri baráttu er verkalýðshreyfingin
að verja grundvallarmannréttindi: Þau
mannréttindi að hver maður geti ákveðið
hvenær sem er hvernig og við hvaða verði
hann selur vinnuafl sitt.
Baráttan gegn hefndaraðgerðum at-
vinnurekenda með rikisstjórnina i broddi
fylkingar mun verða háð af fyllstu hörku
samhliða þeirri heildarbaráttu sem nú
stendur yfir undir kjörorði verkalýðssam-
takanna: Kjarasamningana i gildi.
— s.
Athyglisvert
Það vakti athygli i allsherjarverkfalli
verkalýðssamtakanna að aðeins einn
stjórnmálaflokkur studdi aðgerðirnar, Al-
þýðubandalagið. Alþýðuflokkurinn lýsti
ekki sérstökum stuðningi við aðgerðirnar,
en einstakir forystumenn hans lýstu i orð-
um eða athöfnum andstöðu við aðgerðirn-
ar: Gylfi Þ. Gislason, formaður þing-
flokks Alþýðuflokksins, Kjartan Jóhanns-
son, varaformaður Alþýðuflokksins og
Vilmundur Gylfason, upprennandi leiðtogi
Alþýðuflokksins sýndu verkalýðshreyf-
ingunni sérstaka fyrirlitningu með þvi að
stunda kennslustörf þrátt fyrir verkfalls-
boðanir Bandalags háskólamanna. Þá var
einnig athyglisvert hvernig Alþýðublaðið
hagaði sér: forystugreinar þess voru al-
mennar vangaveltur en ekki beinn og ótvi-
ræður stuðningur við verkalýðshreyfing-
una eins og margir forystumenn i verka-
lýðshreyfingunni hljóta að hafa gert ráð
fyrir. Þriðji stjórnarandstöðuflokkurinn,
það sem eftir er af Samtökum frjálslyndra
og vinstri manna, kom sér loks saman að
þessu sinni: Um andstöðu við allsherjar-
verkfall verkalýðshreyfingarinnar 1. og 2.
mars.
Þetta er athyglisvert. — s.
Flskamír
hafa
fögur hljóð
Þorskur syndir að félaga sinum, opnar munninn og rýtir ógnandi.
Fiskurinn hefur fögur
hljóð, segir i islenskri
öfugmælavisu. En þessi
staðhæfing er reyndar
alls ekki eins fráleit og
menn áður fyrr héldu.
Fiskarnir syngja. Hafið
er fuiit með margskonar
hljóð. Það er hægt að
taka þau upp á segul-
band og rannsaka þau.
Þorkurinn tekur þátt I þessum
söng.
Hanner að visu ekki eins hávær
og margir fiskar aðrir. Hann rýtir
lágt. Helst heyrist til hans þegar
hans fengitimi fer i hönd. Og þá
mest i ljósaskiptunum.
Ástir með söng
Um það bil þrem vikum áður en
ástaleikurinn hefst verða hæng-
arnir æstir og skapillir. Þeir eru
stöðugt á fartinni og gera sig
breiða við aðra þorska. Aður en
lýkur hefur komist á visst skipu-
lag þar sem hinir ráðriku hafa
hver um sig helgað sér sitt yfir-
ráðasvæði, sem þeir venja með
viðvörunarhljóðum.
Hrygnurnar eru út af fyrir sig
ogmasa hver við aðra, einnig við
ungviði sem ræðst ekki enn til
landvinninga.
Hjúskapurinn hefst með þvi, að
hrygna segir skilið við sinn fé-
lagsskap og syndir hægt en hik-
laust til hængs. Hann tekur á móti
henni. Siðan fylgir hann henni inn
á sitt svæði með þvi að synda að-
eins fyrir framan og ofan hana
með alla ugga bisperrta, fagur á
að líta. öðru hvoru rýtir hann
eitthvað til hennar.
Freistandi hljóð
Hvað er hann að segja?
Þetta eru ekki mikil hljóö. Frú-
in verður að vera nálægt ef hún á
að heyra. En það hlýtur að vera
eitthvað freistingahjal sem
þorskbóndinn fer með.
Þvi að við hvert nýtt hljóð frá
honum sýnir hrygnan vaxandi
hugaræsing, hún herðir á sér, hún
sveiflar bolnum, hún spennir ugg-
ana.
Ef hún nemur staðar við botn-
inn syndir bóndi til hennar og rek-
ur henni högg i siðuna. Um leið
rýtir hann hátt og greinilega.
Þetta er merki sem hrygnan skil-
ur. Sé hún á sömu bylgjulengd og
hann að þvi er kynþroska snertir,
þá synda þau bæði upp á við. Þar
fer frjóvgunin fram. Þegjandi
sprauta þau hrognum ogsvilum i
hafið.
Vilja láta klappa sér
Það var árið 1961 að fyrsta bók-
in kom út um mál þorsksins
(hrygnan er reyndar þögul með-
an á þessum leik stendur). Og
þegar á fjórða áratuginum hafði
maður að nafni McKenzie komist
að þvi, að lif þorska og merkja-
mál var sýnu flóknara en menn
héldu. Hann tamdi þorska i fiska-
tjörn hjá sér, vandi þá af hræðslu
— og komst meðal annars að þvi,
að þeir vúdu gjarna láta strjúka
sér um bakið. Við slika meðferð
gáfu þeir frá sér velliðunarhljóð
— að þvi er McKenzie fannst.
Smærri fiskur heldur sér sam-
an. Til þessa hafa menn ekki
heyrt þorska „syngja” sem væru
styttri en 37 sm. Smærri fiskar
haga sér stundum eins og þeir
ætiuðu að taka til máls — en það
heyrist ekkert frá þeim.
Blásið i sekkjapfpu
Menn telia, að bað sé mikil
áreynsla fyrir þorska að syngja.
Helst minnir sú athöfn fisksins á
sekkjapipublástur. Sundmaginn
er þá „sekkurinn” sem herpist
saman fyrir atbeina sérstakra
„txommuvöðva” — hann titrarog
hljóð verður til.
Aðrir fiskar eru útbúnir með
bein sem lemst eins og troramu-
kjuði við sundmagann og ýmis
„hljóðfæri” önnur eru þekkt með-
al fiska.
Þorskar geta og gefið frá sér
hljóð með þvi að gnista tönnum.
Sumir segjast hafa heyrt gnistran
tanna frá þorski sem hefur lent á
öngli. Þorskur i hættu gefur frá
sér hræðsluhljóð. En þegar þorsk
ur situr rækilega á öngli eða rig-
fastur i neti þegir hann þunnu
hljóði.
Fiskar eru ekki gæddir tilfinn-
ingum i þeim skilningi sem við
leggjum i orðið. En þeir umgang-
ast hver annan eins og við og til
þess þurfa þeir merkjamál sem
ýmist virkar örvandi eða boðar til
samskipta — eða visar óboðnum
gesti frá.
(ByggtáDN)
Það er einkum fullþroska karlkyn sem tekur þátt I umræðunni.