Þjóðviljinn - 01.10.1978, Page 7

Sunnudagur 1. október 1978 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7
Sfóustu vangaveltur
meistara RosseHini
Fyrsta kvikmynd Fjalakattar-
ins I vetur, Padre Padrone, olli
sannarlega ekki vonbrigóum,
Þetta var mögnuó lýsing á upp-
eldi fátæks drengs á Sardiniu.
Faóir hans tekur hann ár skóla 6
ára og fer meó hann á afskekktan
staó þar sem hann á aó gæta
kinda. Þar er hann svo til tvltugs-
aldurs, og fer á mis vió allt sem
heitir menntun og mannleg sam-
skipti. En siðan fer hann i herinn
og þar tekst honum aó brjóta sér
leiö inn i siðmenninguna.
Myndin er byggö á sjálfsævi-
sögu Gaviano Ledda, sem nú er á
fertugsaldi og kemur fram i upp-
hafi myndarinnar og i lokin, eins
og til aö staöfesta sannleiksgildi
frásagnarinnar. Þannig sjáum
viö lika hversu nálægt þetta er
okkur i timanum — og Sardinia
tilheyrir Evrópu.
Padre Padrone er upphaflega
framleidd fyrir sjónvarp, og ber
þess nokkur merki. Myndin var
tekin á 16 mm filmu, sem gefur
vissulega minni tæknilega mögu-
leika en breiðfilma. Engu aö siöur
hefur höfundunum, bræörunum
Paolo og Vittorio Taviani, tekist
aö segja þaö sem máli skipti.
Mynd þeirra veröur aö visu aldrei
talin til „tækniundra” en hún er
vel gjaldgeng sem dæmi um þaö,
hvernig hægt er aö koma boöskap
tilskila meö einföldum aöferöum.
Eins og áöur hefur komiö fram
hlaut Padre Padrone fyrstu verö-
laun á kvikmyndahátiðinni I
Cannes i fyrrasumar. Formaöur
dómnefndar var Roberto Rossell-
ini, Italski kvikmyndastjórinn
sem á sinum tima var einn af
upphafsmönnum nýraunsæis-
stefnunnar I italskri kvikmynda-
list. Rossellini lést skömmu eftir
verðlaunaafhendinguna, eöa 3.
júni 1977. Nokkrum klukkustund-
um áöur en hann dó haföi hann
veriö aö skrifa grein, sem birtist
daginn eftir i blaðinu Paese Sera.
I greininni viörar Rossellini hug-
myndir sinar um kvikmyndir og
kvikmyndaiönaö nútimans.
Roberto Rossellini
Sænska timaritiö Chaplin birti á
slnum tima úrdrátt úr greininni,
of fer hann hér á eftir I lauslegri
þýðingu.
Aö mörgum árum liönum hef ég
nú aftur fengiö tækifæri til aö
skoöa kvikmyndina og kvik-
myndaiönaöinn I návigi. Cannes
fékk mig til aö leiöa hugann aö
minni eigin reynslu. Þegar ég
byrjaöi aö fást viö kvikmyndir
varlitiö á þær sem hreina afþrey-
ingu. Þaö eina sem taka þurfti
meö i reikninginn þegar dæmt
var um gildi kvikmyndar, var
hversu mikiö fé hún gaf i aöra
hönd. Þetta gildismat er enn rikj-
andi.
Viö nýraunsæismenn byrjuöum
fyrir fjörutiu árum aö hugsa sem
svo, aö hægt væri aö nota kvik-
,> myndina betur. Þaö var þá sem
hugmyndin um „kvikmynd eins
höfundar” (film d’auteur) stakk
fyrst upp kollinum og fór aö
þróast.
En hvert hefur sú þróun leitt?
Að braska með hégóma
Þab var eitt af þvl sem ég upp-
götvaöi I Cannes. I ákveönu
frönsku blaöi er rætt um þá nafla-
skoðun, sem einkenni ákveðnar
kvikmyndar. Stór hluti „höf-
undarmyndanna” svonefndu er
ekki annaö en æfingar 1 innan-
tómri og kleyfhugasjúkri einka-
fagurfræöi.
Þvi miöur, er þetta fáránlega
og ófrjóa fyrirbæri mjög algengt,
og þaö á sér ástriöufulla og há-
væra aödáendur, sem lofsyngja
þaö og smiöa sér kenningar úr
þvl.
Aðrir höfundar stunda þaö
einkum aö rlfa niöur móralinn,
hvaö sem þaö kostar. Þeir hafa
náö tökum á stórum hópum
áhorfenda, sem viröast skemmta
sér mjög vel viö aö horfa á niöur-
rifsstarfsemi þeirra. En viö
skulum gera okkur ljóst aö þetta
eru engir þjóöfélagsgagnrýendur,
heldur fólk sem braskar meö hé-
góma. Frá þeirra sjónarhorni er
Ingibjörg Haralds-
dóttir skrifar uvn
'k vikmyndir
Úr myndinni Padre Padrone
hægt aö lofsyngja allar ofbeldis-
og klámmyndir o.s.frv.
Svo viröist sem þetta séu hinar
ráöandi stefnur I kvikmyndalist
nútimans. Auk þeirra eru til hinar
svokölluöu pólitlsku myndir.
Venjulega æsa þær fólk upp, en
láta þar viö sitja, og skapa sjálfar
firringu meö þvi aö láta ofstæki
skjóta rótum. Þær framleiða
töfragripi, i stað þess aö þróa vit-
und áhorfandans.
Engin kreppa
Annaö fyrirbæri er einnig áber-
andi: þeir áhorfendur sem áöur
sóttu kvikmyndahúsin hafa nú
yfirgefiö þau. Kvikmyndahúsa-
eigendur tala um kreppu. En þaö
er engin kreppa. Svo er sjónvarp-
inu fyrir ab þakka, aö um allan
heim sér fólk óhemjumagn af
kvikmyndum.
Það er staöreynd, aö gestum
kvikmyndahúsanna hefur fækkaö
mjög. Hér eru nokkrar tölur: til
skamms tima gátu franskir bió-
stjórar reiknaö meö 600 miljónum
biógesta á ári, en nú eru þeir rétt
um 180 miljónir. 1 Bretlandi voru
biógestir einn og hálfur miljaröur
á ári, en eru nú aöeins um 200
miljónir. Svipuö fækkun hefur
oröiö i Japan og viöar. Jafnvel I
Bandarikjunum, eina landinu þar
sem kvikmyndir geta I rauninni
talist til stóriönaöar, sjáum viö aö
framleiöslan hefur minnkaö.
Aöur framleiddu stóru fyrirtækin,
sem sameinuö eru I MPAA
(Motion Picture Association of
America) yfir 500 myndir á ári,
en I ár framleiða þau aöeins 65.
Viö veröum þó aö taka tillit til
þeirrar staöreyndar, aö fjöldi
áhorfenda hefur i raun aukist
gifurlega. Þaö gerist ekki lengur
meö gamla dreifingarkerfinu,
heldur fyrir tilstilli sjónvarps.
Ahorfendur eru i rauninni 10-20
sinnum fleiri en þeir voru á gull-
öld kvikmyndanna.
Til aö gera þessum nýju áhorf-
Framhald á 22. siöu.
berWavamadagurinn, sunnudag toktóber
Merkja- og blaðasala til ágóða fyrir starf sem styður sjúka til sjálfs-
bjargar, starfsemina að Reykjalundi og Múlalundi.
Sölubörn óskast kl. 10 árdegis, sunnudag. Góö sölulaun. Foreldrar -
hvetjið börnin til að leggja góðu málefni lið.
Merkin eru númeruð og gilda sem happdrættismiði.
Vinningur er litsjónvarpstæki.
Merkin kosta 200 kr. og blaðið Reykjalundur 300 kr.
Afgreiðslustaðir í Reykjavík og nágrenni:
S.Í.B.S., Suðurgötu 10, s. 22150
Mýrarhúsaskóli, Seltjarnarnesi
Melaskóli
Grettisgata 26, sími 13665
Hlíðaskóli
Hrísateigur 43, sími 32777
Austurbrún 25, sími 32570
Gnoðarvogur 78, sími 32015
Sólheimar 32, sími 34620
Álftamýrarskóli
Hvassaleitisskóli
Breiðagerðisskóli
Langagerði 94, sími 32568
Skriðustekkur 11, sími 74384
Árbæjarskóli
Fellaskóli
Kópavogur:
Langabrekka 10, sími 41034
Hrauntunga 11, sími 4095I
Vallargerði 29, sími 41095
Garðabær:
Flataskóli
Hafnarfjörður:
Lækjarkinn 14
Reykjavíkurvegur 34
Þúfubarð 11