Þjóðviljinn - 01.10.1978, Blaðsíða 22

22 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 1. október 1978
BREYTTUR
AFGREIÐSLU-
TÍMI
Aukin þjónusta
í hádeginu — tilfærsla
siðdegis
Frá 1. október 1978 verður
afgreiðslutími bankans þannig:
ALMENN AFGREIÐSLA:
Mánudaga til föstudaga
kl 9,30 - 15,30
SÍÐDEGISAFGREIÐSLA:
Sparisjóður og tékkareikningar:
Mánudaga - fimmtudaga
kl. 17,00- 18,00,
föstudaga kl. 17,00 - 18,30
Alþýöubankinn
Samveruform
Framhald af 3. síöu.
ig refsingu skuli beitt. Hjá
mörgum foreldrum minnti þetta
einna helst á hegningarlög-
gjöfina. t>vi meira sem afbrotið
telst, þvi meiri refsing. Ef barnið
skrökvar, fær það ekki að horfa á
sjónvarpið, ef það hnuplar fær
það ekki að nota hjólið i svo og svo
langan tima osfrv.
Barsmiðar eru einnig viður-
kenndar sem heppilegur þáttur i
uppeldi barna. En þetta er
kannski skiljanlegt miðað við þá
streitu og vinnuálag, sem kúgar
stóran hluta bandarisku
þjóðarinnar. Og sjónvarpið á
einnig stóran þátt i þessu hugar-
fari, styrkja það og viðhalda. .Þar
rikir ofbeldiö, ofbeldið og enn
einu sinni ofbeldið.
Þetta endurspeglar lika sögu-*
lega arfleifð þeirra. Þeir hafa
þurft að berjast fyrir tilveru
sinni, nema land, og eru raunar
ennþá hrakningarfólk, sem
treystir á hnefaréttinn. En slik
hegðan foreldra gagnvart
börnum sinum segir náttúrlega
mikið um liðan fólksins i landinu.
En ég vil einnig taka það fram,
Bandarikjamenn eru byrjaðir að
taka viö sér i þessum málum. Tií
að mynda hafa bandariskir for-
eldrar sem misþyrmt hafa
börnum sinum stofnað með sér
samtök i þvi skyni að fyrirbyggja
að slikt endurtaki sig,
Samtökin nemfast PA (Parents
Anonymous) og eru hliðstæð
áfengisvarnarsamtökunum AA.
Og það mega Bandarikin eiga, að
þau eru mjög til fyrirmyndar
varðandi tengsl foreldra og stofn-
ana. Ekki sist tengsl fjölskyldna
og skóla og annarra uppeldis-
stofnana. Þar gætum við dregið
mikinn lærdóm af Banda-
Pipulagnir
Nylagmr. br?yt-
ingar, hitaveitu-
tengingar.
Simi 36929 (milli kl.
12 og l og eftir kl. 7 a
kvoldm)
| rikjunum, og menn eru áfjáðir i
að leita sér þekkingar, enda er
| hún á boðstólum i aðgengilegu
formi.
— Heldur þú að tslendingar séu
tregir til að sækja slika foreldra-
fræðslu eins og þið hafið auglýst?
Ég held að þaö sé óttaleg goð-
sögn, að tslendingar séu lokaðir,
stórir upp á sig osfrv. Málið er
bara það, að sérfræðingar hafa
ekki leitað til fólksins, og gefið þvi
tækifæri aö fá hjálp við ýmsum
vanda.
Það er verst að geta ekki sinnt
öllum, sem hafa hringt og látið i
ljós áhuga á foreldrafræðslu
jafntsem öörum málaflokkum.
—IM
Rossellini
Framhald af 7. siöu
endum til hæfis hafa margar
myndir verið teknar ofanúr hill-
um og sýndar á ný, myndir sem
áður voru aðeins sýndar í klúbb-
um fyrir áhugamenn.
Er rétt að tala um kvikmynda-
kreppu undir þessum kringum-
stæðum?
Draumur um barnfóstru
Þegar ég var beöinn að vera
formaður dómnefndar i Cannes
setti ég það skilyröi að haldin yrði
ráöstefna um „þjóöfélagslega og
fjárhagslega virkni kvikmyndar-
innar. Þessiráðstefna sem átti að
standa i 2 daga, stóð i 10 daga.
Þar fóru fram fjörleg skoðana-
skipti.
Meðal þeirra mörgu málefna
sem rædd voru, var löggjöf, sem
margir óska eftir aö sett verði til
að stuðla að þróun kvikmynda-
gerðar. Mér til undrunar sá ég að
marga dreymir um löggjöf, sem
hægt væri að kalla barnfóstru. Þá
dreymir um fóstru (brjóstastóra,
huggunarrfka, verndandi) sem
geti gefið þeim næringu eftir
þörfum. En er þetta mögulegt?
Menn svara: já, með stofnun
sérstakra nefnda.
Þetta hefur oft veriö reynt, og
reynslan hefur sýnt okkur að
slikar lausnir skapa hagsmuni,
sem hafa neikvæð áhrif. Menn
eru ekki fullorðnir séu þeir ekki
reiðubúnir að hagnýta sér þann
eina höfuðstól sem sérhver mark-
sækin manneskja ræður yfir;
hugrekki sitt.
Þegar ég sagði þetta á ráð-
stefnunni tók ég eftir þvi að sumir
áheyrendur horfðu á mig grun-
semdaraugum, og jafnvel vork-
unnsamir á svip. Einhver var
m.a.s. svo hræddur við hugmynd
mina um að lita beri á kvik-
myndir og sjónvarp sem sam-
virka dreifingaraðila, að hann fór
að fjölyröa um það sem væri sér-
stakt og einkennandi, annars-
vegar fyrir kvikmyndina, hins
vegar fyrir sjónvarp.
Litum nú á sjónvarpið. 1 þeim
löndum Evrópu þar sem rikiö ein-
okar þennan miöil, rakar þaö inn
gifurlegum afnotagjöldum um
hver áramót. Upphæöum sem
siðan er að hluta til varið til að
framleiöa nýtt sjónvarpsefni. Ein
lítil staöreynd: franska sjón-
varpið (sem er i rikiseign) tvö-
faldaöi tekjur sinar á árunum
1966-70, en á sama tima minnkaöi
framleiöslan um 50%.
Skapandi starfi ógnað
Hvaö sýnir þetta fyrirbæri? Að
velmegunin, ofgnóttin, leiöir til
leti. Letin leiðir til offitu, sem
gerir okkur erfitt um andardrátt,
dregur úr lifsorku, gerir mann
syfjaöan og drepur sköpunar-
þrána. Þessar stofnanir verða að
báknum.
Aöeins þeir sem starfa innan
stofnananna sjálfra (þ.e. sjón-
varpsstöðvanna) geta breytt
þessu. Til þess að geta raunveru-
lega nýtt þau forréttindi sem
þessar stofnanir bjóða upp á,
verða menn að fara i einu og öllu
eftir þvi sem segir i lögum
þeirra: þær eiga að stuðla aö fé-
lagslegri og menningarlegri þró-
un viðkomandi landa. Þaö sem
máli skiptir er að hafa hugrekki
til að þvinga stofnanirnar (ef þær
eru tregar til) til að sinna skyldum
sinum
Verðlaunamyndin frá Cannes,
Padre Padrone, eftir Taviani-
bræðurna, var framleidd fyrir
sjónvarp. Hún er fulltrúi þeirra
itölsku kvikmynda sem fram-
sæknastur eru og lausar við
málamiðlanir. Þetta er i fyrsta
sinn sem kvikmynd, framleidd
utan valdasviðs þeirra stórfyrir-
tækja sem stjórna kvikmynda-
heiminum, hlýturfyrstu verðlaun
á svo marktækri kvikmyndahá-
tið. Nú spyrja menn: hvernig
verður dreifingu þessarar
myndar háttaö? Við vitum að
markaðseftirlitið er svo strangt,
aö kvikmynd á borð við Padre
Padrone á það á hættu að lenda
utangarðs.
Eflaust heföi Rossellini haft
þessa grein lengri, heföi honum
enst aldur til. 1 framhaldi af
þessu er skylt að geta þess, aö
betur fór en á horföist með dreif-
inguna á Padre Padrone. Hún
hefur veriö sýnd I kvikmyndahús-
um og sjónvarpi viða um heim við
góða aösókn. Astæöan er fyrst og
fremst sú, aö verölaun I Cannes
eru ein besta auglýsing sem kvik-
mynd getur fengið
Merarkóngur
Framhald af 17. síöu.
minntist oft á þann átburð, sem
mun öðrum fremur hafa verið or-
sökin til drengilegrar baráttu
hans til stofnunar og eflingar
Björgunarfélags Vestmannaeyja,
þótt ekki ætti hann upptökin að
þeirri hugmynd. Sigurður taldi
sig hafa átt höfuðþáttinn i stofnun
Björgunarfélagsins og kaupunum
á Þór, sem varð hans óskabarn,
og leit hann á sig sem nokkurs
konar föðurlega forsjón skips-
hafnarinnar.... Hann gladdist
innilega, er hann var sæmdur
Fálkaorðunni fyrir störf sin aö
b jör gunarm álum...
Sigurður var eins og fleiri lista-
menn geðbrigðamaöur, viö-
kvæmur fyrir öllum móögunum
og hrifnæmur fyrir nýjungum,
tók geyst nýjum persónulegum
kynnum við menn sem hann hélt
sig geta átt eitthvert sálufélag
við, þótt stundum yröi það félag
endasleppt. Þannig tók hann mér.
Ég hafði bækistöð mina að öllu
leyti i franska spitalanum, sem
var svo að segja i næsta húsi.
Heilsufar mátti heita gott þetta
sumar, svo aö ég haföi venjulega
tima afiögu á kvöldin. Bauð hann
mér þá oft til sin og bar fram
spiritus, sykursaft og vatn,
blandaöi til þriðjunga i há
kampavinsglös. Ég var óvanur
áfengi og var alltaf fariö varlega i
drykkjuna, en hann las mér ljóð
sin og stundum annarra skálda,
<BÁO
LKIKFÍ-IAt;
KEYKIAVÍKUR WjPI
3* 1-66-20 r
SKALD-RÓSA
i kvSd kl. 20.30
glerhOsið
áttunda sýning þriðjudag kl.
20.30
gy II t kortgilda
niunda sýning laugardag kl.
20.30
brún kort gilda
GESTALEIKUR
Trúðurinn og látbragðssnill-
ingurinn
Armand Miehe og flokkur
hans
miövikud og fimmtud kl. 20,30
Aðeins þessar tvær sýningar.
Miðasala i Iðnó kl. 14—20,30
innlendra og erlendra. Auk þess
sagði hann mér undan og ofan af
um ýmisl^gt, sem á daga hans
hafði drifið, einkum á bernsku- og
námsárunum. Sjálfur ákvað hann
aðjafnaöi hvenær samverustund-
um skyldi lokiö, og eitt sinn er við
höfðum setið með lengra móti og
honum þótti ég ætla að veröa of
þaulsætinn, sagði hann: „Alvar-
leg störf að morgni, góði doktor”.
Einstöku sinnum kom fyrir að
hann fékk konu sina til að spila
fyrir okkur nokkur lög á pianóið,
en hún spilaði ágætlega, og var
jafnan fengin til að aðstoða, er
einsöngvarar komu til Eyja.
Hann var mpög kurteis viö mig
ogekki kumpanlegur um of, kall-
aöi mig alltaf doktor, og að sjálf-
sögðu þéruðumst við....
Sigurður hélt minningu föður
sins mjög i heiðri, en suörænt
lundarfar taldi hann sig hafa tek-
ið i arf frá móður sinni, sem hefði
verið af itölskum ættum”.
Síðustu árin
Þegar Sigurður var fimmtugur
var honum helgað eitt blað af
vikublaöinu Viði (16.9.1929).
Kristján Linnet bæjarfógeti skrif-
aði um skáldið, Páll V.G. Kolka
læknir um Björgunarfélagið og
Sigurð, Þorsteinn Jónsson í
Laufási sendi Sigurði kveðjur frá
sjómönnum i Vestmannaeyjum,
Viggó Björnsson bankastjóri
skrifaði um Lyfjabúð Vest-
mannaeyja og heimilið i Arnar-
holti og minntist jafnframt eigin-
konu Sigurðar, önnu G. Pálsdótt-
ur, hinnar frábæru listakonu, og
Hallgrimur Jónasson kennari
sagöi frá áhuga Sigurðar á bóka-
safni bæjarsins og bókagjöfum
hans til þess. En Sigurður var i
stjórn bókasafnsins. Var farið
miklum lofsorðum um Sigurð i
öllum þessum greinum.
Siguröur var mikill sundmaður
og synti mikið á sumrum utan og
innan hafnar. Einnig var hann
áhugasamur um aðrar iþróttir.
Alþingi veitti Siguröi skálda-
styrk árið 1916, og 1935-1939.
1 júlimánuði 1931 andaöist
Helga einkadóttir þeirra hjóna á
heimili þeirra eftir langvarandi
veikindi. Sigurður tók mjög nærri
sér veikindi og andlát dótturinn-
ar. Lagðist hann í óreglu, og var
alilengi til lækninga i Reykjavik.
Þegar skoðun fór fram á lyfja-
búöinni um mánaðamót
aprll/mai 1931 var sagt I skoðun-
argerðinni, aðSigurður hefði ver-
ið óstarfhæfur i eitt ár. Tók ladcn-
irinn, sem framkvæmdi skoðun-
ina, fram að óviöunandi væri aö
enginn lyfjafræöingur starfaði við
fyrirtækið*. Kona Sigurðar hafði
annast rekstur lyfjabúðarinnar.
Varð Sigurður að selja lyfja-
búöinafrá ogmeðl.sept. 1931. Þá
um haustið fluttist hann og fjöl-
skylda hans til Reykjavikur. Þar
áttu þau heimili þangað til Sig-
uröur andaðist skyndilega
4.8.1939. útför hans fór fram á
kostnað Vestmannaeyinga.
Neysluþjóöfélagid
Framhald af bls. 24.
En mér finnst sambandið milli
listamanna og almennings verra
þar en hér, sem stafar liklega af
þvi aö firringin er meiri i stærri
þjóðfélögum. Stéttaskiptingin er
augljósari. Hér heima virðist mér
einstaklingurinn hafa svolitið
meira sjálfstraust og eiga
auðveldara með að náigast
listina. Islenskt alþýðufólk er
ekki eins firrt og almenningur er i
Sviþjóð.
— t inyndum þinum má greina
ÞJÓDLEIKHÚSIÐ
A SAMA TtMA
AÐ ARl
2. sýning i kvöld kl. 20
Blá aðgangskort gilda
3. sýning miðvikudag kí. 20
SONUR SKÓARANS OG
DÓTTIR BAKARANS
7. sýning þriðjudag kl. 20
8. sýning fimmtudag kl. 20
Litla sviöið:
MÆÐUR OG SYNIR
i dag kl. 15
miövikudag kl. 20.30
Miðasala 13.15—20.
Simi 11200.
árekstur tveggja heima:
náttúrunnar og stórborgarinnar,
eða hins manneskjulega og gervi-
mennskunnar. Sumir gagnrýn-
endur hafa sagt, að þetta séu við-
brögð þin, Vestmannaeyingsins,
við stórborginni, Stokkhólmi.
Hvað segir þú sjálf um þetta?
— Ég held að þarna sé um að
ræða sambland af mörgum
þáttum. Tilfinningin fyrir firring-
unni verður áreiðanlega meira
yfirþyrmandi þegar maður er út-
lendingur i stórborg, ekki sist ef
útlendingurinn er alinn upp i
nánum tengslum við náttúruna,
baráttuna við náttúruöflin. Þegar
maður kemur úr sliku umhverfi
skynjar maður kannski betur en
ella hvilika skripamenningu við
erum i rauninni.að skapa. Þá á ég
við þetta gifurlega flóð gervi-
framleiðslu, sem skapar gervi-
þarfir. Þessuerdembt yfir okkur,
og samt vitum viö að úti i heimi er
fólk að veslast upp úr hungri
meðan við hrúgum i kringum
okkur tómum blikkdósum og
sitjum svo föst i öllum ósóm-
anum.
Það sem mér finnst vera
gegnumgangandi þema i mynd-
unum minum er þetta fáránlega
veröinætamat neysluþjóðfélags-
ins og hættan sem náttúrunni
stafar af þvi. Þetta er bæði
persónulegt — ég reyni að losa
um min eigin bönd og sjá skýrar
— og svo set ég þetta i viðara
samhengi, með þvi að lita á fólkið
i kringum mig, fólkið i heiminum.
Þetta eru hlutir sem erfitt er að
koma orðum að. Ef til vill getum
við sagt að maðurinn sé fangi
ómannúðlegs kerfis. 1 sumum
myndum minum sjáum við fang-
ann reyna að slita sig lausan.
— Þú sagðir aö sænskur
almenningur ætti erfitt með aö
nálgast listina. Af hverju held-
uröu að það stafi, að listin á svo
erfiðan aðgang að almenningi i
þessum þróuðu iðnað
arþjóðfélögum?
— Ég held að það stafi að miklu
leytiaf þessum lögmálum neyslu-
þjóðfélagsins, þar sem allt
byggist á fölsku gildismati.
Framleiðslan er framleiðslunnar
vegna, til að skapa eftirspurn
eftir gerviþörfum, sem verða
stöðugt fáránlegri. Þetta er vita-
hringur. „Þetta er það sem fólkið
vill” segja framleiðendur, en það
er ekki rétt. Sannleikurinn er
hinsvegar sá , að fólk tapar áttum
i þessu flóði og missir sin upp-
runalegu tengsl viö lifið. Það sem
listamenn þurfa að gera er að
reyna að halda sinu striki. Þeir
þurfa að vera með i að brjóta
þennan vitahring, brjóta sér leið
til fólksins. Samkeppnin við það
sem á útlensku heitir massa-
kúltúr, en við getum kallað múg-
menningu, er mjög hörð, og um
þessar mundir virðist manni sem
listamennirnir hafi orðiö undir i
þeirri samkeppni, viðast hvar á
Vesturlöndum.
— Þú hefur gert tilraunir til að
,,ná til fólksins” hér heima, með
þvi að sýna úti á landi og einnig
með þvi að senda boösmiöa, t.d. á
vinnustaði. Hvernig hefur það
gengið?
— Arangurinn vekur hjá mér
bjartsýni, en það þyrfti að gera
miklu meira. Þá vaknar sú
spurning hvort ekki sé hægt að
fara aörar leiðir en þetta hefö-
bundna sýningahaldá söfnum og
gallerium. Það vill oft veröa erfitt
að stiga þetta skref, að fara á safn
eða á sýningu. Ef til vill þarf
myndlistin að vera i nánari
tengslum viö aðra starfsemi
fóiks.
ih