Þjóðviljinn - 01.10.1978, Blaðsíða 12

12 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 1. október 1978
Sunnudagur 1. október 1978 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 13
Sunnudagsblaðið í Portú

■

Prá höfninni i Lagos.
t sveig utan um gamla borgarhlutann I Lissabon eru hinir skelfilegustu kassar
20. aldarinnar....
Suöurströnd Portúgals
er beint á móti Atlants-
hafshe'ruðum Spa'nar, og
þegar Arabar geisuðu í
vesturátt til að fram-
kvæma þau orð Spámanns-
insaðtrúna skyldi flytjatil
endimarka veraldar, var
hún eitt af fyrstu héruðum
Evrópu sem þeir lögðu
undir sig. Þeir gáfu henni
það nafn, sem þetta svæði
ber enn i dag: Algarve, og
mun það einfaldlega
merkja stöðu þess frá
sjónarháli arabanna,
þ.e.a.s. ,,vesturhluti lands-
ins fyrir handan". En í
Ijóðrænu imyndunarafli
bedúinanna hefur slikt
heíti fleiri blæbrigði: það
táknar draumalandið.
augljos, og útlit og viðmót fólks-
ins minnir enn á þá.
Og fyrir ibúa Skersins á suður-
göngu er Algarve enn svipað
draumaland og fyrir þá hálf-
mánabera, sem þangað slæddust
úr eyðimerkurrykinu fyrir meira
en tólf öldum. Landið er lágt, en á
ströndinni skiptast á vikur með
ljósgulum sandi og drangar eða
hamrabelti úr brúnleitum sand-
steini. Vegna hafvindanna eru
gróðurskilyrði a 111 önnur en
annars staðar á Pyrenéaskaga, -
evrópskur gróður blandast þar
flóru ýmissa suðlægari landa, og
bregða pálmatré og risastórir
kaktusar einkum svip á ströndina
ásamt furutegundum Suður-
Evrópu. Allt sem vex er sterk-
grænt, og þegar sá litur blandast
saman við ljósgulan sandinn oe
hvit hús, myndast hinn undarlegv
asti skuggaleikur litbrigðanna,
þar sem ■ allar andstæður
magnast. A þessum siðsumars-
dögum var loftið mjögþurrtoghit-
inn gifurlegur, oftast nálægt 35
stigum. Þrumuveður kom á
hverjum degi, en samt rigndi
aðeins einu sinni: þá kom foss-
andi skýfall i hálftima, en svo
stytti skyndilega upp. Tvo siðustu
dagana var þunn slæða á himnum
og faldi sólina: sagt var að þetta
væri fyrsta merkið um komu
haustsins.
Mikil fátækt er alls stabar á
þessum slóðum, og að mörgu leyti
hefur fólkið enn þá aldagömlu
menningu sem skapaðist þegar
Mahómet vék fyrir Hvitakristi.
Menn lifa mest á fiskveiðum en
einnig á ávaxta- og grænmetis-
rækt og jafnvel vinrækt á stöku
stað, og kaþólsk trú á mikil itök
meðal fólks. Menn búa til leirker
úr rauðleitum leir, sem eru
brennd en ekki máluð og halda
þvi rauða litnum. Svo vefa þeir
einnig stórar tágakörfur eða
töskur og hefur þetta handverk
haldist óbreytt i mörg hundruð
ára: á söfnum má sjá sams konar
muni frá ofanverðum Miðöldum.
Klæðaburðurinn er sérkenni-
legur. Yfirleitt er gamalt fólk
svartklætt, og þjóðbúningur
kvenna er einnig gjarnan svartur,
miðanum er mynd af „stigvélaða
kettinum”.
Frá Algarve lá leiðin loks til
Lissabon og var þar komið i tals-
vert annan heim. Gamli bæjar-
hlutinn er mjög sérkennilegur;
göturnar eru viðast örmjóar og
þvottur hengdur á snúrur
fyrir ofan þær. En utan um þessi
fornu hverfi er sveigur af skelfi-
legum kössum 20. aldarinnar sem
verið gætu minnismerki um
smekkleysi hvar sem væri i
veröldinni. En merkilegt er að
þegar fólk byggir ný hús i
gömlum þorpum, reynir það að
fylgja gamla byggingarstilnum.
Hvar sem gengið var um i
Lissabon voru pólitisk vigorð
krotuð á veggi. bau voru svo
mörg og fjölbreytt að þvi var
likast sem hver einasti maður
hefði gengið út og krotað sitt eigið
vigorð. En stjórnmálaþróunin i
Portúgal er önnur saga.
Madeira-vinum sem fræg eru
erlendis og virðast þau einkum
ætluð til útflutnings. En þeir hafa
sérkennilega vinmenningu, sem
annars staðar er litið þekkt.
Meðal vinsælustu vina i Portúgal
eru vintegundir, sem ræktaðar
eru nyrst i landinu og nefnast einu
nafni Vinhos verdes, „græn vin”.
Nafnið er þó ekki dregið af
litnum, heldur af þvi að það er
bruggab úr grænum og óþrosk-
uðum vinberjum. Þetta vin á ekki
að eldast eins og flest þrúguvin
önnur, heldur á að drekka það
ungt, og á það að vera kalt. Vin-
berin sem þetta vin er búið til úr
eru ræktuð á sérstakan hátt: vin-
viðurinn er látinn vefa sig upp
mjög háar grindur til að koma i
veg fyrir að berin verði fyrir hita
af jörðinni, sem hitnar mjög i
haustsólinni á þessum slóðum.
Gatao-vin eru ákaflega mild, og
má þekkja þau á þvi að á flösku-
en þær hafa marglita slæðu á
höfðinu og yfir henni svartan hatt
með börðum. Þessi tiska — ef
hægt er að kalla svo langvarandi
venju þvi nafni — virðist litið hafa
breyst öldum saman. En norðar i
landinu er klæðaburður öðru visi,
heldur litrikari, og hefur hvert
hérað sina sérstöku þjóðbúninga.
Eins og flestir ibúar Suður-
Evrópu eiga Algarve-menn
gamalgróna og háþróaða matar-
menningu, og er þar unnið úr hrá-
efnum staðarins af mikilli hug-
vitssemi. Algengasta fæðu-
tegundin er fiskur af ýmsu tagi,
og eru fiskarnir gjarnan grill-
steiktir: meðal annars eru steikt-
ar sardinur mjög vinsælar. En
svo eru til ýmsir sérréttir. Meðal
þeirra er „caldeirada” sem
gerður er úr fjölmörgum mis-
munandi tegundum fiska, bæði
venjulegra fiska og ýmislegra
skelfiska, sem blandað er saman
við kartöflur og alls kyns krydd.
Annar frægur réttur nefnist
„cataplana” og byggist hann á
þvi að skelfiskum og kjöti er
blandað saman, en af honum eru
til fjölmargar tegundir þannig að
engin tvö veitingahús hafa
nákvæmlega sömu gerð af
honum: verða menn að fræðast
um slikt af þjónum á hverjum
stað. Með þessu borða staðarbúar
salöt úr túmötum, lauk, papriku
og agúrkum, að ógieymdum
ólifum, sem eru hér jafn vinsælar
og i Miðjarðarhafslöndum — en
þetta munu sjálfsagt allir kann-
ast við sem til Suður-Evrópu hafa
komið.
Þótt talsverð vinrækt sé á
þessum slóðum i héraði sem nefn-
ist Lagoa, kemur þó mest af þeim
vinum, sem þarna eru drukkin,
frá nyrðri héruðum Portúgals.
Sjálfir drekka Portúgalar ekki
mikið af þeim púrtvinum og
Það er eins og hver maður hafi gengið út meö pensil i hönd og krotað
sitt eigið vigorð.
Mörgum öldum eftir að verald-
legir valdhafar á Pyrenea-skaga
frömdu tvo höfuðglæpi gegn
menningu veraldar — bundu endi
á arabiska menningu i þessum
heimshluta og stóðu fyrir þvi að
Amerika fannst — ber Algarve
enn fjölmörg merki um vist
Semsbura i þessum hálfum: ara-
bisk áhrif i húsagerðarlist eru
A veitingahúsum má fá fjölbreytta fiskrétti og með þeim sötra landsmenn
„vinhos verdes”.
Vegna loftslagsins blandast saman evrópskar og suðrænar gróðurtegundir,
Gömlu göturnar f Lissabon eru margar örþröngar.
Myndir og frásögn: Pana