Þjóðviljinn - 03.12.1978, Blaðsíða 11

Sunnudagur 3. desember 1978 ÞJÓÐVILJINN — S1Ð4 11
Óðurinn til
friðarins og
hamingjunnar
Páll H. Jónsson:
Berjabltur
Helgafell 1978.
118 bls.
(Verb kr. 2940).
Fyrsta íslenska barna-
bókin á þessu hausti er
saga um skrítinn fugl, sem
allir afar og allar ömmur
geta glöð lesið fyrir barna-
börnin sín og barnabarna-
börnin. Þetta er fyrsta
barnabók höfundar en hún
ber þess engin merki.
Berjabltur er fugl sem kominn
er I þingeyskt holt alla leiö austan
frá Kasmlr. Hann er vegalaus og
villtur, en Holtiö hjá Afa og
Ommu er friðsælt og þar er gnótt
matar aö auki, svo honum ætti
ekki aö vera vorkunn. En þrátt
fyrir lifsins gæöi er Berjabitur
fúll, hann er meöal ókunnugra og
hann langar heim. baö er alveg
sama hvaö I boöi er:
— Þykja þér góö reyniber?
sagöi Afi.
— Nei, sagöi Berjabltur og
brýndi gogginn — Ekki þessi. bau
eru súr og vond. Þaö er allt vont
hér. (18)
Langan norölenskan vetur
veröur framandi fugl aö þreyja I
Holtinu hjá Afa og ömmu, og sá
vetur er sannarlega hvorki
viöburöa- né þrautalaus. Berjablt
finnst ótrúlegt aö honum linni
nokkurn tima — þaö finnst okkur
heimamönnum raunar stundum
lika:
— Vor! Þaö kemur aldrei vor.
Þetta er skitaland og ég • fer
heim!
En i bókarlok veröur svolitiö
kraftaverk sem leysir fjötur og
linar þraut, og þaö er eins og þaö
á aö vera i svona rammlslensku
ævintýri.
Þema bókarinnar er hvaö þaö
er erfitt aö laga sig aö framandi
umhverfi, jafnvel þótt maöur
mæti skilningi og ástúö. Þaö er
erfitt aö þiggja stööugt og geta
ekkifengiö sig til aö gefa á móti.
Gömul hjón og fugl
Þaö er ekkert barn persóna I
bókinni um Berjabit, þótt mörg
börn séu nærri og nafngreind. Þó
eru tveir fulltrúar barna — eöa
hins barnslega — I bókinni og
viöbrögö þeirra og tilsvör kann-
ast öll börn viö. Þetta eru þeir
fjandvinir Afi og Berjabltur.
Raunar eru þeir býsna likir þótt
annar sé aldraöur norölenskur
sveitamaöur en hinn sé bara fugl.
Báöir eru þrjóskir og haröir á
sinu en viökvæmir undir niöri:
— Ég þarf ekkert hús, sagöi
Berjabitur og teygöi sig I skorpiö
reyniber.
— Þarftekkert hús! Jæja! Ekki
Nýjar Tuma-
bækur
tJt eru komnar hjá IÐUNNI
tvær nýjar bækur um Tuma. Þær
heita Tumi smiðar hús og Tumi
tekur til. Bækurnar um Tuma
eru eftir Gunnillu Wolde, sama
höfund og skrifar bækurnar um
Emmu, en þau Tumi og Emma
hafa um nokkurt skeiö veriö góö-
vinir yngstu lesendanna. Tvær
aörar bækur um Tuma voru upp-
seldar, en hafa nú veriö endur-
prentaöar. Þær heita Tumi fer
tillæknis og Tumi bregöurá leik.
Gunnilía Wolde er rómaöur
barnabókahöfundur, og eru bæk-
ur hennar um Tuma og Emmu
prentaöar samtimis i mörgum
löndum.
Þuriöur Baxter og Anna Valdi-
marsdóttir þýöa bækurnar. Þær
eru allar prentaöar I Englandi.
ööruvisi! sagöi Afi, og oröin voru
hafin yfir alla undrun og furöu.
Þaö var brothljóö I röddinni. —
Haföu þaö eins og þú vilt. En þá
er ég hættur aö skipta mér af þér.
Ef þú vilt heldur svelta myrk-
fælinn i einhverri holu, eöa frjósa
1 hel I skafli — þá þú um þaö. (108)
Svona geta þeir kltt og þrefaö,
sárleiöir en staöir, þangaö til
Berjabltur segir kannski: ,,Ég
tala ekki viö apa.” Hljómar þetta
ekki kunnuglega, þótt fugl eigi i
hlut?
Amma er sálfræöingurinn I
hópnum. Hún gengur á milli, út-
skýrir og miölar málum, huggar
Afaþegar Berjabitur hefur veriö
ósvifinn úr hófi, en aöstaöa
hennar er llka önnur. Hún hefur
sina virinu, bæöi innan heimilis og
utan þess sem fyrirvinna, hún er
hinn fulloröni. Afi er heima,
honum er bara ætlaö dútl vegna
þess hvaö hann er veill til heilsu,
hann er I stööu barnsins á heim-
ilinu. Þess vegna hefur hann aöra
afstööu til hlutanna en Amma.
Persónusköpun þeirra þriggja
erskýrog góö. Auk þeirra kynnist
lesandi fóikinu á bæjunum I kring
aöallega gegnum sveitasimann.
Þaö eru þingeyingar og ágætis
fólk.
Bók fyrir eitt barn
og hins vegar þeirra sem eru
sagöar eöa geröarhanda sérstöku
barni eöa barnahópi. Þegar skrif-
aö er fyrir markaö reynir höf-
undur aö gera sér eins konar
þverskuröarmynd af öllum 10—12
ára stelpum til dæmis og skrifa
sögu fyrir þá imynduöu meöal-
stelpu. Þegar skrifuö er saga
handa einu barni er hún löguö aö
þörfum þess, þaö myndast tengsl
milli höfundar og þess sem hann
er aö skapa fyrir, og þau tengsl
enda ekki þar. Þau skila sér til
allra þeirra sem þetta ákveöna
efni höföar til. Berjabítur er þess
konar bók. Sagan er þvottheld,
hún á fastar rætur i raunveru-
legum aöstæöum Afa og Ommu I
daglegri önn. Inn I þá tilvist
kemur ævintýriö, en þaö er ekki
tekiö út meö tómri sældinni
frekar en I gömlu ævintýrunum.
Fuglar veröa ekki reiknaöir út
fremur en börn.
Páll skrifar mál sem oft minnir
á Þorstein Erlingsson — eins og
raunar blærinn á sögunni gerir
lika. Hann getur oröiö há-
'stemmdur á köflum, fariö á flug,
en sagan er nógu fyndin til aö þola
þaö, og skemmtilegir Ironiskir
sprettir eru I lýsingum Afa og
Berjablts. Auk þess býr Páll til
bráölifandi myndir úr máli i bók-
inni sem bætir upp þann skaöa aö
ekki skuli vera myndskreytingar
i henni. Til bóta er lika aö fá for-
siöumyndina af aöalsöguhetj-
unni. Þess er ekki getiö hver bjó
hana til, en mér er kunnugt um aö
þaö geröi höfundur sjálfur. Frá-
Þaö hefur lengi veriö uppi sú
skoöun aö þaö megi greina á milli
þeirra barnabóka annars vegar
sem eru skrifaöar fyrir markaö
gangur á bókinni er aö ööru leyti
mjög góöur.
Nýjar bækur
J.R.R. Tolkien:
Hobbit
Fáar bækur hafa hlotiö jafn
almenna aödáun og vinsældir og
ævintýrasagan Hobbit, á þaö
jafnt viö um foreldra, kennara
og ritdómara, en umfram allt
börn og unglinga.
Agnar Þórðarson: Kallað í
Kremlarmúr
Skemmtileg frásögn um ferö þeirra Agnars Þóröarsonar, Steins Steinars og fleiri I boöi Friöarsamtaka Sovétrlkjanna til Rússlands sumariö 1956.
Gudrún Egilson:
Spilað og
spaugað
Ævisaga Rögnvalds Sigurjóns-
sonar pianóleikara skráö eftir
frásögn listamannsins af
Guörúnu Egilsson, kátleg, létt
og hreinskilin.
Magnea J.
Matthíasdóttir:
Hægara pælt
en kýlt
.... þeim tlma er vel variö sem
fer iaölesa Hægara pælt en kýlt
spjaidanna á milii (Kristján
Jóh. Jónsson I Þjóöviljanum).
... bókin getur oröiö holl lesning
þeim sem trúa þvl aö islenskt
mál sé á hraöri leiö til helvitis
(Heimir Pálsson I Visi).
SIGRON DAVlOSDðrriR
M ATREI ÐSi - U BÖK

Sigrún Davídsdóttir:
Matreiðslu-
bók
handa ungu fólki á öilum aidri.
I þessarí bók eru ekki
uppskriftir aö öilum mat, en
vonandi góöar uppskriftir aö
margs konar mat og góö til-
breyting frá þvi venjulega.
RrOH
rSimunan
SAMUR
Per Olov Sundman:
Sagan
um Sám
Hin fræga saga eins kunnasta af
núlifandi höfundum Svla, Pers
Olofs Sundmans. Hún er byggö
á Hrafnkels sögu Freysgoöa, en
er færö til nútlmans. Hrafnkell
Freysgoöi akandi I Range
Rover um vlöáttur Austurlands.
Almenna bókafélagið
Austurstræti 18. Sími: 19707 — 16907;
Skemmuvegi 36 Kópavogi. Sími: 73055