Þjóðviljinn - 03.12.1978, Blaðsíða 2

2 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 3. desember 1978
PÁLL ÁSGEIRSSON BARNAGEÐLÆKNIR;
Vanrækt börn í
velfer ðar þ j óðfélagi
Fyrir áratug síðan
spurðu menn þeirrar
frómu spurningar, hvort
geðveik börn væru til á Is-
landi. Þeirri spurningu
hefur nú verið svarað ját-
andi. Á fslandi eru í dag
30—50 geðveik börn á aldr-
inum 2ja—16 ára og fæst
þeirra fá meðferð sem tal-
ist getur fullnægjandi.
Einhverfan
BarnageBveiki er oft kölluö ein-
hverfasem er bein þýöing á einu
a&aleinkenninu, sem kallaB er
autismus.Þaö einkenni er fólgiö I
þvi aö ungbörninmynda ekki eöli-
leg tengsl við foreldra sina og
hafa ekki áhuga fyrir öðru en
sinum eigin innra heimi. Þetta
leiðir oft til grunsemda um skerö-
ingu á heyrn eða öðrum
skilningavitum. Þessi sjúkdómur
var uppgötvaöur fyrir u.þ.b. 40
árum af bandarikjamanninum
Leo Kanner, sem áleit að auts-
minn éöa einhverfan væri orsökin
til ailrar hegðunartruflunarinnar.
A slðustu árum hefur fremur
veriö talið aö börnin ættu við aö
búa einhverskonar truflun á úr-
vinnslunni á þvi sem þau skynja.
Það hefur leitt til ýmissa merkra
uppgötvuna á því sviði að bæta
upp þessa úrvinnslugalla með
sérhæföri kennslu.
A sviði barnageðlækninga var
Island vanþróað land þar til Geð-
deild Barnaspitala Hringsins við
Dalbraut var stofnaö árið 1970.
Síðan hefur ör framþróun oröið I
barnageðlækningum og. á fleiri
, sviöum geöverndar barna. Eitt af
þvi sem nauðsynlegt var að rann-
saka var fjöldi geðveikra barna.
Guðmundur Tómas Magnússon
læknir gerði könnun sem leiddi i
ljós, að hér á landi væri um aö
ræða mjög svipaöa tfðni á geð-
yeiki barna og i öörum löndum.
Slæmar aðstæður hérlendis
I flestum nágrannalöndum
okkar í Vestur-Evrópu og Norður-
Ameríku hafa allar meöferðar-
aðstæöur fyrir geðveiku börnin
breyst mjög til batnaðar á siðari
árum. Aður fyrr var sjúkdómur-
inn oftast greindur svo seint, að
meðferð varð ekki við komið.
Þessi sérkennilegu börn voru
vistuð á fávitahælum þar sem þau
höfnuðu oft meðal hinna dýpst
vangefnu sjúklinga. Þetta um-
hverfi var ekki til þess fallið að
virkja þær sterku hliöar, sem
börnin höfðu og tóku geöveiku
börnin oft upp svipað háttalag og
aörir vistmenn.
Aðstæðurnar á Islandi eru enn
ekki góðar, þótt mjög hafi þær
batnað með tilkomu barnageð-
Páll Asgeirsson
deildar. Geðveiki barnánna upp-
götvast oftá mjög ungum aldri og
hefst meðferð þá samstundis
þegar best gegnir. Meðferðin er
mjög oft fólgin i þvl að vista börn-
in á legudeild eða dagdeild, auk
þess sem fjölskylda barnanna fær
rikulegan stuðning. En vegna
fjölda geöveiku eða einhverfu
barnanna nægja hin 15 inn-
Gefid
börnum ykkar
góöar,
vandaöar og
skemmtilegar
bækur,
Félagi
Jesús
Sven Wernsíröm
Emil í Kattholti
hin bráðsnjalla saga eftir
Astrid Lindgren, fyrsta bók-
in um þennan skemmtilega
óþekktarorm.
Vilborg , Dagbjartsdóttir
þýddi. Kemur næstu daga.
Félagi Jesús
eftir hinn fræga sænska
barnabókahöfund Sven
Wernström. Bók sem sýnir
bibliusögurnar J nýstárlegu
ljósi. Þórarinn Eldjárn
þýddi.
Patrick og Rut,
önnur bókin um Patrick
Pennington eftir K.M.
Peyton. Bók sem var lesin i
útvarpi s.I. haust við óhemju
vinsældir. Silja Aðalsteins-
dóttir þýddi.
innantómar umbúðir
Otflw* Quflrún
BÚRIÐ

Brdöir minr
Ljónshjarta
. •••• ■
A$tr»d lindgrén' £
Búriö
eftir Olgu Guðrúnu
Arnadóttur. 2. útgáfa
þessarar nýstárlegu
og skemmtilegu ung-
lingasögu er nú komin
út. Myndskreytt..
Elsku MÍÓ
minn
eftir Astrid Lindgren i
þýðingu Heimis Páls-
sonar. Þýðingarverð-
laun Fræðsluráðs
Reykjavikur 1977.
Sautjánda
sumar Patricks
eftir K.M. Peyton i
Þýðingu Silju
Aðaisteinsdóttur.
Þýðingarverðlaun
Fræðsluráðs Reykja-
víkur 1977.
Alli Nalli og
tunglið
eftir Vilborgu
Dagbjartsdóttur og
Gylfa Gislason. Saga
handa yngstu börnun-
um um tungiið sem
varð fullt á þvi að éta
grautinn hans Alla
Nalla.
Bróðir minn
Ljónshjarta
eftir Astrid Lindgren i
þýðingu Þorleifs
Haukssonar.
Þýðingarverðlaun
Fræðsluráös Reykja-
vikur 1976.
1001 nótt
Fjögur og djarfleg ævintýr úr töfraheimi og furðuveröld
austurlanda, sögurnar af Aladin, Sindbað sæfara og Ali
Baba, sögur af kallfum og vesirum, soldánum, þrælum og
ambáttum. Þriggja binda mynskreytt útgáfa I snilldar-
þýðingu Steingrims Thorsteinssonar, ails um 2000 bls.
Verð á bók kr. 10.080.- Allt safniö kr. 30.240.-
Féiagsverð kr. 8.565,- Alltsafniðkr. 25.695.-
Þetta er sérstakt tilboðsverð sem gildir aöeins til ára-
móta. Eftir þann tima mun safniðkosta kr. 36.000,-
Barna- og unglingabækur Máls og menningar
lagningar- og dagdeildarpláss
barnageödeildinni engan veginn.
Sérstaklega vegna þess aö þessi
rúm eiga aö duga fyrir allar
aðrar tegundir barna með geö-
truflanir. Vegna þessarra
þrengsla hefur oft oröið að taka
tillit til meðferöarþarfa annara
barna á þann hátt að láta
geðveiku börnin vikja. Þvl miður
er oft ekki I annað hús aö venda
fyrir þessi sjúku börn envistun á
stofnunum fyrir vangefna, þrátt
fyrir það aö greindarskerðing er
ekki fyrir hendi nema I sumum
tilfellanna.
Nauðsyn sérhæfðra skóla
Bættar meðferðaraðstæður
mundu fyrst og fremst vera I þvl
fólgnar aö komiö væri upp meö-
ferðarheimilum og sérhæfðum
skóla fyrir geðveik börn. Sérfræð-
ingar hafa Itrekað reynt að vinna
þessari stefnu fylgi hjá stjórn-
völdum, en ekki hefur ennþá tek-
ist að fá nægilegan hljómgrunn.
Engar áætlanir eru fyíir fié'ndi
hjá stjórnvöldum I dag um að
bæta þessar meðferðaraöstæður.
Hins vegar var á s.l. vetri
stofnaö félag. Það heitir Um-
sjónarfélag einhverfra Barna og
eru meðlimir þess félags fyrst og
fremst foreldrar geðveikra barna
og það starfsfólk sem mest hefur
unnið meö börnin. Félagið hefur
það fyrst og fremst á stefnuskrá
sinni, að komið verði upp bæftum
meðferðaraðstæðum I formi með-
ferðarheimila. Mikil starfsemi
félagsins er þegar komin I gang
og er félagsstofnunin eitt af þvl
fáa sem gefur tilefni til aukinnar
bjartsýni á þessu sviði I dag.
Full ástæða er til aö fagna I
ríkum mæli þvi framtaki Hljóm-
plötuútgáfunnar h/f að gefa allan
ágóða af skemmtun sinni I dag til
stofnunar meöferðisheimilis fyrir
geðveik börn. Börnin eiga sjálf
ekki kost á aö verja málstaö sinn
né heldur að hasla sér völl I þjóö-
félaginu. Þess vegna þarfnast
þau stuönings allra góðra manna.
(Millifyrirsagnir eru Þjóðviljans)
í kvöld kl. 22.00:
Hljómleikar
til styrktar
geöveikum
börnum
Margir vinsælustu söngvarar
og hljómlistarmenn þjóðarinnar
munu koma fram á hljómleikum
Hljómplötuútgáfunnar h.f. og
fleiri i Háskólabió i dag sunnudag
3. desember kl. 22.00. Aliir lista-
mennirnir — og aörir sem viö
hljómleikahaldið starfa — munu
gefa sina vinnu, sitt framlag,
þannig aö allur ágóöi af hljóm-
leikunum geti runniö óskertur til
stofnsjóös meðferðarheimilis
fyrir geöveik börn.
Þessum hljómleikum hefur
veriðgefið nafniö Jólakonsert ’78.
Þar munukomafram BrunaUöiö,
Björgvin Halldórsson, Halli &
Laddi, Ragnhildur Gfsiadóttir,
Magnús Þór Sigmundsson, kór
öldutúnsskóla, félagar úr Karla-
kór Reykjavfkur, Ruth Reginalds
og átta manna söngsveit margra
okkar bestu söngvara.
Þeir eru: Ellen Kristinsdóttir,
Bergþóra Arnadóttir, Magnús
Þór Sigmundsson, Finnbögi
Kjartansson, Birgir Hrafnsson og
stöllurnar Eva Asrún Alberts-
dóttir, Erna Hildur Gunnarsdóttir
og Erna Þórarinsdóttir (sem áöur
voru i hljómsveitinni Hver á Ak-
ureyri). Auk þeirra syngja ein-
stakir listamenn meira og minna
bakraddir.
Siödegis á sunnudaginn, kl.
14.00, hefur samstarfsnefndin
um hljómleikana boðið á sérstaka
hljómleika i Háskólabió börnum
og vistmönnum af ýmsum stofn-
unum fatlaðra — hvort heldur er
andlega, likamlega eöa félags-
lega.
Þeir hljómleikar veröa I einu og
öllu eins og hljómleikarnir um
kvöldiö. Heilbrigðisráöherra,
Magnús H. Magnússon, hefur
þegiö boö um aö sitja hljómleik-
ana og lj á m álinu þannig s tuðning
sinn.