Þjóðviljinn - 20.12.1978, Page 12

12 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 20. desember 1978
Sálumessa
Þórsteinn Antonsson:
Sálumessa 77
Iðunn 1978
Enn eitt blessað bókmennta-
verkió kemur til liös viö kven-
frelsisbaráttuna beint — eöa
tfbeint!
Hvaö ætlar eiginlega aö veröa dr
þessu — maöur kann sérekki læti.
Allt i einu er eins og islenskar
'bókmenntir hafi uppgötvaö konur
— fæöandi konur, vændiskonur,
hálf-meövitaöar, ungar hús-
mæöur, þrælkúgaöar eöa svin-
beygöar konur,lesb!ur....maöur
getur sagt eins og segir i ljtföinu:
„Júbbidiri-júbbida — ofsalega er
gaman hér.”
Sálumessa ’77
Þessi btfk Þorsteins Antons-
sonar er annars svolltiö undarleg,
finnst mér. Hún skiptist nokkuö
skarpt á milli hreinnar snilldar og
hálfgeröra vandræöalegheita.
1 bókinni er sagt frá hjtfnunum
Karenuog Jóa en þau búa i Foss-
voginum meö börn sin tvö. Jói er
forstjóri i eigin fyrirtæki — Glakó
(oj).Karen er heimavinnandihús-
móöir. Börnin eruhálf vaxin. Auk
bessara hjóna kemur mjög viö
sögu rithöfúndur nokkur sem
þvælist óvartinn i lif Karenar og
Jóa og sýpur seyöiö af þvi heldur
hrottalega. RithWundurinn heitir
Hallur.
Mér finnst lýsingin á Jóa og þó
einkum Karenu hreint afbragö en
þegar rithöfundurinn veröur
aöalpersóna sögunnar finnst mér
allt fara hallt á hliö.
Ég er ósátt viö aö þessi Hallur,
farinnátaugum, skuli veralátinn
taka viö sögunni I sföasta hlut-
anum. Hallur er heldur óskýr
persóna i bókinni, öfugt viö Jóa og
Karenu, enda lýsir hann sér
’77
sjálfur aö mestu. Mér finnst erfitt
aö skilja eöa fá samúö meö
þessum manni og sálarangist
hans i bókarlok lætur mig
ósnortna. Ég held aö þaö hafi
veriö misráöiö gagnvart lesanda
aö stilla þönkum þessa rugludalls
upp sem miöpunkti á eftir hinni
mögnuöu úttekt hans á Karenu og
Jóa — þetta gengur einhvern
veginn ekki upp, aö minu viti.
Hins vegar finnst mér þáttur
Halls fyrri hluta bókarinnar
koma all-vel saman viö ófallega
sögu Karenar og Jóa bæöi sem
umgjörö um hana og þar sem
hann hefur afskipti af þeim hjón-
um.
Karen og Jói
Þ.A. fer á kostum i lýsingunni á
Karenu og Jóa — þau eru aö sjálf-
sögöu einfölduö og mögnuö upp
hvort fyrir sig — en lýsingin er
samt mjög sannfærandi.Brot úr
þeim báöum sér maöur allt I
kringum sig.
Jói i Glakó er athafnamaöur,
hann gengst upp i starfi slnu og
potar og puöar og byggir Glakó
uppstig af stigi. Hannersem sagt
ungur maöur á uppleiö I
viöskiptalifinu. Hann er duglegur
og áreiöanlegur og hefur afskap-
lega Ihaldssamar skoöanir. Jói er
Þorsteinn Antonsson
eignamaöur — hann á Glakó, ein-
býlishús i Fossvogi, Karenu
stóran bil og tvö börn. Hann er
áhugamaöur um sportflug þar
fyrir utan.
Lýsinginá Jóa er þræl-góö. Viö
þaö sem hér var sagt um félags-
lega stööu hans má bæta þessu:
Jói er heimilisharöstjóri og kúg-
ari, hégómagjarn meö afbrigöum
Dagny Kristjánsdóttir
skrifar um
bókmenntir
r
r
Nýjar bækur
Guðrún Egilson:
Spilað og
spaugað
Ævisaga Rögnvalds Sigurjtfns-
sonar pianóleikara skráö eftir
frásögn listam annsins af
Guörúnu Egilsson, kátleg, iétt
og hreinskilin.

NJÖSNARI
Helen MacINNES
Njósnari í
innsta hring
Geysispennandi njósnasaga eft-
ir einn frægasta njósnasagna-
höfund heimsins, Helenu Mac-
Innes. Saga um tftrúleg svik og
furöuleg klækjabrögö.

~ JUCRC'N- UAVÍGSDOrílH
M AÍR FJÐS L t) BOK
Sigrún Davíðsdóttir:
Matreiðslu-
bók
handa ungu ftflki á ötlum aldri. I
þessari btfk eru ekki uppskriftir
aö öllum mat, en vonandi gtföar
uppskriftir aö margs konar
mat og gtfö tilbreyting frá þvi
venjulega.
J.R.R. Tolkien:
Hobbit
Fáar bækur hafa hlotiö jafn al-
menna aödáun og vinsældir og
ævintýrasagan Hobbit, á þaö
jafnt viö um foreldra, kennara
og ritdómara, en umfram alit
börn og unglinga.
t't'mr S. (iui)ber)>\son
Tóta
tíkarspení
Þórir S.Guðbergsson
Tóta
tíkarspeni
var litil stelpa sem enginn vildi
hlusta á þvi aö allir voru svo
uppteknir. En svo fann hún tréö
og þaö haföi tima til aö hlusta.
Höfundar myndanna I btfkinni,
Hlynur örn og Kristinn Rúnar
eru 11 og 13 ára.
AUTABISBERGn)
JÓKriÍRVÖR
Jón úr Vör
Altarisbergið
Tiunda ljtföabók Jóns úr Vör,
eins aöalfrumherjans I ljtföa-
gerö hins frjálsa forms. Fögur
ljtfö — ferskar hugmyndir.
Almenna bókafélagið
Austurstræti 18. Sími: 19707 — 16907;
Skemmuvegi 36 Kópavogi. Sími: 73055"
tilfinningakaldur og sjúklega
bældur. Hann kemur fram viö
Karenu eins og fávita og neitar
hreinlega aö hlusta á allt þaö sem
ekki fellur fyrirfram aö skoö-
unum hans. Allt þetta er og gerir
Jói i góöri trú. Sjálfum dettur
honum aldrei i hug aö nokkuö sé
athugavert viösig eöa framgöngu
sina. Hann er samkvæmur
sjálfum sér — sér Karenu fyrir
þvl sem hana vantar og hann
heldur i" alvöru aö sér þyki vænt,
um börnin sln. Karlmennsku- og
fyrirvinnuhlutverkiö er búiö aö
steindrepa úr aumingja Jóa allar
tilfinningar og þjáist hann ekki
frekar en hver annar dauöur
maöur — og hann „stendur sig
vel” I þjóöfélaginu.
Og svo er þaö Karen. Ég hef
sjaldan séö i seinni tiö jafn
þrumugóöa „stúdiu” á kúgun og
þá sem Þ.A. gerir I samb. viö
Karenu. Karen er ekki bara
kúguö —■ hún er svinbeygö. I
sjálfu sér á hún ekkert sjálfstæöi
til lengur — hún er aöeins til sem
andlag(object) Jóa. Hún hefur
svo lengi sagt aöeins þaö sem Jói
vill heyra aö hann er hættur aö
heyra til hennar þegar hún segir
eitthvaö annaö. Hún nær engu
sambandi viö hann —ef hún brýst
gegnum einangrun hans frá henni
þá auömýkir hann hana bara enn
frekar og aö sumu leyti sækist
hún eftir þvl. Samband þeirra
hjóna er aö stærstum hluta
„sadomasókiskt”.
Og Karen hatar Jóa, hún er
bólgin af hatri og beiskju en
þegar á reynir sigur þetta úr
hennieins ogúrsprunginni blööru
og eftir situr ekkert nema hug-
leysiöoghræöslan (viö meiriauö-
mýkingar, meiri niöurlægingu).
Ofan á allt annaö er Karen eins
og betlari gagnvart Jóa, hún
getur ekki keypt i matinn nema
fara fyrst til hans og fá ávisun.
Hún er þannig ek'-i aöeins sál-
fræöilega heldur L -a efnahags-
lega háö honum.
Sjálfsmorð
Kvöldiö sem aöalátök sögunnar
gerast ákveöur Karen aö fremja
sjálfsmorö. Hún er ein heima og
skrifar s jálfsmorösbréf (alveg
hryllilega hlægilegt) en þá rennur
þaö upp fyrir henni aö trúlega
kippi Jói sér ekkert sérlega upp
viö þetta tiltæki hennar. Þess
vegna hættir Karen viö allt
saman: „Hatriö þaö var óburö-
ugt, hún treysti þvi ekki til aö
skilja eftir nein merki og þá ekki,
þótt hún beitti þvi gegn þeirri
óveru sem hún sjálf var...”(39)
I staöinn fyrir aö drepa sig
tekur Karen til sinna ráöa og
hittir Hall. Þróunhennar á meöan
á stuttum samskiptum þeirra
stendur er forkunnar vel gerö —
og mikiö heföi veriö gaman aö fá
framhald á þeirri þróun, unna
meö sömu hnifskörpu „analyt-
isku” aöferö og Þ.A. beitir viö
gerö þessarar persónu. En — þvi
miöur — næsta morgun er Karen
dauö, myrt. Ég læt ykkur eftir aö
sjá hvernig og hvers vegna.. ..þaö
má vlst ekki kjafta frá svoleiöis I
ritdómi.
Karen I Sálumessu ’77 er
persóna sem búin er til af mikilli
kunnáttu og þó viö sjáum og vit-
um aö til eru konur sem láta
þrýsta sér svona djúpt niöur I
kúgun, ósjálfstæði og aumingja-
dóm er engin ástæöa til aö hengja
haus yfir þvl. Mér finnst aö svona
vel unnar, gagnrýnar kvenlýs-
ingar I bókmenntum (fyrir-
myndir — eöa vlti til varnaöar)
séu mjög af hinu góöa fyrir þá
sem nenna aö hugsa um þessi
mál. Persónulega er ég ósátt viö
úrvinnslu I bókinni eins og aö
framan segir — en ég hlakka satt
aö segja mikiö til aö sjá meira frá
Þorsteini Antonssyni.
Og aö bkum — mér finnst frá-
gangurinn á bókinni hálf leiöin-
legur og skjóta skökku viö flestar
aörar bækur Iðunnar sem eru
yfirleitt smekklega unnar.
Dagný
Er sjonvarpió =bilað?%
^ Tf Skiárinn '
c*«í, , sími 32 ;219 40j