Þjóðviljinn - 26.08.1979, Síða 10

10 SIÐA -r- ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 26. ágúst 1979.
— Ég er nú orðin 89 ára
og það lifir enginn svo
lengi án þess að ýmislegt
dríf i á dagana. Það er því
frá mörgu hægt að segja
en á f átt eitt verður drep-
iði stuttu blaðaviðtali. Og
hverju á þá að halda og
hverju að sleppa? Þú
kemur mér því í ansi
mikinn bobba, góði minn.
En ég fyrirgef þér það.
Maðurinn minn, hann
Gunnar, hélt svo mikið
upp á Skagfirðinga að ég
fyrirgef þeim allt.
Og hvaða manneskja getur
það nú verið, sem allt getur fyr-
irgefið Skagfirðingum? Er hún
ekki eitthvað skritin? Nei, hún
er áreiðanlega ekkert skritin en
hún hlýtur að vera mjög um-
burðarlynd.
tölunni. Barnaveiki, mislingar
og kighósti voru þá slæmir sjúk-
dómar i börnum og stráfelldi
þau viða. Sum systkini min dóu,
önnur slörkuðu af. En faðir
minn var tvikvæmtur og ég er
seinni konu barn.
Fermingarvorið mitt fluttu
foreldrar minir i Auðnahverfið
á Vatnsleysuströndinni. Ég var
hinsvegar eftir og fermdist frá
Járngerðarstöðum. Fólkiö
þarna var mjög gott við mig en
nú er það allt löngu dáið, bless-
að, já, það gengur nú svo.
„Viltu koma með
næturgagnið"
Eftir ferminguna var ég lánuð
til Reykjavikur til að passa þar
börn fyrir systur Ingimundar
fiðlu.
Og svo er þar þá til að taka, að
ég fór að vinna á Laugavegi 70,
hjá Guðmundi Ámundasyni og
konu hans, foreldrum Guð-
mundar Kristins, glimukappa.
Þá var ég 16 ára og fannst ég
Steinþóra Einarsdóttir: ,,Og
það er ekki að spyrja aö þvl, allt
logar þarna I rifrildi og skömm-
um og hnefi á móti hnefa. Þetta
var hreinasta upplifelsi fyrir
mig þótt ég væri orðin 28 ára”.
— Mynd: — eik.
„Gerðu aldrei
Fædd í Selvoginum
Ég sit hér uppi á Hrafnistu I
herberginu hjá henni Steinþóru
Einarsdóttur.
— Er ekki best að byrja bara
á þvi góðurinn minn að segja
þér frá þvi að ég er fædd i Sel-
voginum. Þaö fæðast nú senni-
lega ekki margir þar núna, fólk-
ið er vist orðið svo skelfing fátt.
Faðir minn var Einar Einars-
son og afi Einar Sæmundsson.
Þeir voru ættaðir úr Biskups-
tungunum. Afi flutti út i Krisu-
vik i tið Árna sýslumanns.
1 Krisuvikinni stundaði pabbi
fuglaveiði og eggjatöku og svo
sjóinn. Hann seig i Krísuvikur-
bjarg og var formaður á Sela-
töngum.
Svo tóku börnin að hlaðast á
hann. Þá flutti hann inn i Selvog
og þar er ég fædd. Þannig var
nú það.
Sjósókninni hélt hann áfram
og gerðist nú bátsformaður hjá
Katli rika I Kotvogi. Þetta var
erfitt að þvi leyti, aö hann varð
að vera langdvölum frá heimil-
inu, en það mátti nú margur
hafa i þá daga. Einhvernveginn
varö aö framfleyta fjölskyld-
unni, en ekki margra kosta völ.
Viö svona menn
líkar mér
Næst var faðir minn beðinn að
gerast formaður á báti, sem réri
frá Stað i Grindavik. Þar var sr.
Oddur Gislason einnig formaður
en þá var hann aö basla viö að
hitta Onnu sina frá Kotvogi.
Oddur var mikill brautryöjandi
slysavarna á landi hér. Hann
fann upp svonefnda bárufleyga,
ef ég man rétt, en það voru llkn-
arbelgir fylltir af lýsi og væri
lýsinu helt i sjóinn þá lægði öld-
urnar. Oddur var fremur lág-
vaxinn maður en þrekinn og
allur hinn myndarlegasti. Það
var þvi undarlegt að hann skyldi
ekki geta fengiö konuna með
góðu. En hann var fatækur og
þvi ekki að sökum aö spyrja,
niöur á það fólk var auðvitað lit-
ið af ýmsum efnameiri stór-
bokkum. En Oddur lét sig þá
ekki muna um það og rændi
bara Onnu. Við svona menn llk-
ar mér. Oddur fór seinna til
Ameriku og mun hafa lagt niður
prestskap og farið að fást við
lækningar.
Eftir Odd kom sr. Kristján
Eldjárn að Staö. Hann var
ókvæntur en bjó meö ráðskonu
og stóö þarna frekar stutt við.
Fór norður að Tjörn i Svarfaö-
ardal.
Og árin líöa. Okkur systkinun-
um fjölgaði, en viö týndum lika
vera orðin heilmikill kvenmað-
ur. Þau hjón voru elskulegt fólk.
Ráku þarna greiðasölu og gist-
ingu.
Einu sinni rakst þarna inn
maður I skinnsokkum og með
pokaskjatta á baki og segir:
„Hér sé guö”.
Þarna var þá Simon Dala-
skáld á ferð. Ég vissi nú ekki al-
mennilega hvernig ég ætti að
svara þessari kveðju. Fór til
frúarinnar og segi henni frá
þessari undariegu gestakomu.
„Er Slmon kominn”, segir
hún, „gefðu honum allt það
besta, sem við höfum, blessuð-
um karlinum”.
Og ég geri það auðvitað.
„Hvað heitir þú, hvers dóttir
ert þú?” spyr Simon. Ég segi
honum það og þá kemur visan
samstundis:
„Steinþóra af börnum ber,
buröi hefur óiúna,
sem aö stór og sjáleg er,
sextán ára núna”.
Þá segi ég:
„Heyrðu góði, ég er að bera
fyrir þig allt þaö besta, sem við
eigum hér og nú langar mig til
að biðja þig bónar”.
„Hver er hún?”
„Gerðu aldrei visu um mig
aftur”.
„Hvað segirðu og allir sem
vilja fá visu frá Simoni! En
gerðu þá annað fyrir mig. Viltu
koma með næturgagnið upp til
min i kvöld”, en það var sofið
uppi á lofti.
„Næturgagnið”, hvað var nú
það? Ég haföi aldrei heyrt þetta
orð fyrr og vissi ekkert hvers-
konar áhald þetta næturgagn
var. Við töluðum nú bara um
koppa suður með sjónum. Svo
ég spyr Kristlnu við hvaö karl-
inn eigi.
„Það er bara koppurinn”,
segir hún, „og I kvöld skaltu
taka koppinn, fara uppí miðjan
stiga, renna honum inn eftir
gólfinu og segja: „Hér er nætur-
gagnið.” Þetta lét ég mér að
kenningu verða og fór þessi af-
hending á næturgagninu ágæt-
lega fram. En karlinn var vlst
rót-kvensamur.
Mikilfengleg matar-
veisla
Vorið 1907 þótti merkilegt á
Islandi. Þá réðumst við allar
systurnar austur I sveitir. Ég
fór aö Helludal i Biskupstungum
og var þar um sumariö. En vor-
ið var nú ekki merkilegt fyrir
þessi vistaskipti okkar heldur
konungskomuna.
Kóngur og fylgdarlið hans
fóru austur að Geysi og viðar.
VISU
um mig aftur”
Sveitakonurnar þarna eystra
bökuðu öll ókjör af brauðum of-
an i þetta fólk og var haldin
mikil matarveisla við Geysi.
Kindaskrokkarnir voru látnir
ofan I poka, stungið ofan I hver-
ina og soðnir I heilu lagi. Hvera-
svæðið allt var eitt stórkostlegt
eldhús þarna undir berum
himni. Er skrokkarnir voru
soðnir voru þeir bornir inn i
tjöld, hlutaðir sundur, stykkin
látin I byttur og þær bornar ínii
I önnur tjöld þar sem höföingj-
arnir og það drasl, sem fylgdi
þeim, gæddu sér á krásunum.
Þarna var mikill urmull af
sveitafólki kominn, til þess að
sjá dýrðina, enda veður gott.
Sjálfsagt hefur það búist við að
geta fengið þarna eitthvaö aö
boröa þvi ekki skorti matföng-
in-
mhg ræðir við
Steinþóru
Einarsdóttur um
eitt og annað,
sem fyrir hana
hefur borið á
langri leið:
Símon Dalaskáld,
konungsveislu
1907, fiskvinnu
hjá Alliance,
baráttu reykvískra
verkamann o.fl.
Jón frændi minn frá Laug
kom mér þarna i vinnu. Ég var
látin bera trog á milli tjaldanna
svo ég hef nú svo sem gefið á
garöann fyrir göfugar skepnur.
Já, ég segi skepnur þvi hvað er
mannkindin annað en skepna og
hreint ekki sú besta, sum hver.
Nema ég haföi aldrei áður séö
tjald. Ég legg nú af stað með
hrokafulla byttu af kindakjöti i
fanginu en varaði mig ekki á
þessum bölvuðum angalium út
frá tjöldunum, geng á eitt stagiö
og auðvitaö á hausinn meö þaö
sama og kjötið handa könginum
komið ut um allt. En það skal ég
segja þér, Magnús minn, aö
mikið fannst mér þetta ánægju-
legt „slys”. Ég stend upp með
tóma byttuna, bendi á kjötið og
segi:
„Takið þið nú til matar ykkar
og borðið þetta kjöt, þið eigið
það hvort sem er og það litur
ekki út fyrir að þið eigið hvort
sem er aö fá neitt hér. Kjötið er
ekkert óhreint og grasið gerir
ekkert til.”
Mikið er ég fegin þvi að ég
skyldi detta þarna. Mér liður
bara ennþá vel, þessvegna.
Náðhús hans hátignar
Eftir vinnutíma um kvöldiö
fór ég að skoöa mig þarna um.
Rekst þá á ákaflega finan
mann, allan i borðum og orðum
og er að reisa einhvern tré-
kumbalda, allan úr finasta viði.
Ég hélt þetta hlyti að vera æðsti
ráðgjafinn, svona llka glerfinn.
Ég tek eftir þvi að á þessi húsa-
kynni er fest blað og á þvl stend-
ur: „Hér má enginn koma nema
hans hátign”.
Þetta var þá hvorki meira né
minna en kamar handa kóngin-
um. Ég sá strax að þessi hýbýli
voru ekki fyrir mig, kannski
ekki einu sinni til að horfa á þau
hvaö þá meira og snéri frá hið
skjótasta.
Fiskvinna hjá
Alliance
Um haustið fór ég til Reykja-
vlkur. Fór þá að vinna við fisk-
verkun hjá útgerðarfélaginu
Alliance. Þar voru þeir fyrir
Magnús lipri og Jón ólafsson.
Vaskaði þarna fisk ásamt öðr-
um stúlkum. Engin stigvél höfö-
um við og engin hllföarföt, en
vöfðum tuskum utanum lapp-
irnar. Aðbúnaðurinn var slæm-
ur og verkið kaldsamt.
Ýmsir karlar voru þarna og
sumir skritnir. Einn hét Þórð-
ur. Hann var drykkfelldur og
átti það til að vera frá vinnu af
þeim sökum. Konan hans var
ákaflega hárprúð. Eitt sinn
vantaði hann I 2-3 daga og er
hann kom spuröi ég hann hvers-
vegna hann hefði ekki mætt. Þá
svarar Þórður:
„Ja, ég gerði það gott I gær-
kvöldi, dró bara kerlu mina á
hárinu”.
„Skammastu þin ekki, skepn-
an þin?”
„Nei, ég tók ofan húfuna og
sagði: Taktu i hár á höfði Þórð-
ar.”
En helvítis karlinn hafði ekki
eitt einasta hár á hausnum, ekki
frekar en Adamson.
Þarna var strákur á minum
aldri. Hét Björn. Eitt sinn segi
ég við Bjössa:
„Mér er sagt að þú sért búinn
að gifta þig tvisvar Björn. Er
það rétt?”
„Já”, segir hann, „það er
reyndar rétt”.
„Og hvernig likaði þér það?
Það hlýtur aö hafa verið góö
reynsla i fyrra skiptiö úr þvi þú
reyndir aftur.”
„Ja, það er nú það”, segir
Bjössi. „En fyrst þið viljið vita
þaö; önnur hafði geitur en hin
pissaöi undir.”
Fæðið var nú ekki upp á
marga fiska. Um miöjan daginn
fengum viö hafragrautar-
slembru og plnulitiö af mjólk I
krukku. Þetta kostaöi 10 aura.
Kaffi höfðum við svo með okkur
Iflöskum, sem viö geymdum I
sokkbolum.
Er fiskurinn hafði verið vask-
aöur tók Björn á Ananaustum
viö honum, — tengdafaðir
Bjarna heitins Benediktssonar,
— breiddi hannog þurrkaði.