Þjóðviljinn - 30.09.1979, Blaðsíða 12
12 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 30. september 1979
Sunnudagur 30. september 1979 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 13
„Mengunin frá brœöslunni
er svo viðbjóðsleg,
að tekur engu tali”
Ekiö um
árla dags
með Hrafri-
keli A.
Jónssyni
bæjarfull-
trua og
verkalyðs-
foringja
Mannsœmandi lífskjör
fyrir eðlilega vinnu”
wm
Orkuskortur setur
atvinnuuppbyggingu á
Austfjörðum mjög
þröngar skorður”
Hólmanesið var ablanda þennan morgun. Afllnn var mestmegnis þorskur og karfi.
„Rafmagn frá fjarvarma-
veitu á Rotterdamverðf
Við Þjóðviljamenn
gerðum stuttan stans á
Eskifirði nýverið og
fengum Hrafnkel A.
Jónsson bæjarfulltrúa
og formann Verkalýðs-
félagsins Árvakurs til að
aka okkur um bæinn eld-
snemma morguns.
Hrafnkell sagði okkur
undan og ofan af bæjar-
málum og framkvæmd-
um á Eskifirði i leiðinni.
Grunnskóli I smiðum
— Nýr grunnskóli er I byggingu
á Eskifirði. Skólinn hefur veriö I
smiöum siöan 1974 og er áætlaö aö
hann veröi tilbúinn 1981. Ef vel
gengur veröur e.t.v. mögulegt aö
taka fyrsta áfangann i notkun á
næsta ári. Skólahúsiö sem nú er
notaö er oröiö mjög gamalt,
byggt um 1910 og aö sjálfsögöu
oröið allt of litiö. Þaö var byggt af
miklum myndarskap á sinum
tima og hefur enst til þessa.
Af öörum byggingarfram-
kvæmdum á vegum bæjarins er
helst aö nefna þá margfrægu
piparsveinahöll. Nú standa vonir
til aö flutt veröi þar inn i þessum
mánuöi, en húsiö hefur veriö i
smiöum siöan 1974. 1 vor var
hafin bygging 12 Ibúöa blokkar,
:þar sem veröa leiguibúöir á
vegum bæjarins.
Mengun frá bræðslunni
Bræöslan er aö veröa einn
stærsti höfuöverkur okkar hér,
sagði Hrafnkell. Mengunin frá
henni er svo viöbjóösleg, aö tekur
engu tali. Hinsvegar skilar fyrir-
tækiö afskaplega miklu til
bæjarins. Þaö er einkafyrirtækiö
Hraöfrystihús Eskifjaröar sem á
bræösluna og eigandinn er Aöal-
steinn Jónsson, sem rekur sem
kunnugt er öll helstu fyrirtæki á
Eskifiröi.
Þvi er boriö viö m.a., aö
hreinsitæki sé þaö mikil fjár-
festing aö fyrirtækiö standi ekki
undir slik'u. Þar aö auki viröast
stjórnvöld hafa afskaplega tak-
markaðan skilning á þörfinni.
Hreinsibúnaöur hefur veriö toll-
aöur mjög hátt, þótt aö visu sé nú
heimild i lögum um aö fella niöur
tolla af þessum búnaöi. Einnig
viröast bankastofnanir litt fúsar
aö lána fé til slikra framkvæmda.
Ég hef ekki trú á þvi, aö tækin
veröi sett upp, fyrr en til kemur
nokkuö myndarlegur stuöningur
af hálfu hins opinbera, sagöi
Hrafnkell.
Stutt er siöan bræöslan var
byggö upp, en þaö var gert á
sama hátt og einkennir
uppbyggingu fiskimjölsverk-
smiöja hér á landi aö keypt var
úrelt drasl frá Noregi, þar á
meöal eldþurrkari, sem oröin er
algjörlega úrelt þurrkunaraöferö.
Þaö er dæmigerö skammsýni i
uppbyggingu fiskiönaöarins aö
kaupa ekki þaö sem fullkomnast
er, þótt þaö sé dýrast.
öll orka verksmiöjunnar er
fengin meö svartoliubrennslu og
sildarverksmiöjurnar hér á f jörö-
unum eru ekki teknar inn i orku-
spá fyrir Austurland. Þaö finnst
okkur óeölilegt, og ekki gefa rétta
mynd af orkuþörf hér. Þó aö þess-
ar verksmiöjur séu skamman
tima i rekstri, væri orkuþörfinni
betur fullnægt meö raforku en
svartollu. Viö höfum einnig
áhuga á aö kanna hvort ekki er
hægt aö lengja starfstima verk-
smiöjunnar, til dæmis meö þvi aö
finna verkefni fyrir hana þann
tima sem loöna er ekki brædd.
t sambandi viö orkumálin erum
viö afskaplega óhressir meö aö
þaö viröist vera föst regla, aö um
leiö og hillir undir einhverja úr-
lausn varöandi orkumál I héraöi,
þá skjóta ótrúlegustu vandamál
upp kollinum. Viö erum ekki
ánægöir meö aö veröa aö velja á
milli annars tveggja, virkjunar i
fjóröungnum eöa hringtengingar
á landskerfinu.
Bessastaðaár-
virkjun má bíða
Ég tel ekki rétt aö virkja Bessa-
staöaá nú. Þess I staö ber okkur
aö nýta þær rannsóknir og hönnun
mannvirkja, sem þegar hefur
veriö unniö aö, sem fyrsta áfanga
Fljótsdalsvirkjunar, en hún fellur
aö nokkru leyti saman viö 1.
áfanga Bessastaöaárvirkjunar.
1 ákvöröunum um orkumál
gætir of mikiö hagsmuna Lands-
virkjunar, sem setur e.t.v. önnur
sjónarmiö ofar en þarfir
óbreyttra neytenda. Þaö hefur
veriö ýtt á okkur aö fara út I fjar-
varmaveitu og hún hefur verið
gyllt af ýmsum þeim sem um
orkumál fjalla. Meöal annars
hafa Rafmagnsveitur rikisins
hvatt til þess aö fjarvarmaveitu
veröi komið á laggirnar hér. En
tölur sýna að rafmagnsveröiö
veröi miöað viö gasoliuverö á
Rotterdammarkaöi. Þannig
greiöir kaupandinn til ársins 1990
mjög svipaö verö fyrir þetta raf-
magn og um gasoliu væri aö
ræöa, til viöbótar fjárfestingu upp
á 1-2 miljónir fyrir flesta.
Fjarvarmaveita
eða rafhitun?
Aöalástæöan fyrir þessum
áhuga á fjarvarmaveitu virðist
vera sú, aö þaö sé kappsmál fyrir
opinbera aöila aö spara RARIK
þá fjárfestingu aö styrkja dreifi-
kerfiö I þeim bæjum hér, sem
myndu aö öörum kosti leggja
áherslu á ab fá rafhitun. Þess
vegna er frekar þrýst á sveitar-
félögin aö fara út I byggingu fjar-
varmaveitna I staö þess aö Raf-
magnsveiturnar leysi vanda-
máliö sjálfar. Viö biöum bara
eftir aö iönaöarráöherra sýni þaö
aö hann meti okkur jafn mikils og
sérfræöingana i stofnunum og
muni eftir okkar þörfum.
Einhæft atvinnulif
Orkuskortur setur allri at-
vinnuuppbyggingu hér á Austur-
landi mjög þröngar skoröur og
gerir þaö aö verkum, aö atvinnu-
Gamla búöin á Eskifiröi. Húsiö hefur veriö endurbyggt og fært f
upprunalegt horf. Hefur Auöunn Einarsson kennari á Egilsstööum
unniö mest aö þvi verki. Ætlunin er aö Sjóminjasafn Austurlands fái
inni f húsinu þegar viðgeröum og endurbótum er lokiö.
t vor hófst smiöi 12 Ibúöa blokkar, þar sem veröa 3 leigulbúöir á vegum
bæjarins. Hér er veriö aö járnbinda gólf I blokkinni.
Piparsveinahöllin svonefnda er sérkennilegt hús. Fyrstu ibúarnir eru
nú aö flytjast þar inn. Húsiöhefur veriöl smiöum siöan 1974 og gengiö á
ýmsu, ef marka má fréttir Reginu i Dagblaöinu.
1 frystihúsinu var nóg ab gera og enginn timi til aö Hta upp og brosa til ljósmyndarans.
Nokkrir litlir bátar eru geröir út frá Eskifiröi. Hér liggur einn þeirra, Bliki SU 108, viö gamla tré-
hryggju.
Grunnskólinn nýi, sem á aö veröa tilbúinn 1981.
■■■■■■■■■■■■■■■
w
„Eg tel ekki rétt
að virkja Bessa-
staðaá nú”
TJreltur skuttogari
Aö lokum spyrjum viö Hrafnkel
um útgeröina á Eskifiröi.
— Viö eigum tvo togara, segir
hann. Hólmanes aö hálfu á móti
Reyöfiröingum og svo Hólmatind.
Hann var einn fyrsti skuttogarinn
sem keyptur var til landsins og
var keyptur gamall. Togarinn er
nú úreltur, t.d. eru lestarnar
þannig aö ekki er gert ráö fyrir
kössum eins og nú er krafist ef
fiskurinn á aö vera samkeppnis-
hæfur. Sjö bátar eru geröir út á
linu og net. Þeir eru frá 3 til 20
tonn aö stærö, en tveir stærri,
Vöttur 60 tonna og Sæljón, sem er
150 tonn. Þá eru þrjú nótaskip
gerö út frá Eskifiröi, Sæberg, Jón
Kjartansson og Seley. Jón Kjart-
ansson hefur verið á kolmunna-
veiöum þangaö til nú, aö loðnu-
veiöarnar hófust. Seley hefur
veriö á tilraunaveiöum á sandsili
á vegum Hafrannsóknastofnunar.
Löggilt rányrkja
Það er slfellt veriö aö seilast
neöar I fæðukebjuna. Sjómenn
hafa áhyggjur af þessu og með
sandsilinu kemur upp smáýsa og
koli. Þetta er aö visu löggilt rán-
yrkja hjá Seley, en mörgum
finnst veiöarnar vera komnar á
ógeöfellt stig. —eös
lifiö er mjög einhæft. Draumur
margra er aö atvinnulifiö komist i
bað horf aö menn losni vib aö
vinna 15-20 tima á sólarhring
hálft áriö, og atvinnuvegirnir getl
skapaö mannsæmandi lifskjör
fyrir eölilega vinnu. Fólk er oröiö
meðvitaö um aö þessi langi
vinnutimi er á engan hátt eöli-
legur. Viöhorfin eru þvi aö breyt-
ast frá þvi sem áöur var.
Aflatakmarkanirnar i vor
komu ekki á réttum tfma, þær
heföu átt aö vera viku fyrr eöa
viku seinna á feröinni. Mesta
vinnan varö um páskana og þaö
þýddi aukið álag á þeim tima sem
i'ólk vill hafa fri. Jafnframt þýddi
þetta aukinn kostnaö viö vinnslu
aflans. Þetta bendir til þess aö
ráðamenn geri sér ekki ljóst
hvernig þessir hlutir ganga fyrir
sig.
Beita ætti veiöitakmörkunum
hjá togurum á loönuveiöi-
timanum, þvi loönan kemur sem
viöbót og skapar verulegt vinnu-
álag umfram þaö sem eölilegt
getur talist.
Fjárhagsvandi
Viö vikjum talinu aftur aö
framkvæmdum á vegum bæjar-
félagsins.
— Fyrir utan grunnskólann og
nokkrar leiguibúöir, er ekki um
að ræöa framkvæmdir aö neinu
marki, segir Hrafnkell.
— Viöstöndum frammifyrir aö
þvi er virðist óleysanlegum fjár-
hagsvanda. Lausafjárstaöan er
mjög slæm og þaö viröist ekki
vera ætlast til þess aö tekju-
stofnar bæjarins hrökkvi fyrir
gjöldum. Hér koma til ákvaröanir
stjórnvalda aö verulegu leyti.
Tekjustofnar hafa veriö skertir
en engir nýir komiö á móti.
1 fyrrahaust var búiö aö lofa
sveitarfélögunum 12% I útsvar,
þótt ég sé ekki aö segja aö viö
þurfum endilega aö auka álög-
urnar. Ýmis þjónustufyrirtæki
rikisins viröast fá mikla peninga,
en láta lltið I staðinn, t.d.
Rafmagnsveitur rikisins og
Póstur og simi. Þar mætti ef til
vill spara meö skipulags-
breytingum. En 12 prósentin voru
aö minu áliti forsenda þess aö
sveitarfélögin gætu staöið undir
þeim rekstri sem af þeim er
krafist.
Þaö er tvennt, sem einkum er
brýnt úrlausnarefni okkar nú.
Þaö eru i fyrsta lagi vatnsveitu-
framkvæmdir, sem ekki ættu aö
veröa ýkja dýrar, og i ööru lagi
varanleg gatnagerö.