Þjóðviljinn - 04.05.1980, Side 9

Sunnudagur 4. mai 1980 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9
JANNEKENOVERLAND
BOKMENNTAFRÆÐINGUR
Konur
hafa
með
Janneken
• •
Overland:
Bókmennta-
tímaritin verða
æ mikilvægari
augum
karla
ur. Aöalpersónur hennar eru
einkum ungar konur sem eru aö
leita aö nýju kvenhlutverki. Hjá
henni er enginn happy end, en
persónur hennar eygja þó von i
sögulok.
Cecilia reynir nýjar leiðir bæöi
hvað varðar málnotkun og form
og i lýsingum sinum þykir hún
nokkuö djörf, sérstaklega i lýs-
ingum á karlmönnum og kynlifi.
Hún lætur konurnar óhikaö segja
hvaö þær vilja og hvað þeim þykir
gott. baö kunna ekki allir aö
meta.
Fleiri sjónarhorn
— Eru uppi einhverjar nýjar
stefnur i kvennabókmenntum?
— Ekki kannski nýjar stefnur,
en mér finnst aö ungar konur sem
eru að skrifa núna taki
vandamálin dálitiö öðrum tökum
en fyrr var gert. Eldri höfundar
voru stundum nokkuö herskáir,
vildu benda á leiöir til betra llfs
fyrir konur og þessar leiöir átti
helst að fara strax. Núna eru
vandamálin gjarnan skoöuö frá
fleiri sjónarhornum þannig að æ
fleiri hliðar koma upp.
t bókmenntaumræðum i Noregi
eru þýddar kvennabókmenntir
lika mjög á dagskrá. Bók Marilyn
Erench, The Womens Room, sem
kom út sl. haust.var mjög mikiö
rædd og umdeild og karlar ekkert
siður en konur tóku þátt i þeirri
umræðu. Þeir virtust lesa hana
mikið. Sama er að segja um bók
frönsku skáldkonunnar Marie
Cardinal sem á norsku heitir
Gennem aarene.Hún náöi mikl-
um vinsældum og var mikið
rædd. Sagan er um samband
móður og dóttur, dóttirin losnar
ekki við móðurbindinguna og er
þess vegna ófær um að takast á
við hin ytri vandamál. Hún vill
ekki verða eins og mamman en
finnur sér enga aðra kvenimynd.
— Eru margir karlar i kúrsin-
um um kvennabókmenntir?
— Nei, það hefur aldrei neinn
karlmaður tekið þátt i þessum
kúrsum.
Spenntir tímar
— Viltu aö lokum segja lescnd-
um blaösins svoiitiö frá
timaritinu Vinduet?
— Já, það er stærsta
bókmenntatimarit i Noregi. Þetta
er breitt timarit, ef svo má að orði
komast.og fjallar um alls konar
bókmenntir. Þar birtast bæði
smásögur og kvæði, greinar um
bókmenntir hér heima og erlendis
o.fl..Saga eftir Svövu Jakobsdótt-
ur hefur birst i Vinduet.
Um þessar mundir er dálitið
spennandi ástand i norskum
bókmenntaheimi, þaö eru aö
koma fram á sjónarsviðið mörg
ný timarit sem fjalla um
bókmenntir, dagblöðin hafa ekki
rými fyrir menningarlega
umfjöllun, þannig að timaritin
eru að verða æ mikilvægari. Ég
reyni að gera konum skil i
Vinduet en gæti þess þó aö það
efni verði ekki of fyrirferöarmik-
ið, þvi að ég ætla ekki að gera
timaritið að kvennablaði.
— hs
Norski bókmennta-
fræðingurinn Janneken
Överland var í heimsókn
hérá landi í síðustu viku og
hélt tvo fyrirlestra í
Norræna húsinu. Fjallaði
annar um norskar
bókmenntir siðari tima
með tilliti til kvenna-
bókmennta og hinn síðari
um tvo norska rithöfunda
sem mikið eru lesnir um
þessar mundir, þær Liv
Költzow og Ceciliu
Löveid.Janneken överland
ræddi stuttlega við blaða-
mann Þjóðviljans áður en
hún fór heim á laugar-
daginn var og segir fyrst
svolitið frá sjálfri sér.
— Ég er fædd árið 1946 i
Stafangri. Faðir minn starfaði
þar, var magister i norskum
bókmenntum. Ég fór aö nokkru
sömu leið og hann i námi en las
lika þýsku og þýskar bókmenntir.
Svo kenndi ég um skeið norsku
og islensku — ég tala hana ekki —
i unglingaskólum en er nú að-
stoðarkennari við háskólann i
Osló. Ég vinn lika hjá útgáfu-
fyrirtæki, starfa þar sem ráðgjafi
og les yfir öll nýmorsk handrit
sem fyrirtækinu berast.
Bókmenntatimaritinu Vinduet
ritstýrði ég og einnig hef ég gefið
út bók um norska kvenrithöfunda
og vinn mikið með konur i rit-
höfundastétt i starfi minu við
háskólann og víöar. Siðan 1974 hef
ég kennt kvennabókmenntir sér-
staklega,held i þeirri grein einn
kúrs á ári.
Konur
ekki með
— Hvers vegna er nauðsynlegt
að fjalla sérstakiega um konur i
rithöfundastétt og verk þeirra?
— Konur sem fengist hafa við
ritstörf hafa verið mjög afskipt-
ar. Þær hafa varla verið nefndar
hvorki i bókmenntasögum né
annars staðar þar sem rit-
höfundar eru á dagskrá. Verk
þeirra eru heldur ekki tekin i
kennslubækur hvorki fyrir æöri
né lægri skólastig. Þetta á bæði
við um kvenrithöfunda sem náð
hafa nokkurri frægð og hinar sem
minna eru þekktar. Þetta leiðir til
þess að allur sá viði heimur, sem
bókmenntirnar eiga aö opna les-
endum, er fyrst og fremst séður
frá sjónarhóli karla. Konur hafa
gegnum aldirnar séð sig sjálfar
með augum karla en við vitum að
konur og karlar horfa ekki alltaf á
málin frá sama sjónarhóli. Mér
finnst þvi nauðsynlegt að þau
sjónarmið kvenna sem birtast i
skrifum þeirra fái að koma fram.
— Áhuginn fyrir kvenna-
bókmenntum vaknaöi með nýju
kvennahreyfingunum og mark-
miðið með umfjöllun um þær er
þvi pólitiskt, a.m.k. kvenna-
pólitiskt. Það kemur lika i ljós
þegar farið er að lesa eldri kven-
rithöfundana norsku • að þær
gagnrýna margar hverjar mjög
stöðu kvenna. Camilla Colett
gerir það t.d. en hún er fyrsti
norski rómanhöfundurinn. Ama-
lie Skram fylgir fast á eftir en
báðum var staða kvenna ofarlega
i huga. Fyrsta skáldsaga Colett
kom út 1850 en verk Amalie
Skram komu flest út á timabilinu
1880—1890.
Bein lína
frá hinum eldri
— Skrifa konur nú til dags svip-
að og þessar og fleiri af eldri kyn-
slóöinni?
— Það má draga beina linu frá
hinum eldri kvenrithöfundum til
þeirra sem nú eru að skrifa. Þær
bestu i dag eru lika uppteknar af
stöðu kvenna og möguleikum
þeirra i karlasamfélagi. Björg
Vik skrifar mjög áberandi i anda
hinna nýju kvennahreyfinga. Liv
Költzow fer nokkuð aðrar leiðir,
hún skrifar fremur þroskasögur
og bæði um konur og karla.
Þroskasögur hennar eru reyndar
aðallega um unga karlmenn.
Þekktust er skáldsagan Historien
om Eli en sú bók hefur verið þýdd
á þýsku og selst i 50 þús. eintökum
i Þýskalandi. Það er afar sjald-
gæft að ungur norskur
rithöfundur nái svona mikilli hylli
erlendis.
— Cecilia Löveid skrifar
nútimalegar skáldsögur, e.k.
atriðasögur og þær fjalla um kon-
Frá Geddeild Borgar-
spítalans Arnarholti
1 dag frá kl. 13.00 — 18.00 verður haldin
sölusýning á handavinnu vistmanna
Arnarholts. Sýningin verður á Hallveigar-
stöðum.
Margt fallegra og góðra muna, t.d. gólf-
teppi, málverk, útsaumur, leikföng og
margt fleira.
Reykjavik, 4. mai 1980.
BORGARSPÍTALINN.
Orkustofnun
óskar eftir að taka á leigu nokkrar jeppa-
bifreiðar,þ.á.m. frambyggða rússajeppa.
Upplýsingar i sima 83934 kl. 9-10 næstu
daga.
Blaðberar athugið!
Rukkunarheftin eru tilbúin á afgreiðslu
blaðsins. Vinsamlega sækið þau strax svo
að skil geti farið fram.
D/OÐVIUINN Siðumúla 6 S. 81333.