Þjóðviljinn - 21.03.1981, Blaðsíða 10

10 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 21,—22. mars 1981.
Könnun
hjarta-
verndar:
S.l. fimmtudag var
blaðamönnum kynnt könn-
un, sem gerð hefur verið á
vegum Hjartaverndar s.l.
14 ár. Hér er um að ræða
félagsfræðilega könnun á
skólagöngu, atvinnu, hús-
næði, heilsufari o.fl. meðal
karla á höfuðborgarsvæð-
inu á aldrinum 34—61 árs.
Þeir kynntu ni&urstöAurnar: Frá v. Davlð Davlösson próf.,Haukur ólafsson félagsfr.,Nikulás Sigfússon
yfirlæknir, Ottó J. Björnsson tölfr. og Stefán Júliusson i stjórn Hjartaverndar.
Ljósm.:eik.
Félagslegar aðstæður með
tilliti til heilsufarsins
Fyrsti áfangi þessarar könnun- und einstaklingar. Þessi hópur þriöja 1978. Fjóröi áfangi fræöings,sem unniö hefur að þess-
ar hófst áriö 1967. Þá var valið úr- hefur siöan veriö rannsakaöur i rannsóknarinnar stendur nú yfir. ari rannsókn.var upphaf þessarar
tak fólks úr þjóöskrá.alls 17 þús- þrem áföngum, og lauk þeim Aö sögn Hauks Ólafssonar félags- könnunar fyrsta visindalega
könnunin sem gerö var hér á
landi með félagsfræöilegum aö-
ferðum. Markmiö könnunarinnar
er aö finna ýmsa áhættuþætti úr
hinu félagslega umhverfi sem
leitt gætu til hjarta-og æöasjúk-
dóma, en margar rannsóknir
benda til þess aö lifnaöarhættir
fólks ráði miklu um orsakir þess-
ara sjúkdóma svo og annarra svo
kallaöra menningarsjúkdóma.
Þessi könnun er hugsuð sem
grunnvinna til aö hægt sé aö gera
sér grein fyrir hugsanlegri fylgni
þessara fyrirbæra hér á landi.
I fyrri hluta könnunarinnar eru
fyrrgreindir þættir rannsakaöir
fyrir allan hópinn,en i siðari hluta
er hópnum skipt niður i þrennt
eftir starfsgreinum og félagsleg
aöstaöa hópanna borin saman.
A kynningarfundinum á fimmtu-
daginn töldu þeir sem aö könn-
uninni stóöu, aö þaö væri
greinilegt, aö sáralitill mun-
ur kæmi i ljós milli þessara hópa
og töldu aö þegar borinn væri
saman vinnutimi, húsnæöi og
fleira slikt kæmi ákveöinn jöfnuð-
ur I ljós; almennur vinnutimi væri
i kringum 50 timar, flestir byggju
i eigin húsnæöi sem fullnægði
kröfum um hollustuhætti o.s.frv.
Þeir töldu aö taka þyrfti minni og
afmarkaöri hópa inn i myndina ef
finna ætti út skýran mismun hvaö
varðar hina félagslegu aöstöðu.
Þær skýrslur sem unnið hefur
veriö úr fjalla einungis um karla
en unnið er aö sambærilegum
skýrslum hvað konur snertir.
Astæöan fyrir þessum forgangi
karlanna er sá aö hjarta-og æöa-
sjúkdómar eru mun algengari
meöal þeirra.
r s ts t Jórnar grei n
„Spennitreyja verölagshafta og
falskt gengi” eru meðal þeirra
einkunna, sem efnahags-
ráðstafanir rikisstjórnarinnar fá
hjá þingmönnum Sjálfstæðis-
flokksins. Þessar einkunnir koma
fram i nefndaráliti, sem lagt hef-
ur verið fram á þingi af fulltrúum
Sjálfstæðisflokksins I fjárhags-og
viöskiptanefnd efri deildar, þeim
Eyjólfi Konráö Jónssyni og
Lárusi Jónssyni.
Stundum hefurmanni nú heyrst
að talsmönnum stjórnarand-
stööunnar i Sjálfstæöisflokknum
þætti veröbólgan i meira lagi, en
þarna kveður heldur betur viö
annan tón!
„Falskt gengi” segja þeir. Þeir
vilja meö öörum orðum fella
gengiö og hleypa þannig af staö
nýrri verðbólguskriðu. Eitt
meginatriðið i efnahagsráðstöf-
unum rikisstjórnarinnar um
siðustu áramót var að setja geng-
ið fast um nokkurra mánaða
skeiö, a.m.k. til 1. mai n.k. Frá
Sannleikurinn er sá, aö meö ákvæöum kaupránslaganna I febrúar 1978
voru aldraöir og öryrkjar sviptir meiru en svaraöi mánaöargreiöslu á
ári frá Tryggingastofnuninni, en meö áramótaaögeröum núverandi
rikisstjórnar ásamt fylgiráöstöfunum, þá er hlutur þeirra bættur.
„Spennitreyja
verðlagshafta”
áramótum hefur meðalgengi
krónunnar gagnvart erlendum
myntum ekki haggast, og þetta
hefur nú þegar haft sitt að segja
til aö draga úr veröbólgu. Og rétt
er að benda þessum þingmönnum
og öðrum gengisfellingarpostul-
um á þaö, að i siöasta mánuði
reyndist unnt að ganga frá samn-
ingum um fiskverö til 1. mai
n.k. án nokkurrar gengisfell-
ingar.
En var þá ekki veriö að „falsa
gengiö”, — var ekki viö fisk-
verðsákvörðunina veriö að neita
okkar helsta útflutningsatvinnu-
vegi um þá gengislækkun, sem
hann hafði brýna þörf fyrir?
— Nei, svo var reyndar ekki.
Að dómi Þjóðhagsstofnunar var
talið, þegar fiskverö var ákveðið,
að án nokkurrar gengisfellingar
nú, þá mætti vænta þess að af-
koma fyrirtækja i fiskveiöum og
fiskvinnslu yrði i heild með þvi
besta sem þekkst hefur i áratug,
svo fremi að afli ekki brygöist.
En þingmenn Sjálfstæöis-
flokksins i stjórna randstööu
heimta gcngisfellingu. Þaö er
þeirra barátta gegn veröbólg-
unni.
„Spennitreyja verðlagshafta”
segja þeir I nefndaráliti sinu og
leggja til aö tekin veröi upp frjáls
álagning og alit verðlag fái að
leika lausum hala.
Þeir sem hafa veriö aö hlusta á
skammir taismanna stjórnarand-
stöðunnar i garð rikisstjórnar-
innar vegna alltof mikillar verð-
bólgu ættu aö taka vel cftir þessu.
Halda menn að veröbólgan
minnki, ef losað væri um þaö sem
þingmenn Sjálfstæöisflokksins
kalia „spennitreyju verðlags-
hafta” og öllum yröi leyft að
hækka verö á sinum vörum að
eigin vild?
Það er rétt, að eitt aðalatriöið i
efnahagsráöstöfunum rikis-
stjörnarinnar um siöustu áramót
var verulega hert veröstöðvun —
og menn mega gjarnan kalla
þetta „spennitreyju verölags-
hafta”. — Arangur af þessari
ráöstöfun er þegar orðinn nokkur
enþyrftiaðverða meiri. I janúar-
mánuöi hækkaði framfærslu-
kostnaður aðeins um 1,62%;
„spennitreyjan” sagöi til sin, og
mun langt siðan verðlag hefur
hækkað svo litiö á einum mánuði.
Þá telur Hagstofa Islands aö
fyrstu fjóra mánuði þessa árs
muni verðbólgan verða sem svar-
ar um 35% hækkun á ári, i stað
þess að á siðasta ári hækkaði
framfærslukostnaður um 58,5%.
— Það er von að stjórnarand-
stööuþingmenn Sjálfstæðisflokks-
ins beri sig illa yfir svona
„spennitreyju” og tali mikið um
ill verðlagshöft. — En þeir ættu
þá lika að hrópa húrra fyrir sér-
hverri verðhækkun sem kemst í
gegn til þess að vera sjálfum sér
samkvæmir!
En það eru reyndar fleiri en
stjórnarandstæðingar i Sjálf-
stæðisflokknum sem tala mikið
um „fullt álagningarfrelsi”.
Sjálfur viðskiptaráðherra i nu-
verandi rikisstjórn, Tómas Arna-
son, mætir á aöalfundi Kaup-
mannasamtakanna og býður
kaupmannastéttinni persónu-
legan stuðning sinn við allar
hennar kröfur, — þar á meðal við
kröfuna um „fullt álagningar-
frelsi”. Sem betur fer talar
Tómas Arnason hér ekki fyrir
hönd rikisstjórnarinnar, heldur
er hann aöeins að tjá sinar
persónulegu skoöanir. En
furðulegt má það heita, ef
viðskiptaráðherra telur hömlu-
lausa verslunarálagningu geta
samrýmst þeirri hertu verð-
stöðvun, sem rikisstjórnin hefur
gert að meginatriði sinnar stefnu
nú. Tómas segir við kaupmenn,
að of miklar grunnkaups-
hækkanir hjá almennu launafólki
hafi komið i veg fyrir árangur i
verðbólgubaráttunni. Þetta er
varla smekklegt, þegar hann i
sömu ræðu býður kaupmönnum
sjálfdæmi i þeirra launamálum.
En litum aftur á nefndarálit
stjórnarandstöðuþingmanna
Sjálfstæöisflokksins um bráða-
birgöalögin.
Þingmenn þeirra i neðri deild
eru þar aö tauta um að bráða-
birgðalögin leiki grátt aldraða og
öryrkja. Þvilikt hyldýpi hræsn-
innar. Sannleikurinn er sá, að
samkvæmt efnahagsráöstöfunum
rikisstjórnarinnar um áramót og
að teknu tilliti til sérstakrar
hækkunar tekjutryggingar og
heimilisuppbótar sem greidd var
frá 1. mars , þá mun kaupmáttur
elli- og örorkulifeyris með tekju-
tryggingu (og heimilisuppbót)
ekki skerðast nokkurn skapaðan
hlut á árinu 1981.
Staðreyndin er sú að þann 1.
júní, 1. september og l.desember
n.k. muiiu greiöslur almanna-
trygginga hækka aö fullu i sam-
ræmi við hækkun framfærslu-
kostnaöar með sama hætti og
ákveðið hefur verið h vaö öll lægri
laun varðar. Með áramótalögum
rikisstjórnarinnar voru sem
kunnugt er öll skerðingarákvæði
eldri laga í þessum efnum tekin
úr sambandi til 1. mars 1982. Og
sé litiö á árið i heild þá mun
ávinningurinn af þessari breyt-
ingu að sjálfsögöu duga til þess
aöbæta öldruðum og öryrkjum aö
fulluog meira til þá 2% skerðingu
sem þeir bera nú á yfirstandandi
þriggja mánaöa timabili.
En við skulum bera ákvarðanir
i þessum efnum nú litillega
saman við það sem sneri að öldr-
uðum og öryrkjum samkvæmt
frumvarpi rikisstjórnar Geirs
Hallgrimssonar að kaupránslög-
unum i febrúar 1978. Samkvæmt
þvi frumvarpi átti að borga
aðeins hálfar verðbætur á laun i
heilt ár, hinum helmingnum átti
aö ræna ekki einu sinni heldur
fjórum sinnum, þannig að kaup-
máttur færi jafnt og þétt lækkandi
allt það timabil, sem lögin náðu
yfir. Og átti að hlifa öldruðum og
öryrkjum við þessu kaupráni? —
Ekki aldeilis. Eitt verðbótatima-
bilið af þessum fjórum áttu
aldraðir og öryrkjar reyndar að
fá litil 2% umfram aðra, en öll
Kjartan
Ólafsson
skrifar
hin þrjú timabilin alls ekki neinar
bætur til að mæta hinni gifurlegu
skerðingu! Sannleikurinn er sá,
að með ákvæðum kaupráns-
laganna i febrúar 1978 voru
aldraðir og öryrkjar sviptir
meira en svaraði mánaðar-
greiðslu á ári frá Tryggingastofn-
uninni, cn með áramótaað-
gerðum núverandi ríkisstjórnar
ásamt fylgiráðstöfunum, þá er
hlutur þeirra bættur.
Það er von að Matthias
Bjarnason, sem var heilbrigðis-
og tryggingaráðherra i februar
1978 skrifi fyrstur undir nefndar-
álit þingmanna Sjálfstæðisflokks-
ins i neðri deild, þar sem bornar
eru fram vitur á núverandi
ríkisstjórn fyrir framkomu
hennar gagnvart öldruðum og
öryrkjum!
Við höfum ekki minnst hér á
málflutning „vanmetakrata”
Alþýðuflokksins i umræðum á
Alþingi um áramótaráðstafanir
rikisst jórnarinnar, enda tekur þvi
vist varla að fara um þá mörgum
orðum. Þeirra nefndaráliti neðri
deild er aðallega gamlar glefsur
úr Þjóðviljanum, sem gjarnan
mættu standa í Alþýðublaðinu á
hverjum degi. Þeir eru að visu
ekki upp á marga fiska „van-
metakratarnir” sem Vilmundur
kallar svo, en þó leika þeir sig
einfaldari en þeir eru, þegar þeir
bera það blákalt fram, að
áramótaaðgerðir núverandi
rikisstjórnar i kjara- og efna-
hagsmálum séu endurtekning á
kaupránslögunum frá febrúar
1978.
Þótt formaður Alþýðuflokksins
hafi máski ekki tekið eftir þvi, þá
liggur fyrir að þjóðhagsstofnun
telur að kaupmáttur ráöstöfunar-
tekna á mann muni á árinu 1981
haldast óbreyttur frá siöasta ári,
— það er kaupmáttur þeirra
tekna sem menn halda eftir þegar
allir skattar hafa verið greiddir.
Dettur nokkrum heilvita manni
i hug að horfur i kjaramálum
hefðu verið eitthvað nálægt
þessu, ef farið hefði veriö i slóð
kaupránslaganna frá febrúar
1978, þegar helmingi veröbóta
skyldi rænt bótalaust fjórum
sinnum iröð? Það þarf alveg ekta
„vanmetakrata” til aö bera slikt
rugl á borð fyrir almenning.
— k.