Þjóðviljinn - 29.08.1981, Síða 13

Þjóðviljinn - 29.08.1981, Síða 13
Helgin 29.-30. ágúst 1981 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA J3 Það er sunnudagur i verslun- armannahelgi. Reykvikingar eru, tiltölulega meö tölu, staddir á Laugarvatni. Þeir munu ekki fá sólsting þetta árið, yfir land- inu liggur þessi sérislenski suddaúði sem rennur niður tjaldveggi jafnt að innan sem utan. 66gráður norður og Nokia glampa i'gróðrinum. Anamaðk- arnir drukkna. Fulltrúar mannlifs i Reykja- vik eru fáein ungabörn sem þoldu ekki flutning, rónarnir sem sáu ekki ástæðu til að flytja aðsetur sitt, og gamalmennin sem fundu á gigtarverkjunum að hann myndi gera saggasamt. Sjoppurnar eru lokaðar. Ung móðir er dregin niður Bankastræti af fullhlöðnum barnavagni. Inni i vagninum er æst barn með rakaþéttingu á enninu. A svuntunni liggur fyrr- verandi bréfpoki með brauöi. Tjörnin er opin. Við Verslunarbankann dokar mtíðirin, litur i kringum sig að mannaferöum,hallar sér niöur i vagninn og bendir ómálga af- komanda sinum á skreytinguna i glugga bankans. ,,Sérðu þessa hringi? Þetta er myndlýsing á islensku krón- unni. Hún byrjar svona stór og svo minnkar hún.Næstum alveg jafn hrattog maður getur geng- ið fram hjá bankanum.” Barnið skilur þetta. Við Persilklukkuna stendur róni og safnar vatni. I Hafnar- strætinu liggur annar róni á glugga og bráðvantar ttíbak. En hann sést ekki úr Banka- stræti. Þvi heldur mtíöirin að þau séu aðeins þrjú i bænum. Hún brokkar brattan sveiginn niður i Lækjargötu og ætlar að fara að slaka á herðunum, þeg- ar persilklukkuróninn vendir og humáttará eftir henni. Axlimar stifna upp að eyrum aftur. Hún skundar út Lækjargötuna gegnum pollana og er sannfærö um að hjá bænum vinni sérstak- ir menn að þvi að misleggja gangstéttarhellurnar. Ef róninn væri ekki á hælum henni, þá myndi hún hinkra til að athuga hvort framkvæmdaráð borgar- innar hafi hafið fiskirækt þarna i dældunum á gangstéttinni. Hún tekur beygjuna fyrir Iðnóhomið eins og brimbrjtítur sem hefur slitið sig lausan. Og þarna sitja tveir menn á stein- unum. Hvaða tegund manna er þetta? Er hún umkringd? A meðan hefur eftirförin beint för sinni til vinstri upp Þingholt- in. Það er svo blautt úti að hann er farinn i farsóttarhúsiö. En móðirin hefur ekki litið viö. Hún nálgast mennina hnus- andi, er hér ilmur? Spritt? Kardimommu? Portúgal? Hvaða heilbrigður maður situr hér án þess að eiga bam og brauð? Með imyndað hættu- ástand að baki er enginn timi til að vera of gagnrýnin. Hún hemlar snarplega við hné ann- ars mannsins og hrópar: ,,Góðan daginn!” Siðan er hún að hugsa um aö segja ,,það erbliöan”,það finnsthaini eiga vel við eldra fólk á tjarnarbrún- um. Henni liggur á aö ná sambandi, auglýsa aftur fyrir sig, ég er ekki ein. Sér að sér, þeirgætu snúiö sér undan efhún lýgur að þeim. I staðinn hrópar hún öllu hærra, hljóð berst, heldur hún, illa i vatni: ,,Ég vinn á skrifetofu. Þegar maður er þannig inni allan dag- inn, þá veitir manni ekki af að viðra sig, hvemig sem veðrið lætur.” Svo þeir haldi ekki að hún sé með tálkn. ,,Sæl vænan,” tekur maðurinn með vagninn á hnénu undir, ,,já, þetta er alveg rétt hjá þér. Ég þekki þetta svo vel. Vinn sjálfur i verksmiðju.” Sagam af garðyrkju manninum og mannmum sem beygir bananana ,,Já, einmittþað,” svarar hún heilt helviti ánægð með þessar undirtektir, nú vantar bara hinn. ,,Og hvað gerir þú?” ,,Ég vinn hjá bænum.” „Nújá,” og samstundis grun- ar hún hann um fellingaf jöllin i Lækjargötunni. „Ertu i gang- stéttunum?” „Ja, já og nei, ekki gangstétt- unum þannig. Stundum kem ég þar.” Hún tætir niður berskjaldað. te-auðið og kastar molunum út i vatnið. Þeir sökkva á auga- bragði. „Nú, ertu i malbikinu?” „Nei, ljósastaurunum.” „Já, ertu i þeim vinnuftokk.” Meira brauð sekkur. Endumar eru komnar á vettvang og hefja björgunaraögerðir. „Nei, ég vinn nú einn.” Sam stundis sér hún hann fyrir sér ganga eftir götunni með ljósastaur yfir öxlina. Stansa, grafa holu.reisa staurinn, moka oni, kveikja á. Þetta er ekki hægt. „Ertu á verkstæðinu eða svo- leiðis? Skiptirðu um perur?” „Nei, ég set þá niður.” „Þá ertu ekki einn.” „Jú, það þarf ekki nema einn mann I gróðurhúsið. Þeir þurfa ekki svo mikið, greyin, meðan þeir eru að koma til. Rétt að réyta stöku arfa, annars spretta þeir svo vel, þeir vaxa upp úr arfanum. Hann kæfir þá ekki.” A yfirborði tjarnarinnar hrækir illa móðguð önd út úr sér bréfbút. „Nú, ertu hjá grænmetinu. Mér heyrðist þú segja að þú værir i ljósastaurunum.” „Rétt er það. Ég er maðurinn sem sáir ljósastaurafræjun- um.” Illræmdur steggur skyrpir brúnu bréfsnifsi aftur upp á bakkann. Það hæfir skótá móð- urinnar. Barniö ærist af hrifn- ingu. „Slðan vökva ég þá vel, hlúi að nýgræðingunum þegar þeir gægjast upp úr steypunni, þetta er sérblanda frá Akranesi, og svona bara rölti innan um þá. eftir Auði Þeim finnstgottað finna að þeir em ekki einir. Ég las lika um tilraunina með tónlist fyrir beljurnar. Þær mjólkuðu meira meö Mendel- sohn. Þá prófaði ég að leika fiðlukonserta fyrir staurana. Mér datt sisona i hug að það minnti þá mest á hvernig suðar og syngur i fullvöxnum staur þegar kveikt er á honum. Og þeir spruttu betur.” Móðirin vindur regnvatnið úr brauðbita og kastar honum til herskárra andanna. Saman- klesstur stefnir hann hraðboði tilbotns. Köfunarsveitin stingur sér á eftir. „Þegar staurarnir hafa siöan náð fullri stærð, umpotta ég þeim i flutningsker og vinnu- hóparnir koma og sækja þá og setja þá niður úti i bæ. Stundum fer ég og lít til með þeim á nýja staðnum. Það er ekki altaf að það er hugsað ntígu vel um að skemma ekki ræturnar.” Fyrir tveim árum siðan spurði fjögurra ára borgarbarn mig hvernig „þeir” færu að þvi aðsetjahýðið utan um appelsin- urnar án þess að þaö kæmu samskeyti. Þegar hún spurði um daginn af hverju bananar væru bognir, hefði verið ein- faldast að útskýra klasaskipan- ina §em veldur þvi. En ég mundi eftir þegar hún hélt aö allt væri búið til af mannahöndum og spann upp söguna um að þeir hefðu ekki selst beinir. Hún sagði mér hreinskilnislega skoðun sina á....eins og mér. Seinna þennan dag komum við að þar sem var risastór hola i gangstéttinni. Upp úr miðri holunni stóð ljósastaur. Hún fussaði og sagði: „Ég sagði þér, að það væri ekki hægt að ganga þarna.” Móðirin sendir öndunum hug- skeyti: „Getið þið ekki étiö hraðar? ” En hvern einasta bita þarf að sækja á botninn og hún er samviskusöm. „Svo hafa þeir nú veriö að koma og taka þá hálfvaxna,” segir maöurinn sem ræktar ljósastaura dapurlega. „Þeir halda að það sé einhver sp>arnaður I því að flytja þá fyrr á framtíðarstaðiim og láta þá verða fullvaxtaþar. Þú getur nú bara séð hvemig þaö hefur reynst,” hann bandar hendinni yfir tjörnina að Hljómskála- Haralds garðinum. „Þeir staöna, þrosk- ast ekki. Fólk fer illa með þá, kann ekki að koma fram við gróðurinn.” Blautar brauðkúlur hefja skothrið á andast.ofninn. Barnið segir gvakk-gvakk. Þaö hefur lært fyrsta oröið sitt. Af steggn- um. „Og i hvaða verksmiðju ert þú?” spyr móðirin manninn sem hefur fægt vagnbrettið með buxnaknénu. „Bananaverksmiðjunni.” „Bananasölunni?” „Nei. Verksmiðjunni. Fram- leiðsludeild. Hitt er sölu- deildin.” „Já, þar sem þeir setja þessa grænu Igufuna,” hún les blöðin. „Neinei. Ég er á færibandi. Ég er einn á þessu færibandi, hinn maðurinn hefur verið frá svo lengi. Sennilega kemur hann ekkert aftur.” „Nú, er það eitthvað alvar- legt?” Hefur hún flækt sig I af sög „Fyrirgefðu”, sagöi móðirin, sem hafði þröngvað henni upp á ófæra gangstétt, „vissirðu aö þessi hola var þarna?” „Auðvitað. Annars hefði ég ekki sagt það.” „Veistu hvað er veriö að gera þarna?” Athuga athyglisgáfu barnsins. „Já. Þeir eru að setja niður ljósastaur.” „Veistu, að ljósastaurar eru búnir til úr fræjum? Þau eru sett i mold og svo vaxa litlir ljósastaurar upp. Þegar þeir eru orðnir stórir, þá eru þeir fluttir þangað sem þeir eiga að standa og lýsa fólkinu.” Andlit hennar varð eins og jökulbunga. Augun kipruðust i iskaldri fyrirlitningu og hún opnaði muninn til að skila áliti á mér. En svo mildaöist svipur- unni inn, augun urðu mjúk og hún spurði: „Hvar eru þeir ræktaðir?” Ég varð auðnijúklega þakklát fyrir að vera tekin i sátt eftir bananasöguna og lyrir að hún skildi I þetta sinn vilja beygja af raunsæisstefnu sinni og taka þátt i barnaskap minum. Við gengum niður Laugaveginn meðan ég sagði henni allt um manninn sem ræktar ljósa- staurana og hvaö hann hefur miklar áhyggjur af hvernig fólk traðkar á viðkvæmum stál- gróðri. Um leið og ég benti henni á beyglur og krot á staurunum fann ég að það er aldrei hægt að verða barn aftur. Ég haföi notað tækifærið og laumað siðferði- legum boðskap inn i ævintýrið. kransæðastiflu eða krabba- meini? „Eiginlega ekki. Hann er með ofnæmi fyrir liminu sem er notað á samskeytin á hýðinu. Skilurðu, við fáum þá blauta, annars er svo vont aö beygja þá.” Hún hæfir stegginn i barka- kýlið með seiddu rúgbrauöi og hann hefur kennt siðasta gvakk- ið. Þetta er missir fyrir málþroska reykviskra barna. „Nú vinn ég einn aö þvl að beygja alla bananana.” „Þarf nokkuð að vera að teýgja þá?” og brauðbitarnir hennar eru ekki lengur bitar, heldur fjóröungar úr fransara. Endurnar, hamslausar af gremju,verða sjálfar aðslita þá sundur á milli sin. „Jájá, það verður að gera það. Fyrst þegar þeir byrjuðu að framleiða banana, þá voru þeir haföir beinir. En ftílk vildi ekki kaupa þessa nýju vöru. Þá datt auglýsingastjóranum i húg að prófa að beygja nokkur stykki. Nú, hann tók sér stöðu . við endann á vélinni, sem setur hýðið á.greip bananana raka og setti smáhnykk á. Þegar þessir bognú komu á markaðinn varð fólk tryllt af hrifningu. Allir vildu borða banana. En þá var það að Iðnlánasjóður neitaði að lána meira, það var búið að reka bananaverksmiðjuna með halla i tvö ár, þessir beinu seld- ust alls ekkert. Ekki einu sinni I. krukku fyrir böm. Svo ég var settur I að beygja þá I nöndunum. Fyrst var ég einn, en það var svo mikið að gera aö þeir bættu við manni. Nú er ég einn aftur. Kannski kaupa þeir núna vél til að beygja bananana. Þá missi ég vinnuna. Og hver heldurðu að ráði sextugan mann i vinnu, sem hefur verið bananabeygjari i tuttugu og sjö ár?” Hún gerirdálitið sem hún hef- ur aldrei gert áður. Sem hún álasar öðrum fyrir aö gera. Fleygir leifunum af bréfpokan- um i tjörnina. Hann sveipast eins og líkklæði yfir andvana stegginn. „Allt búið”, sannfærir hún barnið, kippir úr bremsu og spyrnir frá. „Veriðið blessaðir og þakka ykkur fyrir spjallið,” finnst henni tryggara að segja. Hún puðar upp Bankastrætið, stansar við Verzlunarbankann til að draga andann. Bærinn er mannlaus. „Sérðu? Þarna er myndin af islensku krónunni. Sjáðu hvað hún minnkar hratt.” Hún hleypur við fót fram hjá hringj- unum. Nú er i'slenska krónan oröin öruggari en mannfólkið.

x

Þjóðviljinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.