Þjóðviljinn - 01.05.1982, Blaðsíða 8

Þjóðviljinn - 01.05.1982, Blaðsíða 8
8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 1 — 2. mai 1982 Norskir hjartasérfrœðingar: Hægt að stórminnka hættu á kransæðasjúkdómum? I Humarver- Tveir norskir hjartasérfræð- ingar, dr. Paul Leren og dr. Ingvar Hjermann, hafa verið hér á ferð I boði Hjartaverndar og Landspitalans. Báðir eru Norð- rhennirnir læknar við Ullevall- sjúkrahúsið i Osló, og veita, ásamt fleiri læknum, forstöðu al- mennri rannsókn á hjartasjúk- dómum iOsloárborg. Báðir fluttu læknarnir hér er- indi um rannsóknir sinar á áhættuþáttum hjartasjúkdóma og niðurstöður þeirra, dr. Hjermann á opnum fundi i Manneldisfélagi Islands, á Hótel Esju, fimmtu- daginn 29. april og dr. Leren i fundarsal Hjúkrunarskóla Islands um hádegisbil föstudag- inn þann 30. april 1 erindi sinu ræddi dr. Hjerm- ann um áhrif breytts mataræðis og minnkun reykinga á krans- æðasjúkdóma. Sagði hann vissa áhættuþætti stuðla að krans- æðasjúkdómum og að rannsðknir beindust að þvi, hvort unnt væri að lækka tiðni þessara sjúkdóma og fækka dauðsföllum af þeirra völdum með fyrirbyggjandi að- gerðum. Tveir þessara áhættu- þátta eru reykingar og of mikið kólesteról i blóði. Reynt hefur verið að rannsaka hvort minnkun reykinga og lækkun blóðfitu meðal heilbrigðra karimanna á aldrinum 40-49 ára, hamli gegn sjúkdómnum og fækki þannig dauðsföllum. Þátttakendur i rannsókninni voru 1232. Rannsókn þessi leiddi i ljós, að kransæðastiflutilfelli, bæði ban- væn og vægari, voru 47% fátiðari meðal þeirra sem þátt tóku í varnaraðgerðum en hinna, sem sátu við sinn keip. Niðurstaða: Heilbrigðir karlmenn með alvar- lega „áhættuþætti” (djöfulsins orð er þetta) — kransæðasjúk- dóms, sem minnkuðu reykingar A fundi meðnorsku hjartasérfræðingunum, frá v. Siguröur Samúelsson prófessor dr. Ingvar Hjermann, dr. Paul Leren, Nikulás Sigfússon, læknir. Mynd: —eik og breyttu neysluvenjum urðu Dr. Paul Leren ræddi um blóð- sjúkdómnum siður að bráð. fitu og lyf gegn háum blóðþrýst- Ástarsaga Guðrúnar þýdd á þrjú tungumál Astarsaga Ur fjöllunum, ævin- týri Guðrúnar Helgadóttur með myndum Brians Pilkingtonser nú komin út i Danmörku, Noregi og Sviþjóð. Bók þessi sem Iðunn sendi frá sér i fyrra varð metsölu- bók, kom út i tiu þúsund eintök- um, og vakti mikla athygli. Föl- uðust brátt ýmsir erlendir útgef- endur eftir bókinni til útgáfu, og er slikt einstætt um islenskar barnabækur, hitt er margfalt tiö- ara að Islendingar flytji mynda- bækur handa börnum inn I landið. Nú er Astarsagan komin Ut á dönsku.norsku og sænsku,isama búningi og hér heima, með lit- myndum Brians Pilkingtons. A dönsku heitir bókin Flumbra — en islandsk troldemor. Þýðandi er Helle Degnbol, en forlagiö Sesam gefur út. — Sænska gerð bókar- innar nefnist Sagan om Flumbra. Þýðandi er Inge Knutsson, góð- kunnur þýðandi Ur islensku, en forlagið Opal gefur Ut. A norsku kallast bókin Ruska—enkjærlig- hetshistorie fra Island. Þýðandi er Gunhild Stefánsson, en útgef- andi J.W. Cappelens Forlag. Svo sem fyrr segir hefur veriö óskað eftir útgáfurétti frá fleiri löndum og mun bókin væntanlega birtast á ýmsum öðrum þjóðtung- um ánæstunni. ingi. Talið er að mikil blóðfita og háþrýstingur auki mjög likur á kransæðasjúkdómum. Sagði dr. Leren að i Oslóarrannsókninni hefði komið i ljós, að a.m.k. sum lyf gegn háþrýstingi, virtust ekki draga úr likum á kransæða- sjúkdómi. Svo sýndist, sem þau hefðu þau áhrif á blóðfitu að hún yrði ekki i æskilegu jafnvægi. Taldi dr. Leren þetta mjög þýðingarmikið rannsóknarefni, sem þarfnaðist meiri könnunar. Enn ræddi dr. Leren um Oslóarrannsóknina almennt og ýmislegt það, sem yki á hættu á þvi að menn veikstust af krans- æðasjúkdómum. Koma þar til félagslegar aðstæður, f járhagsaf- koma og lifshættir yfirleitt og svo hvaða ráð mættu helst til varnar verða gegn þeim vágesti, sem nú fellir flesta i gras — mhg | tíðin hefst i 24. maí Ákveðið hefur verið, að , humarvertið hefjist 24. m.ai In.k. og standi þar til heildár- aflinn nemur 2.700 lestum, þó ekki lenguren til 15. ágúst. Leyfi til humarveiða fá • bátar sem eru minni en 105 Ibrúttólestir. Undantekning er þó með stærri báta ef aðalvél þeirra er 400 hestöfl ■ eða minni. Þeir sem fá leyfi Itil humarveiða fá ekki leyfi til sildveiða i hringnót i haust. * Sömu reglur munu gilda Ivarðandi lágmarksstærð humars, humarvörpu og skýrslugerð og undanfarin ■ ár. —S.dór r i tst jjór nar grei n Verkalýðsreynsla síðustu missera Kröfuganga atvinnuleysingja I Napóli. Atvinnuleysið er stærst mála þegar spurt er um hag verka- fólks i nálægum löndum. Þaö er að verða fastur hryggjarliöur I samfélagslikamanum nokkuð viða, að atvinnuleysi nái til 6—12% vinnandi manna. Að sönnu er ekki alltaf sama fólkið útskúfaö. En samt fjölgar þeim sem samfélagið dæmir úr leik með þessum hætti — einkum þeim eldri, sem eiga enga von i endurráðningu um fimmtugt, og svo þeim yngri sem aldrei kom- ast i vinnu. Þessu ástandi fylgir margur vandi fyrir alþýðuhreyfingar landanna. Ekki eingöngu sá, að kapitalistar reyna að nota krepputækifærið til að taka aft- ur ýmislegt sem þeir höfðu ver- ið knúnir til að semja um. Það er t.a.m. mjög alvarleg staö- reynd fyrir framtið verkalýðs- hreyfingarinnar og nólitiska flokka henni tengda, að fjölda- atvinnuleysi hefur nú þær fé- lagslegar afleiöingar fyrst og fremst, að eldri menn fyllast uppgjafarvonleysi, en þeir yngri tortimandi heift, sem lýsir fyrirfram fyrirlitningu á hug- sjónum og breytingaviðleitni. A þessu eru til undantekningar, en þær eru alltof fáar, enn sem komiöer. Spurningar um samstöðu Þar fyrir utan ber fjöldaat- vinnuleysið upp margar erfiöar spurningar sem fyrst og siöast snúast um það, hve djúptæk samstaða alþýðufólks getur orðið, og hvert menn vilja stefna héðan. Til dæmis að taka: hve langt vill verkalýös- hreyfing ganga i þvi að hafa bein afskipti af tekjuskiptingu, einnig milli skjólstæðinga sinna? Það hefur komiö fyrir oftar en ekki, t.d. á löndum eins og Italiu, að verkalýðssambönd hafa tekiö ótviræöa afstöðu gegn kaupkröfum vel settra hópa — til að geta lagt meiri ástæðu á hin brýnustu mál eins og baráttu gegn risavöxnu at- vinnuleysi i vanþróuðu héruðum landsins. Annaö samstöðumái lýtur að þvi, hvort verkafólk vilji stefna að styttingu vinnu- vikunnar — eins þótt það kynni að frysta tekjur eöa draga úr þeim — til þess að aðeins fleiri atvinnuleysingjar gætu fengið vinnu. Hvað eru menn reiðu- búnir til aö leggja á sig i slikum málum? Um þessa „dreifingu atvinnutækifæra” er nú mikið rætt á Norðurlöndum, og sýnist sitt hverjum. Sósialistastjórnin i Frakklandi er af stað farin með slika viöleitni en hefur orð- ið að láta staðar numið i bili m.a. vegna ágreinings við verkalýðssamtökin sjálf. Tæknin Það rikir almenn samstaða i evrópskri verklýðshreyfingu um nauðsyn þess að hreyfingin hafi áhrif á þróun tæknibylting- ar, upptöku nýrrar tækni I fyrir- tækin. A Italiu t.d. er á dagskrá að koma á skyldugri áætlana- gerö fyrirtækja, sem gerir ráð fyrir miklu samráði við verka- fólk um fjárfestingarstefnu, nýja tækni og fleira þessháttar. En margt er, bæði þar og ann- arsstaðar, i lausu lofti aö þvi er varðar framkvæmd hugmynda um stýringu tæknivæðingar. 1 ööru orði fylgja menn tölvum og sjálfvirkni, sem gæti gefiö aukna möguleika á kaupkröf- um. I hinu oröinu kunna menn að andæfa nýrri tækni, vegna þess að hinir einstöku hópar ótt- ast um störf sin, eins og reynsl- an hefur kennt þeim. Menn gleymi þvi ekki, að margar höröustu orrustur verkafólks i Evrópu að undanförnu hafa ekki veriö háðar um laun, heldur um uppsagnir og lokun fyrirtækja. Árni Bergmann skrifar Viösjálf Það er einmitt i sambandi við lokun fyrirtækja, sem ekki eru lengur talin arðvænleg, sem ýmislegt fróðlegt hefur gerst. Hér er átt við það, að verkafólk hefur yfirtekið vinnustaðinn, og rekið fyrirtækin áfram á eigin ábyrgð. Þessar tilraunir hafa verið mjög merkar og lærdóms- rikar, þótt þær hafi ekki allar oröið langlifar. Astæðurnar fyr- ir skammlifi þeirra eru einkum tvennskonar. Annarsvegar hef- ur borgarastéttin ekki viljað að þessi fordæmi yröu freistandi og hefur mörg ráð til að kæfa þau, t.d. meö yfirráði sinu yfir lána- stofnunum. A hinn bóginn fer þvi fjarri aö verkalýðsfélög hafi tekiö nógu vel undir slíka við- leitni — i yfirteknum fyrirtækj- um hefur fólk einatt þurft að taka á sig byrðar, sem skeröa umsamdar tekjur einstakra hópa — og verklýðsfélög kunna i ýmsum tilvikum að lita svo á þetta sem þarna sé verið að opna smugur til að grafa undan samningum þeirra og samn- ingavaldi. Þaö er mjög nauðsynlegt fyrir fslenska launamenn að fylgjast sem best með þessum málum öllum, þó þau séu ekki öll á dag- skrá hjá okkur eins og á stend- ur. Ekki sist með allri þeirri reynslu sem fæst af frumkvæöi verkamanna til sjálfsstjórnar, af allri starfsemi sem eflir með alþýðu manna þá menningar- legu reisn til að hún eignist sjálfstraust til að taka örlög sin i eigin hendur, segjandi við þá sem hafa ráðið fyrir auði og verksmiðjum: þið eruð óþarfir. AB

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.