Þjóðviljinn - 29.05.1982, Blaðsíða 14

14 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 29. — 30. mal 1982
Bjarni Þórðarson
og minnast hans með betra starfi,
ötulli átökum i áttina til fegurra
lifs hins sanna sósialisma.
Klökkum hug ertu kvaddur með
kærri þökk fyrir allt og allt.
Blessuð sé minning þin, Bjarni
bórðarson.
Helgi Seljan
•
Meö Bjarna Þórðarsyni er fall-
inn i valinn traustur og svipmikill
forustumaður sem hafði skilaö
sósialiskri hreyfingu og heima-
byggð sinni Neskaupstað miklu
og farsælu ævistarfi.
í hálfa öld stóð Bjarni i
fylkingarbrjósti sósialista i Nes-
kaupstað. Hann var jafnframt á-
hrifamikill leiðtogi i hreyfingu og
samtökum sósialista i Austur-
landskjördæmi og lengstaf rit-
stjóri Austurlands sem hann
stýrði af dugnaði og úthaldi sem
er næsta sjaldgæft. Hann var
löngu landskunnur fyrir afskipti
sin af sveitarstjórnarmálum og af
löngu og farsælu starfi sem
bæjarstjóri i Neskaupstað. Hann
var lengi atkvæðamaður i Sam-
bandi Islenskra sveitarfélaga og
gegndi þar trúnaðarstörfum. A
fundum sambandsins og fulltrúa-
ráðs þess kvaddi Bjarni sér oft
hljóðs og mælti jafnan af þeim
röskleika og hikleysi sem ein-
kenndi málflutning hans. A þeim
vettvangi var jafnan hlustað vel á
það sem Bjarni lagði til mála,
enda enginn i efa um þekkingu
hans og viðtæka reynslu á mál-
efnum sveitarfélaganna.
Neskaupstaður hefur nú i nær
fjóra áratugi reynst óvinnandi
vigi sósialista og reyndist svo enn
i kosningunum siðastliöinn
laugardag er Alþýðubandalagiö
hélt þar hreinum meirihluta i
bæjarstjórn. Þannig hefur sá
grundvöllur dugaö sem þrir ungir
hugsjónamenn, Bjarni, Lúðvik og
Jóhannes lögðu fyrir nær hálfri
öld, og hafa siðan styrkt og eflt
með dugmiklum verkum sinum
og öflugu fylgi ágætra samherja.
Mun þessa starfs og árangurs
þess lengi minnst i hreyfingu
islenskra sósialista sem lýsandi
fordæmis um skynsamleg og far-
sæl vinnubrögð.
Nú hefur einn þessara braut-
ryðjenda kvatt okkur. Sósialisk
hreyfing á íslandi og flokkur
hennar, Alþýðubandalagið,
stendur i mikilli þakkarskuld við
hinn fallna foringja og félaga.
Hann helgaöi nær allt lifsstarf sitt
baráttu alþýöunnar og hugsjón-
um sósialismans. En hann var
jafnframt raunsær framkvæmda-
maður og hygginn stjórnandi,
sem átti þvi láni að fagna að sjá
ávöxt verka sinna i þróttmiklu
bæjarfélagi, þar sem atvinnulif
stendur með miklum blóma og
félagslegar framkvæmdir og
þjónusta er til fyrirmyndar.
Bjarni Þórðarson var ávallt
mikils metinn og naut verö-
skuldaðra vinsælda i Sósialista-
flokknum og siðar Alþýöubanda-
laginu. Hann var snjall ræðu-
maður á þingum og fundum og
aldrei þurfti að efast um afstöðu
hans. Hann var ákaflega hrein-
skiptinn og traustur og heill i allri
afstöðu sinní til manna og
málefna. Hann var bjargið sem
aldrei bifaðist og um tryggð hans
og drengskap þurfti enginn að
vera i vafa.
Samherjar og vinir kveðja
Bjarna Þórðarson með virðingu
og þakklæti fyrir langt og
ánægjulegt samstarf i þágu sam-
eiginlegs málstaðar. Ég mun
jafnan minnast hans sem eins
besta og heilsteyptasta manns
sem ég hefi kynnst og átt sam-
starf við. Eftirlifandi konu
Bjarna, Hlif Bjarnadóttur, syni
hans og öörum ástvinum votta ég
einlæga hluttekningu nii með
ósk um að minningin um mikil-
hæfan og góðan dreng megi milda
söknuð þeirra á erfiðri skilnaðar-
stund.
Guömundur Vigfússon.
•
Með Bjarna Þóröarsyni er horf-
inn einn allra svipmesti Austfirö-
ingur, sem lifað hefir á siðustu
áratugum, maöur, sem ávann sér
I óvenjulegum mæli virðingu og
traust allra, sem kynntust
honum, samherja jafnt og and-
stæðinga I haröri pólitiskri bar-
áttu um margra áratuga skeið.
Þessu ollu vitsmunir hans og
kjarkur, en ekki siður hreinskilni
hans og hispursleysi Alla þessa
miklu kosti bar hann fram með
reisn og höfðingsbrag.
Hann stóö I margri pólitfskri
höggorrustu, hlóö stundum val-
kesti á báöar hendur eins og
kappar mestir til foma, en sverð
hans var jafnan fægt og skinandi.
Andstæðingarnir þurftu ekki
alltaf að binda um sárin, en þau
voru hrein, þvl að sverð hans var
einatt flugbeitt.
Þvi miöur auönaðist fyrst og
fremst aöeins Austfirðingum að
kynnast þessum skörungi.
Islenska þjóöin sem heild fór þess
á mis og þaö varð hlutskipti
Bjarna Þóröarsonar aö vinna
þrekvirki sln i tiltölulega litlu og
afskekktu byggöarlagi. Ég hefi
oft hugsað um það, hvernig hann
hefði notiö sin á Alþingi íslend-
inga. Trú min er sú, að þar hefði
hann oröiö þingskörungur, ekki
siöur en baráttufélagi hans um
langa tið, Lúðvik Jósepsson, en
það heföi verið með öðrum stil.
í þessum fáu minningaroröum
um Bjarna Þóröarson verður ekki
rakið staöreyndatal úr ævi hans.
Þaö munu aðrir baráttufélagar
hans gera.
Mér eru á þessari kveðjustund
efst i huga þau sterku áhrif, sem
ég varö fyrir i allmiklum sam-
skiptum yið Bjarna i stjórn-
málum um rúmlega aldarfjórð-
ungs skeiö og upp rifjast ótal
minningarum þerman óvenjulega
mann.semnúerskyndilega horf-
inn sjónum.
Ég haföi aldrei tækifæri til þess
að umgangast Bjarna Þórðarson
á þann hátt, að af yrðu náin
kynni. Viö hittumst á ýmislegum
fundum sósfalista og sveitar-
stjórnarmanna á Austurlandi. En
kannski urðu samskiptin mest I
sambandi viö blaöiö, sem hann
ritstýrði um áratuga skeiö,
„Austurland”. Þaö var alltaf til-
hlökkunarefni aö eiga von á að
hitta hann eða heyra i honum á
þessum fundum.
Hanntók ekki mjög ofttilmáls,
en þá lét hann i ljós afdráttar-
lausar skoöanir og ætið vel rök-
studdar. Mér fannst jafnan að
flest væri fram komið i hverju
máli, erB jarnihafði sagt sit.t álit.
Ef um sveitarstjórnarmál á
Austurlaridi var að ræöa, var
hann vissulega oft mikill Norð-
firöingur, enda láði honum
enginn, þótt hann bæri fyrir
brjósti þann stað, sem hann haföi
átt svo mikinn þátt í aö byggja
upp.
Siðustu árin, sem ég var fyrir
austan, hafði Bjarni dregið sig
mjög f hlé frá félagsmálastörfum,
en hann hætti sem bæjarstjóri
áriö 1973. „Ég er orðinn svo latur,
að ég nenni ekki á fundi”, sagði
hann eitt sinn við mig, er ég
spuröi hann, hvers vegna hann
hefðiekkikomiðá einhvemfund.
Mér er i minni fyrsti kjördæmis-
ráðsfundur okkar, þegar Bjarni
var ekki lengur í hópi Noröfirð-
inganna. Það var einkennileg
tilfinning, þegar hin háa oghvella
rödd hans hljómaði ekki lengur I
salnum og hvassar athugasemdir
hans skýrðu málin ekki lengur.
Mér fannsteins og komið væri að
kynslóðaskiptum. 1 ræöumennsku
Bjarna fór saman mælska og
mikil málafylgja, sett fram á
hreinni og ómengaöri i'slensku.
1 þeim skilningi var tungutak
hans ákaflega öruggt.
Af mörgu mætti taka, ef nefna
ættí afrek á lifsferli hans. Mér
þykir þó jafnan mest til þess
koma, aö hann skyldi halda Uti
vikublaöinu „Austurlandi” óslitíð
i marga áratugi svo reglulega, aö
einsdæmi er f islenskri blaöasögu
um lítið héraösbiaö. Þaö kom
alltaf útásamavikudegi, gekk aö
þvi leytí eins og klukka. Lengi vel
skrifaöi Bjarni mest af efni blaös-
ins. Það var frekar hin siðari ár,
að fleiri fóru að leggja blaöinu liö.
Þetta var að sjálfsögðu alit sjálf-
boðastarf. Eitt sinn var Bjarni
spurður, hvernig hann héldi
þetta út. „Flestir eiga sér eitt-
hvert tómstundagaman. Þetta er
mitt tómstundagaman”.
Þau merkiiegu tiöindi geröust i
hitteöfyrra, aö Bjarni tók aftur
við ritstjórn sfns gamla blaðs
eftir nokkurra ára hlé. Aö þessu
sinni var þetta launaö starf, og
þótti Bjarna þaö dálitið skrýtiö,
er hann sagði mér frá þessu.
Afþvl, semhérhefir veriö sagt,
mætti ætla, aö mikill alvöru-
maöur væri á ferö. Vissuiega var
Bjarni Þóröarson alvörumaður,
lif hans og starf frá æsku til full-
orðinsára haföi sannarlega ekki
verið neitt grin. Hins vegar var
hann oft gamansamur og hlátur
hans, sem var dálítiö stórkarla-
legur, var jafnframt ákaflega
smitandi. Þannig átti hann létt
meö að koma manni I gott skap.
Enhann gat lika verið snöggur á
hinn veginn, eins og reynt var að
gefa til kynna hér I upphafi.
Bjarni var mikili á velli, þótt
hann væri ekki hávaxinn. Eitt af
þvf sem mér var alltaf undrunar-
efni, var hin smágerða rithönd
hans, ákaflega formfalieg. Bréf
frá Bjarna orkuöu ætí"ö á mig aö
þessu leyti sem listiðn og mér
þykir nú vænt um aöeiga nokkur
fráhonum.Mérliggur við aðtelja
þetta til andstæöna I fari hans.
Það er mikið skarö fyrir skildi
við fráfall Bjarna Þórðarsonar.
Lif hans var barátta, fyrst viö fá-
tæktina fyrir lifinu, siðar til þess
að tryggja meöbræöur sina gegn
fátæktinni og fyrir sæmandi lífs-
kjörum og þjóðfélagslegri
aðstöðu á fjölbreyttan hátt. Hann
var sigurvegarii þessari baráttu.
Ég flyt eiginkonu hans, Hlif
Bjarnadóttur, syni og öllum
aðstandendum innilegar
samúðarkveöjur.
Sig. Blöndal
•
Mig langar að skrifa þér
nokkrar lfnur og þakka löngu liðiö
samstarf. Mér er sem ég sjái þig
giotta og segja aö mér heföi verið
nær aö skrifa á meöan þú enn
varst lifandi. Af því varð aldrei,
þó áttir þú inni hjá mér bréf.
Fyrst eftir að ég flutti suður, þá
kom það fyrir að þú skrifaöir
vegna ýmissa mála og þá fylgdu
með fréttir úr bænum. Þessi bréf
voru skemmtileg. ÞU sagöir á
gamansaman og hnitmiðaöan
hátt frá þvi' sem fréttnæmt var og
þú þekktir öðrum fremur æöa-
slátt Neskaupstaöar.
Ég kynntist þér allvel þegar við
unnum saman að bæjarmálum á
Norðfirði fyrir 30 árum. Þar naut
sin vel dugnaöur þinn og óeigin-
girni I þágu þess málstaöar sem
þú trúöir á.
A þessum árum var oft hart
barist í pólitikinni. Noröfirskir
só6ialistar unnu marga sigra með
þrenninguna i fararbroddi, þig,
Lúðvik og Jóhannes. 1 kosninga-
slag stóð þér enginn á sporöi,
hvorki f ræðu né riti. Þegar þú
varst i þeim ham, þá var betra að
vera samherji þinn en and-
stæðingur.
En núer þessu lokiö. Þú slappst
viö þessa siöustu hægri sveiflu, en
það var þó einn staöur sem stóö
hana af sér og það sýnir e.t.v.
best að þau spor sem þú og aðrir
góðir félagar hafa markað á
Norðfirði, eru djúp.
Um leiö og ég kveö og þakka
samfylgdina, þá sendi ég að-
standendum þinum og öllum
samherjunum samúðarkveöju.
Anna Jónsdóttir
•
Um nónbil föstudaginn 21. mat
daginn fyrir sveitarstjórnarkosn-
ingarnar, hringdi Hlif Bjarna-
dóttir heim til okkar og tilkynnti
lát manns sins, Bjarna Þórðar-
sonar, ritstjóra og fyrrum bæjar-
stjóra i Neskaupstað. Bjarni hafði
átt viö mikil og erfiö veikindi að
striöa aö undanförnu, svo aö þessi
fregn kom kannski ekki meö öllu
á óvart, en þó höfðu verið gefnar
vonir um bata.
Glöggt finn ég vanmátt minn
við aö minnast Bjarna Þóröar-
sonar sem veröugt væri, en þó vil
ég I fáum orðum leiöa hugann til
þessa góða og trygglynda manns
með virðingu og þökk fyrir sam-
starf og vilnáttu.
Bjarni Steindór Þórðarson var
fæddur á Kálfafelli I Suðursveit
24. april 1914. Foreldrar hans
voru hjónin Matthildur Bjarna-
dóttir og Þórður Bergsveinsson.
Bjarni var elstur fimm systkina.
Er Bjarni var i frumbernsku,
fluttu foreldrar hans að Krossi á
Berufjarðarströnd, og þar ólst
Bjarni upp til 15 ára aldurs.
Á Krossi var stundaður bú-
, skapur til lands og sjávar og vann
Bjarni öll störf, sem aldur og
kraftar leyföu. En skyndilega
varö fjölskyldan fyrir miklu
áfalli. Þórður, faðir Bjarna
drukknaði ásamt fleiri mönnum
af bát sinum skammt frá lending-
unni á Krossi. Ekkja með fimm
börn bjó ekki viö nein sældarkjör
á þeim timum, engar trygginga-
bætur var um aö ræða, og aö-
stæður ailar erfiðar á landlitlum
jarðarhluta. En Matthildur hóf
hetjulega baráttu meö hjálp eldri
drengjanna og þá sérstaklega
Bjarna, viö að framfleyta fjöl-
skyldunni. Meö haröfylgi og
þrautseigju tókst þeim að forðast
það, að fjölskyldunni yrði sundr-
að og hún Ienti á sveit. En það var
ekki fátæktin ein, sem berjast
þurfti við, heldur einnig langvar-
andi veikindi og sjúkrahússvist
sumra systkinanna.
Ekki er ótrúlegt, aö á þessum
harödrægu æskuárum á Krossi
hafi vaknað meö Bjarna sú sam-
félagslega kennd, er vill, aö allir
búi viö öryggi og jafna aðstöðu i
þjóöfélaginu, en berst gegn hvers
konar óréttlæti og mismunun.
Arið 1929 fluttist fjölskyldan til
Neskaupstaöar, sem einmitt þá
var aö fá kaupstaðarréttindi.
Kannski eru þessir atburðir tákn-
rænir fyrir þaö órofa samhengi,
sem nær alla tið siðan rikti milli
sögu Neskaupstaöar og sögu
Bjarna Þórðarsonar. Þá sögu
verður aö skrá.
1 Neskaupstaö tók Bjarni fljótt
þátt i starfsemi Verkalýösfélags
Norðfirðinga og starfi Kommún-
istaflokksins, og varð einn helsti
forustumaður þess flokks i Nes-
kaupstað og siðar Sósialista-
flokksins og Alþýöubandalagsins.
Bjarni var hugsjónakommúnisti,
sem átti þá list til að bera aö geta
samræmt hugsjónina veruleika
liöandi stundar. Hann var maður
framkvæmda og framfara. Hann
var fjarri þvi aö vera hvitflibba-
kommi, stóð ætið meö báöa fætur
á jöröu niðri — i raunveruleika
samfélagsins — en missti þó
aldrei sjónar á hugsjóninni og
hafði hana að leiöarljósi I öllu
starfi sinu og lifi.
Bjarni átti sæti i bæjarstjórn
Neskaupstaöar um 40 ára skeiö
og sat fleiri bæjarstjórnar- og
bæjarráðsfundi en nokkur annar
hefir gert til þessa i Neskaupstaö.
Hann var bæjarstjóri I Neskaup-
stað I nær 24 ár, fyrst um tima
1946 og svo óslitiö frá 1950 til miös
árs 1973. Hann hafði afgerandi
áhrif á mótun bæjarmálefna i
Neskaupstað allan þennan tima
eða i f jóra áratugi, og verka hans
til framfara og heilla fyrir bæjar-
félagiö sér viða staö. Um þennan
þátt I lifi og starfi Bjarna Þóröar-
sonar munu aörir fjalla betur en
Ritari
Viljum ráða vanan ritara i Bifreiðadeild
nú þegar.
Krafa er gerð til færni og góðrar fram-
komu.
^ SAMVINNUTRYGGINGAR g.t.
— Starfsmannahald —
Ármúla 3,
simi 8l4ll.
ég, og hefi ég þvi ekki fleiri orð
þar um nú.
Ekki naut Bjarni langrar skóla-
göngu, langskólanám heföi þó
reynst honum auövelt viðfangs,
en aðstæöurnar leyföu ekki slikt.
Barnafræöslu hlaut hann á Beru-
fjarðarströnd, og i Neskaupstaö
var hann i unglingaskóla. En
sjálfsnám Bjarna var mikiö og
viðtækt. Hann var sérlega vel aö
sér i islenskri tungu og bók-
menntum, einnig I lögfræöi og
sögu, og þekking hans á sveitar-
stjórnarmálum og stjórnsýslu
var mikil og aödáunarverð. Hann
átti mörg áhugamál og þá sér-
staklega ættfræði, sögu og forn-
leifafræöi, kynnti sér þessi mál-
efni af gaumgæfni og skrifaði
mikið um þau.
Bjarni var sérlega vel máli far-
inn og ritfær. Hann var áheyri-
legur og snjall ræðumaður og rit-
aði hvassan og meitlaðan stil.
Skriftir og blaöaútgáfa voru snar
þáttur i lifi Bjarna Þóröarsonar,
og þó að þau störf væru nær alla
tið unnin I tómstundum, bera þau
vitni um handbragö atvinnu-
mannsins, hvernig sem á er litið.
I þágu sósialiskrar hreyfingar
gaf hann út og ritstýrði fjölrituðu
blööunum Uppreisn, Lýð og Ár-
bliki og svo Austurlandi, sem
fljótlega kom út sem prentað
biaö, er Bjarni hafði komiö á fót
prentsmiöju i Neskaupstað. Viku-
blaðiö Austurland hefir komiö út
óslitiö siöan 1951 og var Bjarni
ritstjóri þess alla tið að undan-
skildum árunum 1979 og 1980 en
þá var ráðinn launaður ritstjóri
við blaðið. Bjarni var þá banka-
gjaldkeri I Neskaupstað og hafði
gegnt þvi starfi frá 1974, að mig
minnir.
(Jtgáfa Austurlands hvildi alla
tið á Bjarna fyrst og fremst og
lengi framan af á honum einum
bæöi hvaö vinnu snerti og eins að
kosta útgáfuna, þvi að lengst af
var halli á henni. Slikt hugsjóna-
starf er sjaldgæft, en er einkenn-
andi fyrir Bjarna og lýsir honum
mjög vel.
Bjarni Þóröarson var tvi-
kvæntur. Fyrri kona hans var
Anna J. Eiriksdóttir, en hún lést
1975. Þau áttu tvo syni, Eirik sem
var kvæntur og bjó á Eskifirði og
átti tvö börn, en fórst meö bát
sinum ásamt fleiri mönnum I
mynni Reyðarfjarðar, og Berg-
svein sem er ókvæntur. Seinni
kona Bjarna var Hlif Bjarna-
dóttir, og lifir hún mann sinn.
Reyndist hún honum sérstaklega
vel á erfiðum timum og umfram
ailt siðustu vikur, er hún vék ekki
frá sjúkrabeði hans, en hjúkraði
honum af nærfærni og hlýju.
Með Bjarna Þórðarsyni er
genginn einn skeleggasti forustu-
maöur sósialista I Neskaupstað
og á Austurlandi öllu. Hann var
heill I stefnu sinni og störfum,
harður baráttumaður fyrir sinni
skoöun og óvæginn við andstæð-
inga, en ætið sanngjarn og fús tii
sátta, þó eftir harða sennu væri,
og hann vildi láta alla njóta sann-
mælis. Hann var virtur af öllum,
sem honum kynntust, þvi aö hann
vann ætiö að þvl að rétta hlut
þeirra, sem stóðu höllum fæti, og
hann kom ætið til dyranna, eins
og hann var klæddur. I viðmóti
gat hann oft verið snöggur upp á
lagið og hrjúfur á ytra boröi við
fyrstu kynni, en engum duldist
sem kynntist honum nánar, að
hann var tilfinninganæmur og
inni fyrir sló heitt og stórt hjarta.
Ég sem þessar fátæklegu linur
rita, starfaði I átta ár sem bæjar-
gjaldkeri undir stjórn Bjarna
Þóröarsonar sem bæjarstjóra og
vann með honum I fimmtán ár i
ritstjórn Austurlands. Þetta sam-
starf var gott og náið og mér lær-
dómsrikt. Fyrir þaö vil ég þakka
nú,svo og persónuleg kynni, sem
urðu náin og traust.
Lifsgöngunni, sem hófst á
Kálfafelli 24. april 1914 lauk á
Borgarspitalanum i Reykjavik
21. mai. sl. Minningarathöfn fór
fram viö mikið fjölmenni i Foss-
vogskapellu 26. mai og laugar-
daginn 29. mal fer útförin fram i
Neskaupstað.
Megi roöinn I austri áfram
skina þér, vinur, og bænum, sem
þú unnir.
Ég og fjölskylda min vottum
ykkur, Hlif og Bergsveinn, okkar
dýpstu samúð og einnig syst-
kinum og fjölskyldum þeirra og
barnabörnum Bjarna Þórðar-
sonar.
Birgir Stefánsson