Þjóðviljinn - 24.07.1982, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 24.-25. júll 1982
Sigurður Thoroddsen
áttræður
Siguröur Thoroddsen verkfræö-
ingur ber þess ekki merki, aö
hann sé oröinn áttræöur. Allra
sist er hann þaö i andanum, þvi aö
fáir eru honum yngri i hugsun.
Mér finnst hann ósköp likur þvi,
sem hann var fyrir 47 árum, er ég
sá hann fyrst á Hallormsstaö.
Hann dvaldi þar sumariö 1935 um
tima viö aö mæla fyrir rafstöö,
sem reist var áriö eftir, en þetta
var ein sú fyrsta og liklega sú
minnsta, sem hann hannaöi af
mörgum. Þá reykti hann eina 2
pakka á dag af Fil-sigarettum,
sem voru þær sterkustu i þá daga.
Siöan varð honum pipan kærari
og Edgeworthið varö tóbakiö
hans um árabil, lika þaö sterk-
asta á markaöinum. En ekkert af
þessuhefur unniö á nafna minum.
Hann kom alltaf viö og viö aö
Hallormsstað á árunum frá 1952
og þar til ég fór þaöan, þvi aö
virkjanir á Austurlandi voru
flestar hans virkjanir. Alltaf voru
hann og Ásdis sérstakir aufúsu-
gestir. Ég var alltaf að spyrja
hann um virkjanir, en hann vildi
bara tala um skógrækt og einatt
bað hann mig aö sýna sér svart-
greniö, sem er finlegast grenja.
Sigurður er nefnilega mikill skóg-
ræktarmaöur, kaliar reyndar
skógarland sitt Ljótaland, sem
allavega hefir veriö réttnefni
áöur en hann fór um það höndum.
Ekki kæmi mér á óvart, að
hann ætti mikinn þátt i þvi, að
Rafmagnsveitur rikisins hafa
vlöa látiö planta trjám viö raf-
stöövar sinar. A.m.k. var þaö
gert viö Grimsárvirkjun aö til-
lögu Siguröar.
Siöustu veturna hefi ég boriö
gæfu til aö hitta nafna minn oft i
ákveönu laugardagskaffi. Alltaf
fylgist hann jafnvel meö þvl, sem
er aö gerast i veröldinni kringum
hann og alltaf jafn hress og
gamansamur.
Fyrir þessi löngu kynni þakka
ég honum nú af alhug og er þó
ekki nærri allt taliö hér. í sam-
skiptum og kynnum viö nafna
minn tekst honum einhvern
veginn að láta mann gleyma þvi,
að þar er á feröinni einn mesti
hugsuöur, sem þessi þjóö hefir
átt, að þvi er varöar nýtingu
orkulinda okkar, einkum vatns-
aflsins og ennfremur maður sem
lét eftir sig aö loknum starfsdegi
langstærstu verkfræöistofu
landsins. Auk þess aö vera lista-
maöur. Svo fjarlægt er honum aö
hreykja séryfir aöra. Einmitt hér
er kannski fólginn leyndardómur-
inn viö persónuleika hans.
Á þessum merkisdegi i lifi hans
sendi ég nafna mlnum, Asdisi og
börnum þeirra hugheilar
árnaðaróskir okkar Guðrúnar.
Sigurður Blöndal
Um tiuleytið á rúmhelgum dög-
um er ljósleitum Saabbil gjarnan
ekið fremur hægt i hlaðið við Ár-
múla 4. Út stigur harðfullorðinn
maöur i meöallagi hár, þéttur
nokkuð, alla jafna i yfirhöfn og
ailtaf með alpahúfu. Þarna fer
Sigurður Thoroddsen verkfræð-
ingur. Hann gengur seinlega upp
að dyrunum og hyggur á leiðinni
að gróðri eöa öðru athyglisverðu.
Honum liggur vist litið á — og þó.
Nóg er að starfa.
Ævitiininn eyðist,
unniðskyldi íangtum meir,
Sist þcim lifiö leiðist
o.s.frv. orti Björn i Sauðlauksdal.
Þegar inn er komið heilsar
hann á sinn sérstaka hátt með
glaðlegu hó, hó. Alltaf eins, sér
enda ekki tilgang i að breyta góð-
um venjum. Hann kann betur við
að tekið sé undir kveðjuna. Þarna
gerir hann alla jafna stuttan
stans, en á þó yfírleitt nokkur
orðaskipti við fóikið. Þeim sam-
ræðum lýkur oftast meö setning-
unni: þá er nebbla þa, sem hefur
hreint ótrúlega merkingarvidd en
þó alltaf að umræðum um við-
komandi mál megi gjarnan vera
lokið.
Úr neðsta liggur leiðin um hæð i
efra. En leiðin er ekki greiö. Stig-
arnir geta svo sem verið nógu
seinfarnir — 20 þrep upp á fyrsta
pall og annaö eins þar fyrir ofan.
— Oft þarf aö stoppa og ræða
við menn, þó tekur steininn úr
þegar lögð er eldhúslykkja á leið-
ina. Þar er nefnilega um þetta
leyti oft staddur góðvinur Sigurð-
ar og hjálparheila Asi Gvuð þús-
undþjalasmiður með meira og
sérlegur ráðgjafi um flest er að
daglegu amstri lýtur. Fleiri koma
i kaffi. Umræðurnar snúast um
menn sem eru eða voru og mál-
efni gömul og ný. Létt er yfir og
sögur sagðar. Sigurður hefur á
hraðbergi sögu að hverju atviki
rétt eins og góði dátinn Sveik og
eins og Sveik oftast eitthvaö
spaugilegt.
En ekki má tefja of lengi, i
mesta lagi tvær meöalpipur.
Hann fer i yfirhöfnina og setur
alpahúfuna upp, hafi þá unnist
timi til að taka hana ofan. Eftir
viðkomu i nokkrum herbergjum á
hæöinni er siöari hluti stigans
tekinn léttilega.
Sigurður hefur skrifstofu þarna
uppi þar sem hann afgreiðir
nauösynleg mál eftir einkunnar-
orðunum : það sem er búið það er
gert og þá er það ekki eftir.
Úr skrifstofunni liggur leiðin
oftast inn um virkjanadeildina
þvi enn hefur hann mikinn áhuga
á orkumálunum. Hann heilsar á
flest öll borð og kannar að hverju
fólkið starfar. Tekur af sér, sest,
fær meira kaffi og reykir aftur
eina til tvær pipur. Enn eru málin
rædd á gamanasaman hátt en oft
frá nokkuð öðru horni. Meira
heyrist frá yngri árum hans i
starfi og leik og þeim fjölda fólks
sem hann hefur kynnst. Oft kem-
ur setningin: þa er nebbla þa,
sem þá getur allt eins merkt: það
þýðir ekkert að fást um það, eða:
enginn fær gert þvi þvi, eða ef
frásögn gengurseint: æ blessaður
farðu nú að koma þessu út úr þér.
Þarna koma iöulega visur sem
tengjast atburðum þeim sem um
ræðir eða Sigurður klykkir út meö
latneskri setningu. Svo stendur
hann snöggt upp, nefnir að þetta
gangi ekki, kveður alla og kallar
sina eða jafnvel elskuna sina og
fer, kannski minnungur Háva-
mála um að ljúfur veröur leiður
ef lengi situr annars fletjum á.
Sú mynd sem hér hefur verið
dregin upp af Sigurði Thoroddsen
er ljóslega aðeins brot úr daglegu
lifi manns sem hefur dregið sig i
hlé af vettvangi dagsins og tekið
til við aðra iðju.
• Blikkiðjan
Ásgarði 7, Garöabæ
Önnumst þakrennusmiði og
uppsetningu — ennfremur
hverskonar blikksmíði.
Gerum föst verðtilboð
SIMI 53468
Sigurður Thorodd-
sen verður heima
í dag, laugardag
kl. 16.30-19.00
Sigurður Thoroddsen hóf rekst-
ur sjálfstæðrar verkfræðistofu
1932. Frá þeim tima og allt fram
til 1975 tók stofa þessi mestallan
tima hans, en starfsvettvangur-
inn var allt Island. Hann ferðaðist
þvi mikið og kynntist vel landsins
högum, enda allt i senn athugull,
forvitinn og minnungur i meira
lagi. Hann hafði þvi vitt sjónar-
svið sem oft veitti honum þá sýn
erkynjagler ein gátu i ævintýrun-
um. Samferðamaður Sigurðar
sagði hann hlaupa i verkfræðileg-
an hnút er hann kæmi á hugsan-
legan virkjunarstað. Þá var Sig-
urður liklega að skyggnast i
glerið.
Eins og að likum lætur sjást verk
Sigurðar Thoroddsen viða um
land. A ferli hans, sem vegna
vinnusemi verður enn þá lengri
en ætia mætti af árum, gekk að
sjálfsögðu á ýmsu. Gangur fyrir-
tækisins endurspeglar i mörgu
ástand i landi á hverjum tima og
vist er að ekki var alltaf auðvelt
að halda fyrirtækinu gangandi.
Sigurður hefur alltaf verið skjót-
ur að sjá möguleika og nýta þá.
Kom sá eiginleiki verkfræðistof-
unni oft að góðu gagni við öflun
verkefna og úrlausn þeirra.
Sigurður hlýtur að hafa verið
ágætur i fræðunum a.m.k. þar
sem hann beitti sér, en það sem á
kann að hafa vantað bætti hann
upp með innsýn fyrst en siðar
einnig reynslu. Jafnframt segist
hann alltaf hafa haft mannalán.
Við sem þekkjum Sigurð
„gamla” á stofunni hugsum lik-
lega minna um verk hans utan
hennar en innan. Hann hefur sér-
staka hæfileika til þess að stjórna
og umgangast fólk þannig aö
þægilegur andi haldist á vinnu-
stað án þess þó að gefa eftir á
kröfum um afköst og gæði.
Mannseðlið má segja að sé sam-
sett úr ýmsum þáttum svo sem
greind, minni, gæsku, dugnaði,
metnaði, hégómagirnd, við-
kvæmni, tilfinningasemi og
fleira. Þættir þessir hafa misjafnt
vægi hjá hverjum og einum og ná
mismiklum þroska eftir aðstæð-
um. Sigurður hefur náð að þroska
með sér þá þætti er mestu varða i
mannlegum samskiptum án þess
þó að slaka um of á öörum. En
siðast og ekki sist: Hann hefur
liklega aldrei látið eftir sér að
finnast verkefni leiðinlegt. Sig-
urður hefur lifað og starfað með
ágætum i anda visunnar:
Að lifa kátur list mér
mátinn bestur.
Þó að bjáti eitthvað á
úr því hlátur gera má.
Sigurður Thoroddsen er barn
sins tima, órofa tengdur þvi sem
áður var, en jafnframt áhuga-
samur um nýjungar og framfarir.
Nafnið Sigurður Thoroddsen
hefur tengst verkfræði hér á landi
frá þvi er verkfræðin fluttist hing-
að sem sérstök fræðigrein i lok 19.
aldar. Fyrstur var Sigurður Jóns-
son Thoroddsen og siðar Sigurður
Skúlason Thoroddsen, bróðurson-
ur þess fyrsta. Báðir héldu þeir
verkfræðimerkinu á lofti
sóma og höfðu stéttarstolt.
Verkfræðistofan sem Sigurður
stofnaði og rak ber áfram nafn
hans og verður vonandi til pess ao
tengsl nafnsins og verkfræðinnar
haldist.
Með afmæliskveðju
0 frá starfsfélögum.
Brautryðjendur nútimalifs-
hátta á tslandi taka nú að reskj-
ast og margir eru horfnir til feðra
sinna. Þetta á jafnt við um full-
trúa visinda og lista og þá sem
lögðu grunn að nýjum atvinnu-
háttum og verkmennt i landinu.
Yngrikynslóöirog þeir sem þrætt
jafa spor þeirra sem voru i æsku
þegar tsland varð fullvalda riki
eru svo lánssamir, að margir
þessara brautryöjenda eru enn á
meðal okkar og hafa haldið heilsu
og þreki, þrátt fyrir mikið ævi-
starf. I þessum hópi er Sigurður
Thoroddsen, verkfræðingur, sem
i dag hefur áttatiu ár að baki. Um
áratugi hefur Sigurður verið
þekktastur islenskra verkfræð-
inga meöal almennings og notið
trausts og hylli að verðleikum.
Drjúgan þátt i þvi á það fyrirtæki
sem Sigurður stofnaði fyrir 50 ár-
um, Verkfræöistofa Sigurðar
Thoroddsen (VST). Verkfræði-
stofuna byggði Siguröur upp á
eigin vegum og breytti henni siö-
ar i sameignarfélag með helstu
samstarfsmönnum sinum. Fram-
kvæmdastjóri verkfræöistofunn-
ar var hann 1932—1974 og óx hún
undir hans forystu úr litlu fyrir-
tæki i stórveldi á islenskan mæli-
kvarða á sviði ráðgjafastarfa.
Þar starfa nú um 70 manns og
eru um 30 þeirra hluthafar i fyrir-
tækinu. Siguröi tókst aö tryggja
stofunni þann gæðastimpil, sem
sliku ráðgjafafyrirtæki er nauð-
synlegur. Hann fæst ekki nema
gætt sé óhlutdrægni og vand-
virkni i smáu sem stóru. Ég er
ekki i vafa um, að á þessu sviði
hefur áhrifa SigUröar Thoroddsen
gætt langt út fyrir eigið fyrirtæki.
Hann hefur með verkum sinum
og kröfum til samstarfsmanna
öðrum fremur mótað þær siöa-
reglur, sem fylgja þurfa óháðu
ráðgjafastarfi, ef vel á að farn-
ast.
A sviði ráðgjafastarfa hafði
Sigúrður mörg járn i eldi og verk-
efnin fóru stækkandi. En eins og
ötulum brautryöjanda sæmir lét
hann sér ekki nægja það eitt sem
viðskiptavinir báru fram óskir
um, heldur hafði frumkvæði um
verkfræðilegar athuganir á
mörgum sviðum. Þar ber hæst
margháttaðar kannanir a hag-
nýtingu á vatnsafli Iplands, en
þau verkefni hafa siðar verið
drjúgur og vaxandi liður hjá VST,
sem hefur nú forystu um verk-
fræðilegan undirbúning að þeim
stórvirkjunum, sem að er unniö
og ákveðiö er aö ráðast i á næstu
árum. A þvi sviði hafa orðið þau
ánægjulegu umskipti að undán-
förnu, að hlutur íslenskra verk-
fræðinga og verktaka hefur vaxið
stig af stigi, þannig að Islending-
ar eru nú einfærir um frumkvæði
og forystu i hagnýtingu orkulinda
landsins. Þetta er gildur liður i
sjálfstæöisviðleitni litillar þjóðar
og engu ómerkari en sú sjálf-
stæðisbarátta, sem háð er á hin-
um hefðbundna velli stjórnmál-
anna. Á báðum þessum sviðum
hefur Sigurður raunar verið þátt-
takandi og gildur liðsmaður og
skiliö flestum betur samhengiö
milli stjórnmála og verkkunnáttu
og milli þekkingar og valds.
Sigurður Thoroddsen skipaði
sér unguribaráttusveit islenskra
sósialista og sat á þingi fyrir
Sósialistaflokkinn sem landskjör-
inn þingmaður eftir framboð á
Isafirði árin 1942—1946. Hann
gegndi þá og siöar fjölda trúnað-
arstarfa fyrir sósialista i ráðum
og nefndum, ekki sist i tengslum
við orkumál. Margir gegnir liðs-
menn alþýðuhreyfinga, hér sem
annars staðar hafa verið látnir
gjalda skoðana sinna af handhöf-
um borgaralegs valds og við-
skiptalifs. Það ber m.a. vott um
styrk Sigurðar sem manns og
verkfræðings, að pólitiskir anö-
stæðingar komust skammt með
að beita hann bolabrögðum.
Menn af sliku efni, hugsjóna-
menn, hafnir yfir kreddu og lág-
kúru, hafa áttdrjúgan þátt i styrk
og áhrifum sósialista á
stjórnmálavettvangi hérlendis og
þar með stööu alþýðustéttanna i
landinu.
1 starfi hefur Sigurður að sjálf-
sögðu notiö persónueiginda,
áskapaðra og áunninna. Nokkurs
mátti vænta af syni Skúla
Thoroddsen ritstjóra og Theódóru
Guðmundsdóttur. Sigurður hefur
farið vel meö þaö vegarnesti og
eflaust hefði hann náð langt á
hverri þeirri braut sem hann
hefði lagt út á. Um það vitna list-
ræn tök hans sem fristundamál-
ara og störf að félagsmálum.
Skaphöfn hans kimni, og jafnvægi
hefur létt honum feröina hvar-
vetna og lifgað upp hversdaginn
fyrir samferðamenn.
Ég get ekki talið mig i kunn-
ingjahópi Sigurðar Thorodd-
sen i venjulegum skilningi. Þaö er
rétt liðinn áratugur siðan við hitt-
umst fyrst og ég hef ekki haft vit á
að leita persónulega til hans ráöa
sem vert hefði verið. Þó hefur það
borið við og reynst haldgott. Hitt
hef ég ekki sparað að llta i komp-
ur hans og skýrslur VST varðandi
vatnsaflsvirkjanir o.fl., og það
reyndar löngu áður en mig bar að
i ráðuneyti orkumála. Raunar
hannaði Sigurður þá virkjun sem
lýsti upp æskuheimili mitt á
Hallormsstað, og var það mikið
mannvirki og kyngimagnað i
augum þeirra, sem þar uxu úr
grasi.
Á vettvangi náttúruverndar lá
við að leiðir okkar Sigurðar lægju
saman. Við hittumst á Náttúru-
verndarþingi hinu fyrsta vorið
1972. Þar kvaddi hann Náttúru-
verndarráö sem hann hafði átt
sæti i sem fulltrúi Verkfræðinga-
félags íslands frá stofnun ráðsins
eftir setningu fyrstu náttúru-
verndarlaganna 1956. Góöur hug-
ur Sigurðar til náttúruverndar
kom þar fram, en ekki siður i
hönnun þeirra mannvirkja, sem
hann átti hlut að. Erindi sem
Sigurður flutti á fundi i Verkfræð-
ingafélaginu i desember 1955 og
varðveitt er i timariti félagsins,
er enn timabær og holl áminning
fyrir islenska verkfræöinga sem
margir hafa gerst góðir liðsmenn
náttúruverndar og umhverfis-
mála.
Það þarf engan aö undra, þótt
auga málarans Sigurðar væri
næmt fyrir umhverfinu og sú sýn
færðist i reynd yfir á teikniborðið
hjá verkfræðingnum.
Fjölhæfni er ekki aöeins góð
gáfa heldur nauðsynlegur eigin-
leiki þeim sem fást við flókin við-
fangsefni og veljast til forystu. I
tæknisamfélagi okkar er þetta
raunar brýnna en fyrr og þann
skilning þarf aö rækta i uppeldi og
þjálfun. Til aö átta sig á þessu er
hollt að kynnast störfum og við-
horfum Sigurðar Thoroddsen svo
ekki sé minnst á þann munað að
fá að hitta hann og hans lika i hléi
frá dagsins önn.
A þessum timamótum sendi ég
hamingjuóskir og kveðjur frá
okkur Kristinu til þin og þinna.
Hjörleifur Guttormsson
Auglýsingasíminn
er 8-13-33
weonuum