Þjóðviljinn - 24.07.1982, Qupperneq 12

12 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 24.-25. júlí 1982
Múlakaffi, þaö fer seiðingur um
magann og ég sé mig I anda hest-
húsa einmenningssnitsel — og
sötra úr kaffifanti um leið og ég
skiptist á léttvægum sögum af
fóiki sem ég þekki ekki par við
andspæni minn sem þylur upp til-
vitnanir úr leiðara Morgunblaðs-
ins til að vera skemmtilegur,
aldrei þessu vant. Þetta var ein-
mitt þannig þegar ég vann á vakt-
arvinnu uppi múla fyrir nokkrum
árum og neytti oft á tiðum matar
mins i Múlakaffi.
Af þvi ég þykist vera siðarbót-
armaöur sem lýsir sér m.a. i þvi
að einungis fáir hafa sett saman
jafn mikið nöldur um jafn létt-
væga hluti og einmitt ég, þá hef
ég alltaf verið á varöbergi þegar
auglýsingar eru annars vegar. En
einsog kunnugt er, þá er blaða-
mennska öðrum þræði auglýsing.
í þeim skilningi get ég sagt að
ég sé á varðbergi gagnvart blaða-
mennskunni. Þetta vona ég aö þú
lesandi góöur skiljir réttum skiln-
ingi.
Burtséð frá pólitikinni, sem er
eini hvatinn í útgáfu dagblaða, er
allt annað efni húmbúkk og drasl.
1 pólitiskum fréttum og útlegg-
ingum er leitast við að koma þvi á
framfæri sem liggur einhverjum
á hjarta. Þó boðskapurinn mis-
faristoftast þá er markmiðið eitt-
hvert. Allt annað efni er einungis
til að húkka lesendur á krókinn,
láta þá halda að þeir kaupi blöðin
vegna einhvers annars en pólitik-
urinnar. Þess vegna þykjast sum
blöð vera „ópólitisk” — og sér-
stakir boðberar sannleikans.
Þannig er eitthvaö sem við köll-
um raunverulegt, sannleikurinn.
Og þetta er auövitað hvergi að
finna i dagblöðum —enda eru þau
hluti af gerfiheimi.
Hvað um það. A föstudaginn sl.
ætlaði ég að byrja nýtt lif. Spara
við mig neyslu matar og taka
uppá aðskiljanlegum likams-
hreyfingum til að halda mér i
formi. Þess vegna ákvað ég að
skreppa i sundlaugarnar i hádeg-
inu. Ég var varla búinn að leysa
hnútinn á sundskýlunni minni inni
sturtuklefa og troða skýlunni
utaná beran mina, er dreif að
ýmsa góðkunningja mina sem ég
hafði ekki hitt lengi. Upphófust nú
hinar merkustu samræður — og
við skruppum i pottinn til að
spjalla saman. Timinn fló svo
hratt, að mér gafst ekki timi til að
synda neitt þennan dag.
Þegar ég var kominn á vinnu-
stað sótti að mér sárasta hungur.
En þar sem ég er staðfestan upp-
máluð stóðst ég aliar slikar
kroppsins langanir — um sinn.
Uppúr hádeginu bað ég hlaupa-
strákinn aö sækja mér súkkulaði-
bita þarsem ég var næstum
óvinnufær hungurs sökum. En
bévitans súkkulaðið gerði ekki
annað en æsa uppi mér sultinn.
Þa kom fréttastjórinn einsog
frelsandi engill og spurði hvort ég
nennti að skreppa i Múlakaffi —
þar var veriö að breyta — ný
tækni — og boðið uppá snarl!
Einsog ég hef margoft bent á i
greinum, viðtölum og á fámenn-
um fundum, þá er ég slikur
prinsippfastur siðbótarmaöur, að
nú voru góö ráöin dýr. Ég hef
nefnilega hingað til getað hliðrað
mér hjá þvi að taka þátt i þeirri
spilling spillinga sem eru dulbún-
ar auglýsingar með blaöamanna-
fundum — og siöan kemur
auglýsingin dulbúin sem frétt,
frásögn eða viðtal i viökomandi
fjölmiöli.
Mér er sagt að fyrir einhverjum
árum hafi þeir á Timanum gert
verkfall á fyrirtækjakynningar —
og blaöamenn ekki mætt á slika
auglýsingafundi. En þetta er
löngu liðin tið og blöðin liggja
undir þessum viðbjóði á sinn
hræsnisfulla máta. Sérstaklega
er þetta dapurlegt hjá þeim blöð-
um sem sigla undir „ópólitisku”
flaggi. Þetta ku einnig vera þann-
ig, aö blöðin færu öll á hausinn ef
þau tækju ekki þátt I þessum
vélabrögðum kapitalsins. Upp-
gjöfin gagnvart þessu er altént
algjör. í þessu efni er Þjóðviljinn
undantekning, það er að magni
til.
En mér segir þó svo hugur um,
að þaö sé meira vegna áhugaleys-
is kapitalsins á að auglýsa I blaö-
inu (þeirra heimska) heldur en
áhugaleysis Þjóðviljans á kapít-
alinu. Samt kemur fyrir, að
svoddan auglýsingar koma dul-
búnar sem eitthvaö annað hér i
blaðinu — af sömu ástæðum og
verra er, er vinstra fólkið að snú-
ast til hægri. Hvort tveggja
reyndar afleitt.
Nýja tæknin var ennþá á dag-
skrá þegar ég rankaði við mér úr
Morgunblaðshugleiðingum, og ég
spurði hvort nýja tæknin auðveld-
aði starfsfólki vinnu sina. Vissu-
lega sagöi Stefán og sýndi hvern-
ig stúlkurnar geta tekiö diska án
þess aö beygja sig i baki og fá tak.
Tækninýjungar geta orðið venju-
legu verkafólki til góös, sagði ég
og lét mér detta i hug að setja fyr-
irsögn á frétt um málið: Léttara
lif hjá starfsstúlkunum á Múla-
kaffi!
Meðal blaðamanna var einn,
sem át allt eftir forstjóranum.
Þessi hlýtur að hafa veriö páfa-
gaukur i fyrra lífi, hugsaði ég um
leið og ég bölsótaöist yfir skorti
Háskólans á umburöarlyndi við
endurholdgunarkenninguna.
....mikil afkastageta”, sagði
forstjórinn. „Mikil afkastageta”,
sagði konan. „Margir gestir
koma hérna daglega”, sagði for-
stjórinn. Konan endurtók þetta
allt saman. Og áfram hélt hún
með þessar endurtekningar, — og
ég sá Ara ljósmyndara á Timan-
um hverfa undir veisluboröið til
að hlægja.
Umræðurnar voru liflegar við
veisluborðið. Múlakaffi hefur
fimmréttað við hádegis- og kvöld-
verð. Verö máltiða er frá 40 til 90
krónur og er með þvi ódýrasta
sem þekkist á markaðnum. Stað-
inn sækja aðallega iðnaðarmenn,
verkamenn, langferðabilstjórar
og einbúar. Og einmitt þaöan
kemur hugtakiö einmennings-
snitsel — það er matur pipar-
sveinsins á veitingastöðum.
Múlakaífi er eiginlega eini mat-
staðurinn og kaffistaðurinn sem
hefur lifað amerisku grillbylgj-
una i veitingahúsabransanum. Og
hvað sem öllum nýjungum liöur,
ætlar Múlakaffi að halda sinum
alþýðlega sjarma með ódýrum og
góöum venjulegum heimilismat I
framtiðinni. Husmandskost, kall-
ar danskurinn þetta vist. Til að
mýkja hjörtun ennþá frekar
skenkti veitingamaöurinn konjak
i glös handa blaðamönnunum. Og
ég fór að sýna á mér fararsnið.
En ég stóöst ekki þá freistingu að
hvisla i eyra sessunauts mins frá
Mogganum að ég ætlaði að hafa
fyrirsögn á fréttinni um breyting-
arnará Múlakaffi „Morgunblaðið
svolgrar i sig konjak”. Og ég sá
að hann roðnaði við tilhugsunina.
Svo fór hann aö reyna að útskýra
friðarhreyfingu Morgunblaðsins.
Múlakaffi er ofboðslega vinsæll
staöur. Ég spurði Stefán hvort
hann vissi hve margir væru af-
greiddir með máltiðir á ári
hverju. 600 þúsund, sagði Stefán
sem greinilega heldur skikk á
sinu bókhaldi og fyrirtæki. Og
þegar ég kvaddi og þakkaði fyrir
mig, datt mér I hug aö spyrja
hvort hann væri ekki rikur. En
svo fannst mér þaö ókurteislegt
eftir allar góðgjörðirnar..
— óg
Múlakaffi 20 ára
—Blaðamannafundur með hugleiðingum
hjá öðrum blöðum. Blaðamenn
hjarna búa auðvitaö yfir meira
siðferðisþreki en kollegar þeirra
annars staðar sem verða aö
ástunda þetta hórani öllum stund-
um. Þó vikna sumir hér á veikum
augnablikum og skrifa auglýs-
ingafréttir — sérstaklega af flug-
ferðum og þviumliku stóru.
Magnús á Frostastööum kann
einn með þetta að fara, með þvi
að skrifa i Eiriks frá Brúnum
stilnum um sinar ferðir.
Ég var kominn að minu veika
augnabliki, þegar ég gat ekki sagt
nei við beiðni um að fara i Múla-
kaffi.
Eldsnöggt leitaði ég að afsökun
i huganum — og fann hana auð-
vitað. Alþýðan etur á Múlakaffi —
og andrúmsloftið er svo viökunn-
anlegt á staðnum, að matargestir
fá ókeypis afnot af Þjóðviljanum.
Og þarna drekka róttæku Dags-
brúnarkarlarnir, sem eru bak-
landið hans Gvendar Jaka, úr
kaffifantinum og horfa á sjón-
varpið fram eftir kvöldi —
ástralska kengúran — maður
nokkur flytur úr einu norðvest-
urfylkja Bandarikjanna inni stór-
borgina, þar hittir hann fyrir
stúlkuen ekki er allt sem sýnist...
Og þeir lygna aftur augum og láta
sig dreyma um það þegar alþýð-
an tekur völdin — og verkamaður
verður forstjóri Eimskips.
Þannig að ég var búinn aö fá
réttlætingu — og dreif mig á
Múlakaffi. Blaöamenn tóku að
tinast inná kontórinn hjá Stefáni
Ólafssyni og fjölskyldu sem reka
þennan stað. Ég var eiginlega að
vona að Jón Baldvin uppáhalds-
penni minn úr andstæðingablöð-
um myndi koma — og kinka kolli
til min með skilningsrikum svip:
„ég veit að þú skrifar svona um
mig, af þvi þú ert pólitískur of-
stækismaður en ekki afþvi þér sé i
nöp við mig”. En Alþýðublaðið
hafði greinilega öðrum hnöppum
að hneppa en kynna sér breyting-
ar á alþýðlegum matsölustað og
Jón Baldvin kinkaði ekki kolli til
min I þetta sinn.
Hinsvegar áttaði ég mig á þvi
hvaða dagur var þegar ég leit
framan i Helgarpóstsmanninn.
Þaö var föstudagur og helgin að
koma I öllu sinu veldi. Og helgar-
væntingin skein út úr andliti vinar
mins á Helgarpósti — en yfir þaö
lagðist grár fölvi á mánudaginn.
(Um þetta nánar i bókum). Og
siðan komu blaðamenn af blöðun-
um i réttri röð til hægri, nema Al-
þýðublaðið var ekki meö I þessari
veislu. Hins vegar var fulltrúi frá
blaöi sem ég hélt aö væri fyrir
löngu dautt. Það eru engin tak-
mörk fyrir þvi hve fjölmiðlar geta
lifað lengi jafnvel þó þeir séu að
drukkna i brennivini og skuldum.
Aöaleigandinn sem stjórnaöi
samkvæminu, stóð við nokkra
stund frammi við anddyri að taka
á móti fleiri blaðamönnum, þann-
ig aö aörir hópuðust saman á af-
vikinn stað — drúptu höföi i þögn
að öðru leyti en þvi að nokkrar
umræöur sköpuðust um gervi-
nýru. Óneitanlega nýstárlegt um-
ræðuefni — og flestir gátu tjáð sig
um fyrirbærið, nema ég sem
hætti aö drekka áöuren ég fékk
verk i nýrun. Svo kom Stefán og
var i stuði og kynnti nýja tækni
sem innleidd er á Múlakaffi.
Það fór hins vegar allt ofan
garðs og neöan hjá mér afþvi ég
hitti blaöamann Morgunblaðsins
og þekkti manninn. Hvað er þetta
drengur, sagði ég, eru þeir farnir
aö ráöa eintóma laumukomma á
Moggann? Ætli þaö ekki sagði
hann og hló vandræðalega. En ég
svitnaði við tilhugsunina um það
hvaö ég kannaðist persónulega
við marga blaðamenn á Moggan-
um. Annað hvort er Mogginn að
ráða vitandi vits vinstri sinnaö
fólk til sin ellegar og það sem