Þjóðviljinn - 13.11.1982, Blaðsíða 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 13.-14. nóvember 1982
DIOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis.
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Ólafsson.
Umsjónarmaöur Sunnudagsblaðs: Guöjón Friöriksson.
Auglýsingastjóri: Svanhildur Bjarnadóttir.
Afgreiöslustjóri: Baldur Jónasson.
Blaðamenn:,Álfheiður Ingadóttir, HelgiÓlafsson, LúðvíkGeirsson, Magnús
H7 Gíslason, Ólafur Gíslason, Óskar Guömundsson, Sigurdór Sigurdórsson,
Þórunn Siguröardóttir, Valþór Hlööversson.
íþróttafréttaritari: Viöir Sigurðsson.
Útlit og hönnun: Andrea Jónsdóttir, Guðjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elísson.
Handrita- og prófarkalestur: Elias Mar, Gísli Sigurösson, Guömundur Andri
Thorsson.
Auglýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir, Sigríöur H. Sigurbjörnsdóttir.
Skrifstofa: Guörún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Afgreiðsla: Bára Siguröardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Símavarsla: Sigríöur Kristjánsdóttir, Sæunn Óladóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guöjónsdóttir.
Bílstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar Sigurmundsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar: Síöumúla6 Reykjavik, sími 8 13 33
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaöaprent h.f.
ritstjornargrein
úr aimanakinu
Traust
eða vantraust
• Tvö mál voru lögð fram á Alþingi nú í vikunni, og bæði
líkleg til að setja svip á stjórnmálaumræður í landinu
næstu daga.
•Annað þessara mála er frumvarp ríkisstjórnarinnar til
staðfestingar á bráðabirgðalögunum um efnahagsmál frá
21. ágúst í sumar. Hitt er tillaga þingmanna Alþýðu-
flokksins um vantraust á ríkisstjórnina.
• Ástæða er til að fagna því, að bæði þessi mál hafa verið
lögð fram.
• Alþýðubandalagið lagði sem kunnugt er til, að bráða-
birgðalögin yrðu lögð fram til umfjöllunar og afgreiðslu á
alþingi strax á fyrstu vikum þingsins, og sjálfsagt er að
menn fái nú tækifæri til að ræða efni þeirra á Alþingi fyrir
næstu mánaðamót, en þá kemur að óbreyttu til fram-
kvæmda það ákvæði laganna er varðar skerðingu verð-
bóta á laun.
• Það er líka hollt fyrir alla aðila að fá úr því skorið á
Alþingi, hvort ríkisstjórnin njóti þar trausts sem þing-
ræðisleg meirihlutastjórn eða ekki.
• Verði vantrauststillaga þingmanna Alþýðuflokksins
samþykkt, sem fáir reikna nú með, þá mun stjórnin að
sjálfsögðu víkja úr sæti, og kemur þá væntanlega í ljós,
hvernigþeim Kjartani Jóhannssyni og Geir Hallgrímssyni
tækist til við að mynda aðra ríkisstjórn. Þeir hafa reynt
það fyrr á þessu kjörtímabili við lítinn árangur.
• Verði vantrausttillagan hins vegar felld, þá hefur ríkis-
stjórninni þar með verið vottað traust Alþingis, og það
staðfest, að hún sé meirihlutastjórn. Það sakar svo sem
ekki, að hafa slíka nýja staðfestingu í höndum, þegar að
afgreiðslu bráðabirgðalaganna kemur.
• Verði ríkisstjórninni vottað traust meirihluta þingsins,
en síðan komi í ljós, að stjómarandstæðingar, sem í
minnihluta eru, noti stöðvunarvald sitt í neðri deild þing-
sins til að hindra framgang bráðabirgðalaganna og ann-
arra mála, þá sýnist satt að segja flest mæla með því, að
ríkisstjórnin skjóti máfum til þess dómara sem æðstur er,
að þing verði rofið og mál lögð undir dóm þjóðarinnar í
kosningum.
• Þeir sem nota sér stöðvunarvald mimúhluta á Alþingi
til þess að hella olíu á þann eld sem hi r logar vegna
óviðráðanlegra áfalla í þjóðarbúskapnum, þeir menn
taka á sig þyngri ábyrgð en auðveldlega verði risið undir.
Pá er best að þjóðin dæmi.
• En við skulum vona, að á Alþingi geti tekist lágmarks-
samkomulag svo ekki þurfi að koma til þingrofs og kosn-
inga um hávetur.
• Viðræður ráðherranefndarínnar við formann Al-
þýðuflokksins halda áfram nú eftir helgina, þrátt fyrir
vantrauststillöguna, og þar mun fljótlega koma í ljós,
hvort um samkomulag geti orðið að ræða.
• Ekki fer heldur milli mála, að einstakir þingmenn í
hópi stjórnarandstæðinga tvístíga í afstöðu til bráða-
birgðalaganna, svo sem fram hefur komið í ummælum
þeirra í fjölmiðlum að undanförnu.
• Ýmsir hafa látið sér detta í hug, að máski mætti vænta
einhverra breytingartillagna frá þingmönnum stjórnar-
andstöðunnar við bráðabirgðalögin, og af ríkisstjórnar-
innar hálfu hefur því aldrei verið slegið föstu að þar megi
engum stafkrók breyta. - Sannleikurinn er hins vegar sá,
að enn sem komið er hafa stjórnarandstæðingar ekki
viðrað eina einustu breytingartillögu, og flestir þeirra
látið duga yfirlýsingar um andstöðu við úrræði ríkisstjórn-
arinnar.
• En hvað ætla menn þá að leggja til í staðinn? Þar dugar
ekki að vísa eingöngu til þessa eða hins, sem ekki skilar
sér fyrr en í fjarlægð framtíð. Það er spurt um úrræði hér
og nú. En þá missir stjórnarandstaðan málið. Frá henni
hafa engar tiliögur sést.
• í þeim umræðum sem framundan eru um bráðabirgða-
lög ríkisstjórnarinnar og vantrauststillögu Alþýðuflokks-
ins, þá verður ekki eingöngu spurt um úrræði ríkisstjórn-
arinnar, heldur einnig um tillögur stjórnarandstöðunnar.
• Hvar eru þær? - k.
Dvergþjóðfélag
í stÓTveldisleik
Sagt er að lágvaxnir menn eigi
sér enga ósk heitari en verða há-
vaxnir, fátækir að vera ríkir, lag-
lausir að geta sungið og svona
mætti áfram telja. Sum sé
draumarnir snúast einatt um það
sem varla eða ekki getur ræst. Mér
dettur þetta í hug oft á tíðum þegar
íslenska dvergþjóðfélagið, sem
aðeins telur um 230 þúsund manns
er að látast vera ríkt stórveldi og
hagar sér sem slíkt, jafnvel undir
forystu ábyrgra manna, sem valdir
hafa verið til forystu á hinum ýmsu
sviðum þjóðlífsins. Það £r í sjálfu
sér ekkert við því að segja, þótt
almenningur eigi með sér fáránlega
drauma, loftkastala, en þegar á að
fara að reyna að framkvæma þá,
með fulltingi forystumanna, þá
tekur fyrst steininn úr.
Hugsjón er eitt-
raunveruleiki annað
Að undanförnu hefur verið í
gangi opinber umræða um mál sem
er af þessum toga spunnið, um-
ræðan um „frjálsan" útvarpsrekst-■
ur. Að mínum dómi er það mál allt
kennslubókardæmi um fáránleika.
íslendingar, 230 þúsund manns, er
álíka hópur og býr í myndarlegum
sveitakaupstað í miljónaþjóðfélög-
unum. Þessi 230 jíúsund manna
hópur rekur hér á landi myndar-
lega útvarpsstöð og sjónvarpsstöð,
getur nú þegar náð sjónvarpssend-
ingum frá erlendum gervihnöttum
og með einföldu loftneti náð nær
hvaða útvarpsstöð sem er í heimin-
um. Þessi sami hópur er nú að tala
um að koma upp útvarpsstöðvum
um allt land, „frjálsum" útvarps-
stöðvum. Kannski verða þær 20,
kannski fleiri, ef hið nýja frumvarp
að útvarpslögum nær fram að
ganga.
Dettur nokkrum manni í hug, að
230 þúsund manna sveitaþorp í
Evrópu myndi láta sér til hugar
koma ef það ætti myndarlega út-
varpsstöð að koma sér síðan upp 20
til 40 hverfastöðvum - sem hefði
hlustun upp á 5-10 þúsund manns?
Um þetta ræða menn nú í alvöru
hér á landi. í vikunni komu saman
fjórir menn í sjónvarpssal undir
stjórn þess fimmta og ræddu þetta í
fullri alvöru, sem sjálfsagt
nauðsynjamál. Enginn þeirra kom
með rök fyrir nauðsyn þessa og
einn þeirra hafði ekkert fram að
færa til stuðnings málinu nema
frelsi og aftur frelsi til allra hluta,
hversu fáránlegir og óþarfir sem
þeir eru. Eitt er hugsjón og annað
raunveruleiki. Sá hinn sami fór í
vörubílaleik og sagði útvarpsstöð
kosta sama og einn vörubíll. Þegar
Sigurdór
Sigurdórsso
skrifar
honum var bent á að þótt tæki til
slíkrar sté ' . l.oStuðu ekki meira
en sem svaraði vörubílsverði, þá
væri líklegt að bara STEF-gjöld
slíkrar stöðvar yrðu á 3ju miljón á
ári, fyrir utan allan annan rekstur;
þá var hrópað frelsi og meira frelsi.
Að sníða sér
stakk eftir vexti
Sá sem er svangur, kaupir ekki
20 matarskammta, heldur kaupir
hann vel útilátinn og vandaðan
skammt. Við, þessi 230 þúsund
manna hópur sem byggir ísland,
eigum ekki annars úrkosta en að
vinna saman sem einn maður að
öllum málum, ef rekstur þessa litla
þjóðfélags á ekki að fara úr bönd-
um. Þess vegna er allt tal um frelsi
til að setja upp 20 útvarpsstöðvar
um landið út í hött. Þess í stað
eigum við öll að leggjast á eitt um
að efla þá stöð sem fyrir er, Ríkis-
útvarpið, og stefna þá frekar að því
að sent verði út á tveimur eða
þremur rásum, svo útvarpsefnið
verði fjölbreyttara. Um sjónvarpið
þarf ekki að ræða, þar sem aðeins
.2-3 ár eru í það að við getum náð
aragrúasendinga frá; gervihnöttum,
sem senda munu og gera raunar nú
þegar, beint til almennings.
Það er hægt að ganga út í öfgar
með frelsi eins og annað og þegar
farið er að fíflast með frelsið þá er
lítið gagn orðið að þessu hugtaki.
Þekkir einhver heimili með til að
mynd 5 manna fjölskyldu, þar sem
hver fjölskyldumaður á sitt sjón-
varp.sinn ísskáp, sína frystikistu,
sína eldavél, sitt baðherbergi
o.s.frv.? Auðvitaö ekki, fólk lætur
eitt af hverju nægja, í undantekn-
ingartilfellum tvö af hverju, þar
sem öfgahugsun þeirra sem vilja
kom upp 20 til 30 útvarpsstöðvum á
íslandi ræður rfkjum.
Á fleiri sviðum
En það er ekki bara á því sviði að
koma upp 20 til 30 útvarps
stöðvum, sem þessir stórveldis-
draumar dvergríkisins brjótast
fram. Segja má að minnimáttar-
kennd þess smáa brjótist fram á
flestum sviðum þjóðlífsins, jafnt
hjá einstaklingum sem því opin-
bera. Tökum sem dæmi bankakerf-
ið í landinu. Þegar bankastarfs-
menn fóru í verkfall síðast, vargef-
ið upp að í stéttarfélagi þeirra væru
rúmlega 2.300 félagar. Þetta þýðir
einn bankamann á hverja 100 íbúa
á fslandi. Ef sama hlutfall væri í
Englandi, svo dæmi sé tekið, þá
væri það heldur myndarlegur hóp-
ur sem þar starfaði að bankamál-
um. Hvaða tílgangi þjónar þessi
vitleysa? Hvaða tilgangi þjónar
það líka að vera með bankaútibú
með 100 metra millibili niður allan
Laugaveg í Reykjavík? Hvaða
tilgangi þjónar það að byggja
bankaútibú og kannski tvö á hverj-
um stað, á Hellissandi, Ólafsvík,
Grundarfirði og Stykkishólmi? Á
Patreksfirði býr eitt þúsund
manns, þar er bankaútibú og spar-
isjóður og til stendur að reisa þar
nú þriðja útibúið. Til hvers?
Nú er varla til svo lítið fyrirtæki
að það sé ekki tölvuvætt frá hinu
smæsta til hins stærsta. Og í sjálfu
sér er ekkert við því að segja, nema
hvað venjulegt smáfyrirtæki í fs-
landi, en þannig eru þau nú flest,
verður að kaupa tölvubúnað sem
duga myndi 20 til 30 slíkum fyrir-
tækjum. Og enda þótt hvert um sig
barmi sér, að hinum alkunna sið
íslenskra fyrirtækja, ríkið er að'
drepa þau öll, þá hvarflar ekki að
þeim að spara með þeim hætti að
20 til 30 fyrirtæki slái sér saman og
reki tölvufyrirtæki, sem sinnt getur
þeim öllum.
Eitt skýrt dæmi um þessa hringa-
vitleystu kom í ljós þegar ákveðið
var að leysa Blaðaprent h.f. upp og
hvert blaðanna, sem að því stóð,
fór út í það að kaupa sér setningar-
tæki, í stað þess að endurnýja tækin
í Blaðaprenti h.f. sem orðin voru
ónýt. En þetta eins og svo margt
annað var gert í skjóli þess að á
íslandi er frelsi til að framkvæma
hvaða vitleysu sem er, hvað sem
hún kostar einstaklinga, fyrirtæki
og þá um leið þjóðarfjölskylduna
alla. Sama er að segja um leigubifr-
eiðastjóra sem geta keypt dýrustu
tegundir bifreiða, sem svo ekki
bera sig og þá er bara að hækka
taxtann. Við flytjum inn 100 teg-
undir af bifreiðum í staðinn fyrir
10, sem kostar hundruð miljóna í
gjaldeyri, sem fer til þess að kaupa
varahluti í allar þessar tegundir og
liggja verður með mánuðum
saman. Svona er hægt að telja upp
endalaust. En frelsi til að fram-
kvæma vitleysuna er það sem blífur
á íslandi.
-S.dór