Þjóðviljinn - 13.11.1982, Blaðsíða 32

DJOÐVIUINN
Helgin 13.-14. nóvember 1982
Aðalsími Þjóðviljans er 81333 kl. 9—20 mánudag til föstudags. Utan þess tíma er hægt að ná í blaðamenn og aðra starfsmenn blaðsins í þessum Aðalsími Kvöldsími Helgarsími
símum: Ritstjórn 81382, 81482 og 81527, umbrot 81285, Ijósmyndir 81257. Laugardaga kl. 9—12 er hægt að ná í afgreiðslu blaðsins í síma 81663. Prentsmiðjan Prent hefur síma 81348 og eru blaðamenn þar á vakt öll kvöld. 81333 81348 afgreiðslu 81663
Viðtal við
Allan
Brockway,
starfsmann
Heimskirkju-
ráðsins
í Genf
Geta kristnir menn rætt við
gyðinga, eða íslamsfólk eða
hindúa um sameiginleg
hugðarefni? Það hefði þótt
saga til næsta bæjar ekki alls
fyrir löngu. Eða hvað eiga
kristnir menn að tala um við
marxista, eða þá stórkapíta-
lista?
Þetta eru viðfangsefni sérstakrar
deildar í appírati Heimsk'irkj-
ráðsins í Genf.og unr þessi efni
átti Þjóðviljinn viðtalá dögunum
við Allan Brockway, bandarísk-
an meþódista, sem starfar í deild
þessari, sem heitir Samræður við
fólk sem tilheyrir lifandi trúar-
brögðum og hugmyndafræði.
Og það á að reyna að halda slík-
um samræðum uppi í þeim anda,
að menn beri virðingu fyrir marg-
breytilegra heimsins, forðist
fordóma og að ofmetnast af eigin
sérstöðu.
Pað er margur
marxisminn
Fyrst var Allan Brockway
spurður um það hvernig samræð-
ur heimskirkjuráðsmanna og
marxista gengju.
Satt að segja höfum við meira
hugsað um viðræður við fólk
af öðrum trúarbrögðum en um það
sem kallað er „hugmyndafræði".
Þessi mál voru nokkuð á dagskrá
á sjöunda áratugnum þegar til
meðferðar voru efni eins og „kirkja I
og samfélag," en síðan hefur
ekki margt gerst. Að vísu var í1
Um hvað ræða kristnir
menn við marxista,
gyðinga og hindúa?
desember leið haldinn fundur um
50 kirkjunnar manna úr öllum
heimshornum um það „hug-
myndafræðilega samhengi" sem
hver og einn lifir í. Engar niður-
stöður voru settar saman, en
gagnlegum upplýsingum var
safnað. Vitanlega kemur það á
daginn að reynsla manna er mjög
misjöfn - það er til dæmis mikill
munur á þeim byltingarsinnaða
suðuramríkumarxisma sem full-
trúi frá Kúbu skýrði frá og svo því
sem fréttist frá Ungverjalandi.
Svo er ljóst að það er sitthvað
að ræða við marxista frá löndum
sem kommúnistaflokkar ráða og
við marxista á Vesturlöndum. Ég
hefi verið á ráðstefnu í Washing-
ton með bandarískum marxist-
um, flestum háskólamönnum.
Það var fróðlegt, en menn voru
einhvernveginn svo langt uppi í
fræðilegum skýjum á þeim fundi
að þeir komust aldrei nálægt
veruleikanum.
Jákvœð ögrun
- Kaþólski guðfræðingurinn
Kúng og Tutu biskup í Suður-.
Afríku segja á þá leið, að marx-
isminn hafi að því leyti verið já-
kvæð ögrun við kirkjurnar, að
hann hafi minnt þær á félagslegar
skyldur þeirra.
- Ég held þetta sé réttmæt at-
hugun, sagði Brockway. Ég verð
oft var við það að kristnir menn,
einkum úr þróunarlöndum, nota
marxískar aðferðir og skilgrein-
ingar á samfélagsástandi, stéttaá-
tökum ofl. En þeir vilja ekki að
þar fyrir heiti þeir marxistar -
þeir vilja geta fært sér í nyt úr
þeim heimspekiskóla það sem
þeim að gagni kemur - rétt eins
og þeir geta stuðst við aðra
strauma og stefnur.
Við hjá Heimskirkjuráðinu
fáum reyndar að heyra það
stundum að við séum hallir undir
kommúnista. Ein ástæðan fyrir
slíkum ásökunum er sú, að rúss-
neska rétttrúnaðarkirkjan á aðild
að ráðinu. Okkur finnst það
leiður siður að uppnefna fólk -
það leysir engan vanda að kastast
á skammaryrðum um komma og
kapítalista. Það sem við erum að
gera er að leita að aðferðum til að
menn geti sest niður og rætt
saman um hvaðeina.
Hver er hvað?
*En svo við víkjum aftur að
marxistum: samræður við þá eru
ekki hátt á blaði núna, og ég held
að ástæðan sé blátt áfram sú að
við vitum ekki almennilega
hvernig að slíkum samræðum
skuli standa. Þegar Hindúar til
dæmis og kristnir menn mætast
þá vita þeir vel, hver er hvað. En
málin gerast flóknari þegar reynt
er að tala við þá sem eru skil-
greindir eftir hugmyndafræði.
Segjum til dæmis að við vildum
tala sérstaklega við kapítalista og
næðum í forstjóra General Mot-
ors sem dæmigerðan fulltrúa
þeirra. Hann gæti byrjað á því að
segja: Jæja, ég er nú í öldunga-
ráði Presbyterakirkjunnar - hvor-
um megin borðsins á ég að sitja?
Og það getur eins verið erfitt að
finna marxista sem eru
„hreinræktaðir" sem slíkir - það
er t.d. alls ekki víst að marxistinn
sé guðleysingi, eins og oft er gert
ráð fyrir.
Við þurfum sannarlega að
koma okkur upp nýrri aðferð til
að ræða um það félagslega sam-
hengi sem fólk býr við.
Önnur
trúarbrögð
Þú segir að þið fáist meira við
viðræður við fólk af öðrum trúar-
brögðum. Nú er ekki langt síðan
fjandskapur og tortryggni ein-
kenndi samskipti trúarbragða -
ef nokkur voru.
Mikil ósköp - og við eigum
langa leið ófarna enn í þeim efn-
um, svaraði Brockway. En við
reynum semsagt að finna jákvæð
verðmæti og forðast hið
neikvæða. Öðru fremur reynum
við að koma því svo fyrir, að
menn talist við af gagnkvæmri
virðingu og að hver og einn fái að
skilgreina sig sjálfur, vitna urn
sína trú með eigin orðum, ef svo
mætti segja.
Rangfœrslur
um gyðinga
Ég hefi t.d. mest fengist við
viðræður við gyðinga. í þeim efn-
um höfum við fengist mikið við
það, hvað er sagt í skólabókum
um gyðingdóm, reynt að vinna
gegn grónum andgyðinglegum
fordómum sem sitja í kennslu-
gögnum og túlkun Nýja testa-
mentisins. Þar kemur það okkur að
haldi, að síðastliðna áratugi hafá
menn orðið sér úti um nýja vitn-
eskju um gyðingdóminn eins og
hann var á dögum Krists og að
það sem eftir honum er haft er
mjög skylt því sem aðrir gyðingar
fóru með á þeim tíma. Það er t.d.
röng mynd, sem menn sækja,
ekki síst í yngsta guðspjallið, Jó-
hannesarguðspjall, af Faríseum,
sem verða í hugum manna hræsn-
isfullir óvinir Krists. Jesú notar
svipaðar röksemdafærslur og
Farísear; kannski var hann Farís-
ei sjálfur í deilum við félaga sína.
Það er líka alrangt sem oft er
gert, að túlka gyðingdóminn sem
stranga hollustu við lagabókstaf,
sem litlu varði í raun.
Með
rabbíum
Svo ég minnist á persónulega
reynslu mína af þessuin samræð-
um, þá var ég ekki alls fyrir löngu á
Allan Brockway: þegar annar
grundvöllur brestur geta menn
reynt að tala saman um réttlátt
samfélag. (Ljósm. gel.)
fundi með rabbíum í Mið-
Vesturríkjum Bandaríkjanna.
Þeir sögðu á þessa leið: Þetta er
allt gott og blessað, vissulega
eigum við margt sameiginlegt og
getum sett niður ýmsan misskiln-
ing. En þið verðið að muna
tvennt, ef þið viljið tala við okkur
í alvöru: Ökkar vandi er að lifa
af. Og þá mætum við í fyrsta lagi
viðleitni kristinna manna til að
snúa okkar unga fólki - það eru
t.d. í ykkar bandarísku skólum
kristnir hópar sem beita unga
gyðinga miklum þrýstingi til að fá
þá til trúskipta - það getur komið
fram í því, að þeir séu útilokaðir
frá ýmsu félagslífi ef þeir halda
fast við gyðingdóm. I öðru lagi
hafa þeir áhyggjur af ísrael, ör-
yggi þess. Þessir rabbíar hafa
hugann mjög við velferð Palest-
ínumanna (margir kristnir menn
mundu undrast það, ef þeir
reyndu eins og ég) og einnig við
leiðir til að þjóðernishyggja Pal-
estínumanna geti fundið sér far-
veg og skilað sínu fólki árangri.
En, segja þeir, við höfum á
hyggjur af framtíð ísraels; ef að
israel fellur þá þýðir það að
gyðingaþjóðinni verður útrýmt í
annað sinn á öldinni. En svo
kemur stríðið í Líbanon og gerir
allt enn erfiðara - bæði fyrir
kristna menn og gyðinga...
Hindúar
- Nú eiga eingyðistrúar-
brögðin, gyðingdómur, kristni og
íslam, margar rætur sameigin-
legar. En hvernig gengur að tala
t.d. við Hindúa?
- Það er vissulega allt annað.
Einn kollegi minn stóð í því ekki
alls fyrir löngu að skipuleggja
ráðstefnu kristinna manna og
Hindúa á Sri Lanka. Þar var ekki
margt talað um trúarleg efni,
enda erfitt. Heldur um þá hluti
sem alla menn varðar, hvaðan
sem þeir koma, um réttlátari
þjóðfélög.
f þessum viðræðum eru sér-
kennilegir erfiðleikar á ferð. Ekki
aðeins vegna þess að hindúismi
og búddismi eru ekki skipulögð
með sama hætti og eingyðistrúar-
brögðin. Það er t.d. ekki neitt til
sem heitir alheimsráð Hindúa. í
annan stað getur hindúisminn
samkvæmt eðli sínu gleypt allt og
gert part af sér, kristnina líka. Og
því verður kristnum mönnum um
og ó, - einkum þar sem þeir eru
lítill minnihluti.
Vœntanlegt þing
Brockway var hingað kominn í
þriggja manna hópi frá Heims-
kirkjuráðinu vegna undirbúnings
þings þess í Vancouver í Kanada
á næsta ári.
Þetta þing verður haldið um
þemað „Kristur - líf heimsins",
sagði séra Brockway. Við ætlum
að bjóða mörgum af öðrum trú-
arbrögðum til Vancouver, en
þeir eiga kannski erfitt með að
gangast inná þetta þema, það er
eins og við kristnir menn séurn að
segja, að enginn geti lifað án
Krists og þeir gætu svarað: já
takk, en við komumst bærilega
af! I febrúar verður svo haldinn
fundur með ýmsum væntanlegum
gestum þingsins til að skoða hvað
þetta þema þýðir - og ég vona
það þar með sé fengið eitt merki-
legasta tækifærið sem við höfum
hingjað til haft, til að fólk af
margvíslegum trúarhefðum tjái
sig um það, hvað það sé að lifa
lífinu svo vel sé...
ÁB.