Þjóðviljinn - 04.12.1982, Blaðsíða 8

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 4. - 5. desember 1982
af bæjarhellunni
Kostum drepur kvenna
karla ofríki
(Atlamál 73)
Sitthvað er rotið
í ríki Noregs
f hádegisútvarpinu á sunnudaginn barst
utan úr heimi ný frétt um kúgun og réttleysi
kvenna, og nú frá Noregi. Þar hafði karl-
maður nokkur verið dæmdur fyrir þá iðju
að aka tveim sambýliskonum sínum á
hverju vinnukvöldi þeirra niður í miðborg
Oslóar. Þar beið hann svo í bílnum, meðan
þær stunduðu vinnu sína, sem var í því fólg-
in að láta hina og þessa kalla gera hitt við sig
fyrir borgun. Síðan ók hann þeim aftur
heim og þau skiptu afrakstrinum á milli sín.
Maðurinn hafði verið giftur annarri kon-
unni, en bjó nú með hinni. Þær höfðu báðar
haft sín not af honum og hann af þeim, og
ekkert kom fram, sem benti til annars en
allt hefði verið í sátt og samlyndi. Hann
lagði til fbúðina og bílinn, en þær öfluðu
rekstrarfjár fyrir heimilið.
Konurnar ásökuðu manninn ekki fyrir
neitt, heldur höfðu síðvökulir lögreglukarl-
pungar tekið eftir samneyti þeirra og farið
að grufla í málinu með þeim afleiðingum,
að það kom fyrir dómstóla. Það var me'ð
öðrum orðum ríkisvald karlræðisins, sem
tók fram fyrir hendurnar á konunum ög
hefti athafnafrelsi þeirra. Kvenfyrirlitning
dómstólanna, sem auðvitað voru skipaðir
körlum, var slík, að þær máttu ómögulega
teljast ábyrgar gerða sinna, heldur skyldi
karlinn einn hljóta þann heiður að hafa séð
ráð fyrir þeim og þola dóm.
Tilfinninganæmi
Þetta er eitt dæmið enn, sem færir mér
heim sanninn um réttmæti þeirrar staðhæf-
ingar, að karlveldið og karlmenn yfirleitt
skilji ekki tilfinningar kvenna og séu
reyndar allsekki tilfinningaverur. Þetta hef-
ur oft borið á góma í seinni tíð, einkum í
sambandi við ofbeldi á heimilum.
Lengi vel streittist ég innra með mér af
þrjóskulegri karlrembu á móti þessari full-
yrðingu. Mér fannst hún einna helst minna
á það, þegar þrælakaupmenn héldu því
fram, að svertingjar væru tilfinningalausir
og því þyrfti ekki að hafa áhyggjur af með-
ferð þeirra eða aðbúnaði á þrælaflutning-
askipunum. Ellegar þegar veiðimenn stað-
hæfa, að ánamaðkurinn finni ekki til, með-
an verið er að þræða hann upp á öngulinn.
Og reyndar er ekki vitað til, að ormarnir
hafi nokkru sinni mótmælt þessu. Enda
myndu hinir góðhjörtuðu veiðigarpar ugg-
laust sýna fram á, að slíkt væri ekki annað
en merki um einskæra ormarembu.
Og smám saman hefur mér orðið ljóst, að
ég óð í villu og svíma. Við erum ekki tilfinn-
ingaverur. Það er bara ímyndun, ef við<&áe^
höldum það. Það sem við köllúm tilfinning-
ar er ekki annað en reiðigirni og ofbeldis-
hneigð. Konur hafa hinsvegar göfugar
kenndir og eru tilfinningaverur.
Súrmjólk í hádeginu
Einna skýrust dæmi nú á dögum um mis-
mun á tilfinninganæmi kynjanna koma
fram í kærum til Jafnréttisráðs. Nýlega voru
víst kærð þangað barnaversin ljúfu, „Súr-
mjólk í hádeginu og Cheerios á kvöldin",
og þá einkum fyrir þessar ljóðlínur:
Eg er bara 5 ára og kenna á því fæ.
Kl. 7 á morgnana er mér dröslað niður í bæ.
Enginn tekur eftir því þótt heyrist lítið vein,
því mamma er að vinna og er orðin alltof sein.
Svo inn á dagskólann mér dröslað er í (lýti
mig sárverkjar í handleggina eftir mömmu tog.
En þar drottnar dagmamma með ótal andlitslýti
það er eins og hún hafi fengið 100.000 flog.
Þetta kæra konur, af því þær eru tilfinn-
ingaverur. Þegar ég svo af karlmannlegri
skynsemi horfi tilfinningalaus á textann í
heild, sé ég eitt lykilerindi, sem staðsett er
af listrænni nákvæmni í miðju ljóðinu, svo-
hljóðandi:
Það er misjafnt, hvernig menn notfæra sér
völdin, .
en eitt er víst, að pabbi minn ræður öllu hér.
Þarna kom það. Auðvitað veldur karl-
maðurinn öllu bölvi. Og væri ég tilfinninga-
vera, myndi ég sjálfsagt kæra og kalla þetta
karlhatursáróður.
Ef hjá honum pabba
Svo fer ég af sömu tilfinningalausu karl-
pungaskynseminni að hugsa um annað
barnaljóð, sem ég lærði í æsku og byrjar
svona:
Ef hjá honum pabba einn fimmeyring ég
fengi. Síðan koma þessi vers:
Fyrst kaupi ég mér brúðu, sem leggur aftur
augun,
armbandsúrið gott og af fallegustu gerð.
Og af því hvað hún mamma er orðin þreytl á
taugum,
þá œtla ég að kaupa bíl í hverja sendiferð.
Hjólhest og járnbraut ég œtla að gefa Geira,
gríðarstóra flugvél ég kaupi fyrir Finn.
Svo kaupi ég mér döðlur og súkkulaði og fleira,
*og síðan skal ég gefa pabba allan afganginn.
Það hlýtur hver maður að sjá, að jafnvel
fyrir daga óðaverðbólgu hefur enginn af-
gangur getað verið eftir af fimmeyringnum,
þegar búið var að kaupa öll hin ósköpin.
Þarna er lævíslega verið að koma því inn hjá
börnum, að pabbinn skuli hafður útundan.
Hann á bara að skaffa. Þetta myndu karl-
menn líka kæra, ef þeir væru tilfinninga-
verur.
Ekki höfum vér
kvenna skap
Annars hafa karlmenn ævinlega mis-
skilið sjálfa sig. Fyrir nokkrum árum birti
Helga Kress merka ritgerð í afmælisriti Jak-
obs Benediktssonar, þar sem hún sýndi
rækilega fram á kvenfyrirlitningu Njálu-
höfundar. Ritsmíðin dró nafri aÍF þessum
orðum Skarphéðins við Bergþóru móður
sína: „Ekki höfum vér kvenna skap, að vér
reiðumst við öllu. Gaman þykir kerlingunni
að, móður vorri, að erta oss“.
Ég vil nú auka því við ávirðingar Njálu-
höfundar, að hann hefur sýnilega vaðið í
þeirri villu, að karlmenn væru tilfinninga-
verur. Hann segir nefnilega áfram á þessa
leið um Skarphéðinn, „en þó spratt honum
sveiti í enni og komu rauðir flekkar í kinnar
honum, en því var ekki vant“.
Þarna gefur höfundur semsé ótvírætt í
skyn, að Skarphéðni sárni við móður sína
eins og hann sé tilfinningavera, í staðinn
fyrir að láta hann misþyrma henni, einsog
sannur karlmaður hlýtur þó að gera, þegar
hann reiðist.
Arni i Botni
r ■ tstjór nar grei n
Láglaunabœtur og
lífeyrir aldraðra
Nú hefur verið ákveðið í öllum
meginatriðum, hvernig hagað
verði greiðslu þeirra láglauna-
bóta, sem ákveðið var af ríkis-
stjórninni að greiða skyldi úr
ríkissjóði nú í desember og á
næsta ári.
Samtals verður varið til
greiðslu þessara láglaunabóta
180 miljónum króna, og koma
um 55 miljónir af þeirri upphæð
væntanlega til útborgunar fyrir
áramót.
Kr. 3.400,-
í þrennu lagi
Gert er ráð fyrir, að láglauna-
bæturnar nái til rösklega 50.000
einstaklinga og að jafnaði komi
samtals um 3.400,- krónur í hlut
hvers og eins. Fyrsta greiðslan nú
í desember verður væntanlega
800’ til 1500 krónur á hvern
viðtakanda eða um 1100,- krónur
að jafnaði. Sá hluti láglaunabót-
anna, sem ekki kemur til greiðslu
fyrir áramót verður síðan
greiddur út á næsta ári, væntan-
lega í tvennu lagi.
Láglaunabæturnar verða
greiddar tekjulægsta fólkinu í
landinu, og verður í þeim efnum
litið á útsvarsskyldar tekjur á síð-
asta ári. Þeir í hópi lágtekjufólks,
sem hafa fyrir fjölskyldu að sjá,
fá að öðru jöfnu hærri bætur en
hinir, en eigi menn einhverjar
töluverðar eignir, þá dregur slíkt
aftur á móti úr rétti manna til lág-
launabóta.
3-4% af
árstekjum
Segja má að hér sé ekki um
stórar upphæðir að ræða, en þó
munu bæturnar í heild nema 3-
4% af þessa árs tekjum fólksins
sem bótanna nýtur.
Vert er að hafa í huga, að sam-
kvæmt mati Alþýðusambands Is-
lands má búast við, að kaupmátt-
ur kauptaxta landverkafólks
rýrni um 6 til 6.5% á næsta ári, ef
hvorki koma til nýir samningar
um grunnkaupshækkanir né frek-
ari verðbótaskerðingar. Hjá lág-
launafólkinu koma þama á móti
þær bætur, sem hér var rætt um
að ofan og einnig hjá meginþorra
almenns launafólks lenging or-
lofs um 4 til 5 daga, en það sam-
svarar rösklega 2% í kaupi. Enn
er í þessum efnum á það að líta,
að án efnahagsaðgerða ríkis-
stjórnarinnar frá því í ágúst hefði
verðbólgan stefnt í 100% undir
Iok næsta árs, en nú er gert ráð
fyrir, að verðbólgustigið fari hæst
í liðlega 60% en verði á ný komið
niður undir 50% á síðari hluta
næsta árs, þótt ekki korni til frek-
ari efnahagsaðgerðir.
Það hvort verðbólgustigið er
t.d. 80% eða 50% hefur líka eitt
út af fyrir sig bein áhrif á kaup-
mátt launa, og það svo að ekki
munar minna en 2% launafólki í
hag, sé verðbólgunni haldið við
50% í stað 80% verðbólgu. Þetta
skýrist einfaldlega af því, að
verðbætur á laun eru alltaf
greiddar eftir á, og menn þurfa
því að bera verðhækkanirnar
bótalaust í allt að þrjá mánuði. Á
þeirri bið tapa menn þeim mun
meiru því meiri sem verðbólgan
er.
Allt þetta þurfa menn m.a. að
hafa í huga þegar vegin eru og
metin heildaráhrifin af efnahags-
aðgerðum ríkisstjórnarinnar,
bráðabirgðalögunum og öðru
sem þeim fylgdi.
En hvað sem þessu líður þá
hlýtur verðbótaskerðingin þann
1. des. auðvitað að skerða lífs-
kjör allra þeirra sem hafa í kring-
um miðlungstekjur eða þaðan af
hærri. Ástæðurnar, sem þar
liggja að baki þekkir öll þjóðin.
Tekjutrygging
hœkkar um
12,4+4,4%
Um hlut þeirra elli- og örorku-
lífeyrisþcga, sem njóta fullrar
tekjutryggingar er hins vegar
aðra sögu að segja. Þótt laun hafi
aðeins hækkað um 7,72% nú
þann 1. des., þá hefur vcrið á-
kveðið af stjórnvöldum að tekju-
tryggingin skuli hækka um
12,4% frá 1. des. og aftur um
4,38% þann 1. janúar. Mpð þessu
móti er tryggt, að aldrað fólk og
öryrkjar, njóti að fullu samsvar-
andi bóta og felast í láglaunabót-
unum og lenging orlofs hjá vinn-
andi lágtekjufólki. Nú í desem-
bermánuði mun ellilífeyrir hjóna
með tekjutryggingu nema 9.098,-
krónum, og ellilífeyrir einstakl-
ings með tekjutryggingu og heim-
ilisuppbót hjá einstaklingi 6.106,-
krónum. Við þetta bætist svo sú
hækkun tekjutryggingar 1. janú-
ar upp á 4,38%, sem áður var
nefnd.
Þótt þessar upphæðir séu ekki
háar, þá fer ekki milii rnála, að
kaupmáttur þeirra lágmarks-
tekna, sem almannatrygginga-
kerfið stendur skil á, hefur mjög
sjaldan veri jafn mikill og nú. Og
við skulum ekki gleyma því, að
fyrir aðeins röskum áratug, í lok
15 ára ráðsmennsku Alþýðu-
flokksins yfir því ráðuneyti sem
fer með þessi mál, þá var
kaupmáttur þessara lágmarks-
tekna aldraðra og öryrkja fullum
helmingi minni en nú.
Lífeyrir nú
hœsta hlutfall
af launum
Óhætt mun að fullyrða, að séu
lífeyrisgreiðslur almannatrygg-
inganna bornar saman við um-
samda kauptaxta, þá hafi lág-
marksgreiðslur almannatrygg-
ihganna aldrei verið hærra hlut-
falí af laununi heldur cn nú er.
Þann 1. sept. s.l. stóðu þessi
mál þannig, að einhleypingur
Elnar Karl
Haraldsson
skrifar
með kr. 3.098,- í greiðslur frá
Umsjónarnefnd eftirlauna (20 +
3 stig þar) og síðan lágmarks-
greiðslur almannatrygginganna
með heimilisuppbót og tekju-
tryggingu hafði í heildartekjur
98% af dagvinnutekjum sam-
kvæmt 7. taxta A hjá Verka-
mannasambandi íslands eftir 4
ára starf. Hjá öldruðum hjónum
voru samsvarandi lífeyristekjur
þá 140,8% af þessum sama taxta.
- A þeim þremur mánuðum sem
síðan eru liðnir hafa greiðslur al-
mannatrygginganna svo hækkað
meira en kaupið eins og rakið var
hér á undan.
Kjara-
jöfnunarsjóður
Að lokum skal hér minnt á til-
lögu Alþýðubandalagsins, sem
samþykkt var á flokksráðsfundi
þess í síðasta mánuði, um sér-
stakan Kjarajöfnunarsjóð, sem
hafi 500 miljónir króna til
ráðstöfunar strax á árinu 1984.
Tillaga Alþýðubandalagsins er
sú, að tekna í slíkan sjóð verði
aflað með gjöldum af innflutn-
ingi, með sparnaði í ríkisrekstri
og með skipulegu átaki gegn
skattsvikum.
Þegar þjóðarbúið verður fyrir
miklum áföllum af völdum
heimskreppu og minnkandi afla,
þá er ekki hægt að verja lífskjör
allra. En lífskjör hinna lakast
settu ber að verja í lengstu lög. Sú
er stefna Alþýðubandalagsins, og
það sýna verkin. -k.