Þjóðviljinn - 14.05.1983, Side 4

4 SIÐA - ÞJOÐVILJINN Helgin 14.-15. maí 1983 st jórnmál á sunnudegí Kjartan
Hvaö fólst í tillögum Sjálfstœðisflokksins og Framsóknar? Ólafsson skrifar
Leiftursókn gegn lífskjörunum
21-25% kiaraskerðfng frál982
Þegar þetta er skrifað eru nær tveir
sólarhringar liðnir síðan Geir
Hallgrímsson gafst upp við tilraunir
sínartilstjórnarmyndunarog
skilaði umboðinu til forseta Islands.
Hingað til hefur samt harla lítið sést
eða heyrst ífjölmiðlum um innihald
þeirra tillagna sem
Sjálfstæðisflokkurinn og
Framsóknarflokkurinn lögöu fram í
viðræöum þessara tveggja flokka.
Það dulmál, sem þeir Geir Hallgrímsson
og Steingrímur Hermannsson hafa notað
við fréttamenn segir fátt um innihald til-
lagnanna og áhrif þeirra á lífskjör allrar
alþýðu ef framkvæmdar yrðu. Þeir kasta til
fólks orðum eins og „lögbindingu" og
,;frjálsum kjarasamningum", en forðast
eins og heitan eld að gera fólki nokkra grein
fyrir því sem á bak við felst.
Sannleikurinn er sá, að atriði númer eitt,
tvö og þrjú bæði í tillögum Sjálfstæðis-
flokksins og Framsóknarflokksins er stór-
kostleg skerðing á kaupmætti almennra
launa og þeirra tekna, sem alþýðuheimilin í
landinu hafa til ráðstöfunar. Það sem liggur
fyrir er þetta;
Kaupmáttur launa átti
aö lækka um 21-25% meðan
þjóðartekjur féllu um 10%
Samkvæmt tillögum Framsóknarflokks-
ins á kaupmáttur launa að verða um næstu
áramót um 21% lakari en hann var að jafn-
aði á árinu 1982.
Og samkvæmt tillögum Sjálfstæðis-
flokksins á kaupmáttur launa um næstu
áramót að verða 24-25% lakari en hann var
á árinu 1982.
Þcta er hinn harði veruleiki á bak við allt
málskrúðið um „lögbindingu“ og „frjálsa
kjarasamninga“. Engum dettur í hug, að
hægt sé að auka kaupmátt launa á sarna
tíma og þjóðartekjur fara minnkandi, en
það er krafa Alþýðubandalagsins og verka-
lýðshreyfingarinnar að kjör fólks með
meðallaun og lægri verði a.m.k. varin að
því marki að þau lækki ekki meir en svarar
falli þjóðartekna.
Þaðeröllum kunnugt, sem eitthvaðfylgj-
ast með málum, að samkvæmt mati Þjóð-
hagsstofnunar, þá eru horfur á að á milli
áranna 1981 og 1983 dragist þjóðartekjur á
mann saman um nálægt 10%. Það er líka
vottað af Þjóðhagsstofnun að kaupmáttur
launa hafi nú þegar fallið nær alveg sem
þessu svarar, eða í kringum 10% frá árinu
1981.
En Sjálfstæðisflokkurinn og Framsókn-
arflokkurinn vilja báðir skerða kjörin
langtum meira en svarar falli þjóðartekn-
anna. Þegar þjóðartekjur á mann lækka um
10% þá telja þessir flokkar óhjákvæmilegt
að skerða lífskjör almennings um 20 til
25%, eða a.m.k. heimingi meira en svarar
falli þjóðarteknanna.
Það er þetta sem allir þurfa að skílja og
dæma síðan. Það sem felst í nýjustu til-
lögom bæði Sjálfstæðisflokksins og Fram-
sóknarflokksins er ekkert annað en harðvít-
ug leiftursókn gegn lífskjörunum, hvort sem
menn kjósa að kalla það „niðurtalningu“,
„frjálsa kjarasamninga“ eða „lögbind-
ingu“. Og munurinn á tillögum Sjálfstæðis-
llokksins og Framsóknarflokksins er nánast
enginn, og því var það ekki málefnaág-
reiningur, sem í raun kom í veg fyrir að þeir
næðu saman umríkisstjórn að sinni.
í stjórnarmyndúharviðræðum Sjálfstæðis-
flokksins og Framsóknarflokksins nú á dög-
unum var svo sem ekkert fjallað uni önnur
éfni en þetta eina, hvérnig ætti að korria
fram þeirri leiftursokrt gegrf lífííkj.örunum,
sém flokkarnir virðast telja nauðsynlega.
Þetta felst í
„frjálsum kjarasamningum“
Lítuni hér'nánar á tillögur hyors flokks-
ins um sig.
Sjálfstæðisflokkurinn lagði til algert
bann við öllum verðbótagreiðslum á laun
nú þann 1. júní n.k., svo og út þetta ár og
fram eftir næsta. Samkvæmt tillögum Sjálf-
stæðisflokksins átti svo að heita að þegar
gildandi kjarasamningum hefði þannig ver-
ið algerlega rift, þá yrði gefinn kostur á
„frjálsum kjarasamningum"! - Hér fylgdi
þó sá böggull skammrili, að öll tillögugerð
Sjálfstæðisflokksins var við það miðuð, að
á næstu 12 mánuðum kæmi aðeins tvisvar
til launahækkunar, það er um í mesta lagi
5% þann 1. júlí n.k. og um 4% um áramót.
Þetta voru þær cinu launahækkanir, sem
tillögur Sjálfstæðisflokksins gerðu ráð fyrir
á næstu 12 mánuðum, og það þótt verðbólg-
an sé nú í kringum 80% og yrði um 30% að
það er að segja hvernig leiftursókninni gegn
lífskjörunum skyldi hagað.
Fordæmið frá
árunum 1975 og 1976
Og í þessum efnum er málefnalegur á-
greiningur milli flokkanna nánast enginn.
Báðir lögðu þeir til að kaupmáttur al-
mennra launa yrði um næstu áramót 20-
25% lakari en á síðasta ári, og kjörin þannig
skert ríflega helmingi meira en fall þjóðar-
tekna gefur nokkurt tilefni til.
Það átti að endurtaka leikinn frá árunum
1975 og 1976, þegar kaupmáttur launa var
skorinn niður urn 19% frá 1974 til 1976,
þótt þjóðartekjur á mann væru aðeins 2%
lægri 1976 heldur en 1974.
Skyldi ekki vera nær að sækja eitthvað af
þeirri fúlgu, áður en stjórnvöld fara að kafa
dýpra ofan í hálftómar pyngjur venjulegs
launafólks. Og það eru víða til peningar í
okkar þjóðfélagi, - gleymum því ekki.
Hér skortir aðeins pólitískan vilja til þess
að færa þessa fjármuni til með stjórnvalds-
ráðstöfunum og verja þannig lífskör lág-
launafólksins og undirstöðuþætti atvinnu-
lífsins. Þeir sem trúa því að besta leiðin og
jafnvel eina leiðin til þess að sigrast á verð-
bólgunni sé sú að gefa allt verðlag frjálst en
binda kaupið eru hins vegar svo illa heila-
þvegnir að erfitt reynist að finna með þeim
nokkurn þann umræðugrundvöll, sem þeir
utan safnaðarins standa geti átt hlut að.
Samt er sjálfsagt að reyna, því þjóðar-
hagsmunir og hagsmunir allra alþýðuheim-
ila í landinu eru í húfi.
Hvers vegna slitnaði
samt upp úr í bili?
En hver skyldi hafa verið ástæðan fyrir
því, að Sjálfstæðisflokkurinn og Framsókn-
arflokkurinn náðu ekki saman um stjórnar-
myndun nú þegar, fyrst málefnalega bar
svo sáralítið á milli. Forystumenn þessara
tveggja flokka hafa ekki gert þjóðinni
nokkra grein fyrir því. Skýringar þeirra
Steingríms Hermannssonar og Geirs Hall-
grímssonar á ástæðum þess að upp úr slitn-
aði eru ekki frambærilegar. Lögbinding
launa í 12 mánuði, eðaþá lögbindinglaunaí
6 mánuði og síðan fast þak á launahækkanir
næstu 6 mánuði eru tvær mjög áþekkar
aðferðir til að ná sama marki - því að koma
lífskjörunum niður úr öllu valdi. Deila urn
það hvor aðferðin af þessum tveimur skuli
valin til þess að koma kaupmættinum niður
getur ekki staðið í vegi fyrir stjórnarsam-
vinnu, nema fleira komi til. Það sér hvert
barn.
Ástæðan fyrir því að stjórnarmyndun
Sjálfstæðisflokksins og Framsóknarflokks-
ins tókst ekki í fyrstu lotu var því ekki þessi,
heldur miklu frekar hitt, að innan þing-
flokka beggja var enn ekki fyrir hendi nægi-
leg samstilling til þess að láta tii skarar
skríða. Margir í þingflokki Sjálfstæðis-
flokksins vildu cinfaldlega ekki sjáGeir setj-
ast í stól forsætisráðherra og margt var
óuppgert m.a. varðandi skipan annarra
ráðherrasæta. Innan þingflokks Sjálfstæð-
isflokksins pössuðu menn sig þess vegna á
því að samþykkja ekki þá málamiðlun. sem
Geir og Steingrímur buðu upp á fyrr en þeir
vissu að hún hafði verið felld í þingflokki
Framsóknar. lnnan þingflokks Framsóknar
var líka hrollur í ýmsum að ráðast á skútu
Geirs Hallgrímssonar upp á þau býti sem í
boði voru, og sitthvað óuppgert varðandi
væntanlcga skipan ráðherrasæta og fleira.
Þess vegna hrukku menn frá á síðustu
stundu án þess að geta þó gert neina fram-
bærilega grein fyrir málefnaágreiningi.
Og nú er Steingrímur Hermannsson
kominn með umboðið. Hann segist ætla að
verða fljótur og væntanlega stendur hann
við það.
- Val milli tveggja kosta
Fyrir Framsóknarflokkinn og Sjálf-
stæðisflokkinn er aðeins um tvo kosli að
velja. Annar er sá að leita í alvöru samstarfs
við Alþýðubandalagið og falla þá m.a. frá
öllum hugmyndum um stórkostlega kjara-
skerðingu almenns launafólks uinfram það
sem fall þjóðartekna gefur tilefni til og sýna
auk þess lit á að ganga uppréttir gagnvart
erlendu hervaldi og auðvaldi.
Hinn kosturinn, sem þessir flokkar eiga,
er að skríða saman með svipuðum hætti og
þeir gerðu 1974, þcgar Ó|afur Jóhannesson
myndaði ríkisstjórn fyrir Geir og leggja í
hcrnað gegn verkálýðshreyfingunni í sam-
ræmi við innihald þeirra tillagna, sem þeir
hafa verið að pukrast mcð undanfarna daga
og Þjóðviljinn hefur nú kynnt.
Ákvörðun sína ættu þeir að taka sem
fyrst.
k.
Kaupmáttur verkamanna
Töluröðin sýnir þróun kaupmáttar
greidds dagvinnutímakaups verka-
manna síðustu 12 ár. Kaupmáttur árs-
ins 1971 kallaður 100 stig.
Tölurnar varðandi árin 1971 til 1981
eru teknar úr Fréttabréfi Kjararannsókn-
arnefndar. Þar er einnig aö finna upp-
lýsingar, um kaupmátt verkamanna-
launa fyrstu þrjá ársfjórðunga síðasta
árs, en hér er tekið tillit til þess, að
kaupmátturinn féll allnokkuð á síðasta
fjc^rðungi ársins.
Kaupmáttur um næstu áramót er
sýndur eins og hann yrði, ef tillögur
Sjálfstæðisflokksins næðu fram að
ganga. Tillögur Framsóknar ganga ör-
litlu skemmra.
1971
1972
1973 119,6
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
Og viö árslok:
1983.................... 97,2
ári liðnu samkvæmt þeim útreikningum,
sem Sjálfstæðisflokkurinn lagði til grund-
vallar við sína tillögugerð.
Þannig hugðist Sjálfstæðisflokkurinn
koma kaupmætti almennra launa niður í
75% þess sem hann var á síðasta ári, og
tryggja 25% kjaraskerðingu út á 10% fall
þjóðartckna.
Og þetta er innihald
lögbundinnar „niðurtalningar“
En hverjar voru þá tillögur Framsóknar-
flokksins í þesum efnum? Hvað fólst á bak
við lykilorðin „niðurtalning" og „lögbind-
ing"?
Því er fljótsvarað. Samkvæmt tillögum
Framsóknar átti að lögfesta hámark verð-
bóta á laun þannig að nú þann 1. júní yrðu
greidd 8%, þann 1. sept. n.k. 6%, þann 1.
des. 4% og síðan 4% þann 1. mars 1984 og
2% þann 1. júní 1984.
I tillögum Framsóknar var hins vegar
ekki gert ráð fyrir neinum sérstökum höml-
um á verðlagið, og beinlínis með þvf
reiknað, að þótt greiddar verðbætur á laun
yrðu aðeins 4-5% að jafnaði á þriggja mán-
aða fresti fram á mitt næsta ár, þá yrði
vcrðbólgu hraðinn samt sem áður á milíi 40
og 45% að ári liðnu, Samkvænit tillögum
Framsóknar er því gert ráð fýrir að verð-
lagið hækki helmingi örar en kaupið á
næstu 12 mánuðum, og að kaupmáttur
launa skerðist því svo mjög að hann verði
strax um næstu áramót orðinn 21% lakari
en almenningur bjó við á síðastá ári.
Þetta er „niðurtalningin“, þetta er „lög-
bindingin", sem Steingríi&r Hermannssön
og aðrir- í förystusveit Frafljsciknar eru stöð7
ugt að væla um. Á
Eins'pg áður sagði þá var í stjómanpynd-
únarviðræðum Sjálfstæðisflokksins og
Framsóknarflokk.sin.s sáralúið rætt um önn-
urátrjðí, én þáu sem hér liafa ýerið kynnt.
Og nú átti enn að bæta um betur og hafa
kjaraskerðinguna 21-25%!
Verkalýðshreyfingin og Alþýðubanda-
lagið brutu þessa kjarastefnu á bak aftur í
verkföllunum' 1977 og alþingiskosningun-
um 1978. Síðan hefur ríkt hér sæmilegur
friður á vinnumarkaði. Nái tillögur Sjálf-
stæðisflokksins og Framsóknarllokksins
hins vegar fram að ganga við myndun nýrr-
ar ríkisstjórnar, þá er verið að efna hér til
stéttastríðs með ófyrirsjáanlegum afleiðing-
um og án nokkurs frambærilegs tilcfnis.
Skyldi ekki vera nær áð slíðra sverðin og
leita í samciningu lausna, sem byggjast á
þeirri meginforsendu, að kjör venjulegs
launafólks skerðist ekki hlutfallslega meira
en svarar falli þjóðartekna, og öflugar
ráðstafanir gerðar til verndar þeim sem við
lökust kjör búa.
Almenn laun
ekki undirrót verðbólgu
Verði Alþýðubandalagið kvatt til stjórn-
armyndunarviðræðna þá mun það leggja
fram sínar tillögur og kynna þær öllum aí-
menningi.
Við teljum að undirrót verðbólgunnar sé
ekki að finna í laununt fólks, sent hefur
10.000,- til 15.000,- krónur í mánaðarkaup,
og jafnvel innan við 10.000,- þeir sein lægst
hafa launin. Við teljum að forsenda árangr
urs í-glttnunni við verðbólguna sé sú að
gripið verði inní hringrás verðlags og launa
á réttum stöðum, að menn snúi sér að or-
sökunum en séu ekki alltaf að glíma við
afleiðingarnar.
Á Seðlabankinn að halda sínu?
: / Það er itiargt hægt að gera í baráttunni
gegn veröbólgunni fyrir þær 900 miljónir
króna, sem „eigið fé“ Seðlabankans jókst
um á síðasta ári samkvæmt reikningum
bankans.