Þjóðviljinn - 17.09.1983, Page 9

Helgin 17.-18. september 1983 1 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9
Skúlagötuævintýrið:
PÓTEMKÍNT J ÖLD
eða draumurinn
um Copacabana
Fyrri grein
Eftir því sem aldurinn færist yfir
Reykjavíkurborg virðist yfirbragð
hennar sífellt verða lágkúrulegra.
Fram að seinna stríði munu
Reykvíkingar hafa verið stoltir af
því að búa við bæjarbrag, sem bor-
ið gat nafn með rentu. Þeir gerðu
sér fyllilega grein fyrir því að bær
var bær; borg, borg og sveit, sveit.
Þeir höfðu á hreinu það sem virð-
ist svo oft skolast til í hausnum á
Reykvíkingum nútímans. Þó voru
tengsl þessara hverfandi kynslóða
við landsbyggðina langtum meiri
en síðar varð.
Uppúrstyrjöldinni tekur bærinn
að gliðna og heilsteypt mynd hans
ferúrböndum. Híbýli bötnuðu al-
mennt, urðu stærri og bjartari.
Þessi bót á húsnæði afsakar þó ekki
það skipuleysi og ringulreiðina,
sem nú náði yfirhendinni í útfærslu
íbúðahverfa. Höfuðborgarsvæðið
fór að skríða upp um holt og hæðir
líkt og gúmmtugga, sem stigið er
ofan í og spýtt út með hælnum.
Reykjavík varð að þeim langa
ormi, sem nú nær yfir nokkur
veðursvæði og liggur á stundum
ofan við snælínu.
Astæðurnar fyrir þessu öfug-
streymi eru margslungnar og verða
ekki raktar hér. Þó skal benda á
staðsetningu Reykjavíkurflugvall-
ar, sem ónýtt hefur Vatnsmýrina
og á beinan þátt í fáránlegri þróun
borgarinnar til austurs. Það ætti að
vera mönnum íhugunarefni, að
þessi öfugþróun helst í hendur við
vaxandi ríkidæmi íslendinga.
Útsýni: Að kaupa
köttinn í sekknum.
Ég minnist fýlsins í sveitinni. Ef
hann sá ekki til hafs eða fjalla, tap-
aði hann áttum og varð ófleygur.
Þá var hægt að læðast aftan að hon-
um og rota hann með spýtu. Þetta
var góður fugl til átu, herramanns-
matur.
Yngri kynslóðum Reykvíkinga
er ef til vill líkt varið og fýlnum.
Sjái þær ekki Esjuna og hafið út um
stofugluggana, falla þær í fátt, ef-
laust skíthræddar um að verða
barðar í hausinn með klubbu. Þess
vegna hefur allt skipulag nýbyggð-
ar í Reykjavík miðast við útsýni,
óskadraum íbúanna sem sjaldan
rætist. Því fólk hefur útsýni í hæsta
lagi nokkur ár, eftir að nýju svæði
hefur verið úthlutað. Þá tekur
næsta svæði við og skyggir á hið
fyrra og svo koll af kolli. Þannig
fæst engin trygging fyrir ævarandi
útsýni, jafnvel ekki við sjávarsíð-
una eins og Seltirningar sunnan
megin á nesinu hafa orðið
áþreifanlega varir við. En áfram
heldur dellan í sífellu og nú er svo
komið að flatarmál borgarinnar er
ekki í neinu samræmi við íbúatölu.
Reykjavík er nokkurra tuga þús-
unda bær, sem byggður er eins og
milljónaborg.
Pétting nei,
þétting jú.
Um aðra þætti borgarskipulags
hefur lítið verið skeytt. Til dæmis
er það orðin regla fremur en und-
antekning,að íbúar nýrri hverfa
sæki nauðsynlegustu þjónustu á
bílum. Ekkert er til sparað, svo
borgarbúar geti eytt meira bensíni.
Allt tal um manneskjulegt um-
hverfi er afgreitt af ráðamönnum
sem „Óraunhæfir draumórar".
Raunhæfu draumórarnir eru þá
sjálfsagt allt hitt, þar sem tekið er
mið af „Draumaborgum" eins og
Los Angeles, Mexico City og Kalk-
útta. Allt annað en Klóndæk er
óarðbært. Almenningsgarðar, úti-
vistarsvæði, leikvellir, kaffihús og
greiðasölur, að skjólinu fyrir vind-
inum ógleymdu, allt er það þyrnir í
augum ráðamannanna raunhæfu.
Gullið er að finna í bílamengun,
rokrassi ogfúamýrum. Það þarfþví
vart að taka það fram, að Reykja-'
vík er arðvænleg borg.
En mitt í gullæðinu. finna borg-
arbúar sáluhjálp í útsýninu. Þegar
norðangarrinn næðir eftir Kalk-
ofnsvegi og Lækjargötu, inn yfir
Tjörnina og vegfarendur í Banka-
stræti takast á loft í hálkunni, líta
þeir Esjuna í fallinu og það hýrnar
yfir þeim. Þeir taka undir með
Gunnari. urn leið og þeir renna á
rassinn: „Fögur er hlíðin...".
Þó eru þeir sem draga kosti þessa
skipulags í efa. Einkum þegar lítið
hefur legið við, að menn yrðu úti í
miðborg Reykjavíkur. Én þegar
minnst hefur verið á skynsamlega
þéttingu borgarinnar, hafa raun-
hæfu mennirnir rekið upp rama-
kvein. Einn þeirra íðilfögru staða
sem rifist var um fyrir fáeinum
árum voru iðngarðarnir, Skeifan,
Hagkaup og Glæsibær. í farar-
broddi fyrir varðveislu þess dásam-
lega útsýnis voru þeir sem nú hygg-
ja á múrbyggingar við Skúlagötu.
Hvað hefur gerst? Þegar sumir
voru farnir að gera því skóna, að
Reykjavík myndi að lokuin teygja
sig hringinn kringum landið,
sprakk þanþol hennar í gerilholt-
inu við Grafarvog. Einmitt þegar
fyrsti áfanginn eftir hringveginum
var í seilingu fram undan, breiður
og bjartur. Ekki reyndist nóg, að
íbúarnir ættu bíla, það þurfti einnig
vegi til að aka þeim á.
Skipbrotið í Grafarvogi var svo
notað til að sýna fram á, að
fullnægt hefði verið eftirspurn eftir
lóðum. Gott og vel. En hví þarf þá
að þétta byggðina við Skúlagötu,
úr því búið er anna allri lóðþörf
Reykvíkinga? Hér er einhver
brotalöm í röksemdafærslunni,
sem erfitt er að ná heim og saman,
ef borgarstjóri er að segja satt.
Eða hvers vegna allan þennan
asa? Ur því allir hafa fengið lóð
sem þurftu, er þá ekki hægt að
slappa af og taka sér tíma til að
vanda val skipulagsins við Skúla-
götuna?
Þétta, en ekki kœfa.
Borgarstjóri lýsir því yfir í
Morgunblaðinu, að ekki megi
neinn tíma missa og hraða verði
uppbyggingu Skúlagötunnar sem
mest. Er hann hræddur um að hún
fljúgi burt, gata sem staðið hefur í
allan þennan tíma kyrr á sínurn
stað? Hvaða endemis rugl er þetta?
Eru mennirnir haldnir sama kvilla
og Chaplin við færibandið forðum:
„Byggja, byggja, tra la la...“?
Með öllu þessu írafári eru vel-
sæmisreglur innan hinna ýmsu
stofnana borgarinnar þverbrotnar.
Borgarskipulagið er hunsað; til-
lögum fólks sem unnið hefur fyrir
Borgina að skipulagsmálum og sett
hefur fram viðunandi tillögur, er
stungið undir stólinn. Reynt er að
fara á bak við allt og alla, í gerræð-
islegri tilraun til að múra upp í
norðurhlíð Skólavörðuhæðar.
Farga skal. sögulegum byggingum,
sem sett hafa svip sinn á bæinn.
Allt er þetta gert, eftir að búið er
að uppfylla kröfur Reykvíkinga um
lóðir.
Tillögurnar sem meirihluti borg-
arstjórnar hefur lagt Jblessun sína
yfir, miða ekki að skynsamlegri
þéttingu, heldur kyrkingu. í seinni
grein mun ég fjalla nánar um þess-
ar tillögur og aðrar.
Heiðurslaun
Brunabótafélags
Islands
1984
í tilefni af 65 ára afniæli
Brunabótafélags Islands
1. janúar 1982, stofnaði stjórn félagsins til
stöðugildis hjá félaginu til þess að gefa cin-
staklingum kost á að sinna sérstökum verk-
efnum til liags og hcilla fyrir íslenskt samfé-
lag, hvort sem er á sviði lista, vísinda, menn-
ingar, íþróttaeða atvinnulífs. Nefnast starfs-
laun þess, sem ráðinn er:
HEIÐURSLA UN
BR UNABÓTAFÉLA GS ÍSLA NDS.
O
Stjórn B.I. vctirhciðurshunþcssisamkvæmt
sérstökum reglum og cftir umsóknum. Regl-
urnar fástáaðalskrifstofu B. I. að Laugavcgi
103 í Rcykja vík.
O
Þeir, sem óska aðkoma tilgrcina viðráðn-
ingu ístöðuna á árinu 1984 (að hluta cða allt
árið)þurfa að skila umsóknum tilstjórnar
félagsins fyrir 10. okt. 1983.
Brunabótafélag íslands
Bílasýning laugardag og sunnudag kl. 2-5
Station 1800 GLFfjórhjóladrif-
inn, með háu og lágu drifi - 5
cm. upphækkun á farþega-
rými - Aflstýri - Sjálfskipting
- Rafmagn á speglum og
rúðum - Luxus aftursæti með
höfuðpúðum - Og algjör nýj-
ung „Hill Holder“. Samvirkni
milli hemla og tengis.