Þjóðviljinn - 08.10.1983, Qupperneq 2

2 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 8.-9. október 1983
shammtur
Af almanna vörnum
Fávís almúgi í hinum siðmenntaða heimi á, held ég,
svolítið erfitt með að átta sig á atómsprengjum, eins
og vonlegt er. Praktísk reynsla af „bombum” af þessu
tagi er af tiltölulega skornum skammti, meðal annars
vegna þess að þeir sem hafa orðið fyrir atómsþrengj-
um geta lítið miðlað öðrum af reynslu sinni. Svo er það
hitt að atómsprengjur hafa lítið eða ekkert verið notað-
ar í þéttbýli síðan tilraunirnar voru gerðar með þær í lok
síðari heimsstyrjaldarinnar í Japan.
Notagildi atómsprengjunnar er svolítið umdeilt og
sýnist hverjum sitt, eins og gengur. Einn heldur því
fram að „bomban” auki líkurnar á stríði, en annar að
„bomban” auki líkurnar á friði og hafa víst báðir nokk-
uð til síns máls eins og gengur.
Hvað sem öðru líður, hafa stríð hingað til verið, og
verða sjálfsagt áfram háð guði til dýrðar af riddaralegri
kurteisi með gloríu og glæsibrag. Þannig er auðvitað
æskilegast að í styrjöld með atómvopnum verði barist,
og þá er auðvitað öllu öðru brýnna að sem fæstir fari
sér að voða.
Til þess að það megi verða þarf almenningur að
kunna góð skil á því hvernig ber að haga sér í
kjarnorkustríðum, ef ekki á að fara illa.
Hér á landi eru það svonefndar „almannavarnir”,
sem hafa það hlutverk að fræða fólk um viðbrögð við
kjarnorkustyrjöld og síðan á það að falla í hlut þeirrar
stofnunar að sjá um velferð þeirra, sem verða fyrir
„bombunni”.
Nú var það í vikunni að til tíðinda dró hjá almanna-
vörnum. Tilkynnt var að í „hagræðingar- og sparnað-
arskyni” yrði viðvörunarpípið haft á miðvikudögum, en
ekki laugardögum, eins og áður, en þó því aðeins, að
pípdaginn bæri ekki uppá helgidag. Þessi háttur mun
hafður á til þess að þeir sem pípa sýrenunum, geri það
ekki í yfirtíð og ætti þessi viðleitni að geta orðið til þess
að gleðja Albert á sextugsafmælinu.
Ég vissi lengi vel harla lítið um almannavarnir og
eiginlega ekki neitt fyrr en hérna um árið, í vætutíð að
vorlagi, að mikill vöxtur hljóp í Elliðaárnar, einhverja
sakleysislegustu lækjarsprænu sem um getur. Þetta
hefði sjálfsagt ekki þótt tíðindum sæta, nema af því að
flóðið færði almannavarnir í bólakaf og allt það sem
almannavörnum tilheyrði. Aimannavarnir urðu á
þessum mildaen vota vordegi gersamlegaóvirkar, því
rúmbúnaður og annað það, sem kemur almenningi til
góða í kjarnorkustyrjöldum flaut til hafs í vorleysinga-
vatni Elliðaánna.
Þá hugsaði margur maðurinn: „Ja, það var nú meiri
guðs mildin að ekki skyldi brjótast út kjarnorkustyrjöld
morguninn, sem Elliðaárnar hlupu”. Allir vita að það er
eitt af grundvallarskilyrðum í kjarnorkustríði að al-
menningur geti látið fara sæmilega um sig með hreint
og þurrt á rúmunum.
Jæja. Nú er orðið nokkuð langt síðan Elliðaárnar
hlupu og haft er fyrir satt að búið sé að þurrka dýnur og
tepþi og að nú sé rúmbúnaður almannavarna
geymdur í hlíðarslakka fyrir neðan Skammadal, sem
liggur milli Reykja í Mosfellssveit og Mosfellsdals. Þar
er talið ólíklegt að sparilökin verði flóði að bráð.
Nú var það semsagt í vikunni sem leið að tímasetn-
ing pípsins frá almannavörnum var flutt yfir á miðviku-
daga af laugardögum. í leiðinni var almenningi bent á
að kynna sér rækilega í símaskránni, hvernig bæri að
haga sér til að forða slysi, ef maður yrði fyrir atóm-
sprengju. Og af því að ég er nú alltaf svo undur góður
og þægur, náði ég strax í símaskrána og las mér til um
það sem kallað er:
VIÐBRÖGÐ TIL VARNAR:
1. Strax og frumáhrif kjarnasprengingar eru gengin
yfir, skal leita skjóls.
2. Sé vitað um sérstaklega valið húsnæði sem skýli,
skal leitað þangað. Annars í næsta traustasta kjall-
ara, sem vitað er um.
3. Besti staðurinn er jafnan í því herbergi, sem er
fjærst öllum útveggjum.
4. Þeir sem fá á sig geislavirkt úrfall á leið í skjól, eiga
að bregða klút fyrir vit sér. Áður en farið er inní skýli
verður að afklæðast menguðum fötum fyrir utan og
dusta ryk úr höfði sér ef kostur er.
5. Ekki máyfirgefa skýli, nema boð komi frá almanna-
vörnum um slíkt. Geislavirkni dvín mjög hrattfyrstu
stundirnar, nema árás sé síendurtekin. (leturbr.
mín).
Manni er nær að halda að ef settum reglum sé fylgt
þá sé svona heldur auðvelt að losna við að lenda í
vandræðum í kjarnorkustyrjöld. En þó held ég að
menn ættu að muna að slík vopnaviðskipti hafa
nokkra sérstöðu, eða eins og kallinn sagði:
í leiðinni þá mætti á það minna
(og margur hyggur sannleikskorn þar Q:
Atómstríð er engin leið að vinna
og ennþá síður hægt að tapa því.
sHraargatriö
og hingað til hefur verið markmið
þeirra allra.
Nýtt
og glæsilegt sjúkrahús hefur nú
risið á ísafirði og hefur lengi verið
í umræðu hvað gera ætti við
gamla húsið sem reist var árið
1924 að frumkvæði Vilmundar
Jónssonar þáverandi læknis á ísa-
fírði. Gamla sjúkrahúsið er
teiknað af Guðjóni Samúelssyni
og er eitt fallegasta húsið á Isa-
fírði auk þess sem það nýtur sín
vel á stóru túni. Sumir hafa viljað
gera gamla húsið að ráðhúsi Isa-
fjarðar en nú hefur verið ákveðið
að bjóða út nýtt stjórnsýsluhús á
staðnum. Það liggur hins vegar í
loftinu að Bókasafn ísafjarðar fái
gamla sjúkrahúsið til afnota og
e.t.v. fleiri söfn.
Nýlega
lauk umsóknarfresti um stöðu
fræðslustjóra á Vestfjörðum og
sóttu þrír menn um, þeir Bjarni
Pálsson skólastjóri á Núpi, Pétur
Bjarnason skólastjóri í Mosfells-
sveit (áður í Bíldudal) og Unnar
Þór Böðvarsson skólastjóri í
Reykholti í Biskupstungum
(áður á Barðaströnd). Atkvæða-
greiðslu er lokið innan fræðslu-
ráðs Vestfjarða og fékk Pétur 4
atkvæði en Bjarni 3. Nú er því
beðið ákvörðunar Ragnhildar
Helgadóttur menntamálaráð-
herra en Pétur, sá sem flest at-
kvæðin hlaut, mun vera Fram-
sóknarmaður.
Það
eru ekki allir blankir í þessu
landi. Hermt er að forstjóri Haf-
skipa og formaður stjórnar SÁÁ
hafi nýlega keypt húseignina
Hofsvallagötu 49 af Hilmari
Fenger, sem þar hefur búið.
Kaupverðið mun ekki hafa verið
undir 10 miljónum króna og er
um að ræða eitt hæsta verð sem
greitt hefur verið fyrir einbýlis-
hús í landinu. Sultarólin er greini-
lega ekki hert í botn hjá öllum
fjölskyldum í landinu og kemur á
daginn hér eins og vitrir máttu
vita að það er ekki sama Jón og
séra Jón. Vilhjálmur Þór fyrrum
forstjóri SÍS reisti þetta einbýlis-
hús og mun hafa verið vandað vel
til hússins í öndverðu svo ekki sé
meira sagt.
Orðabók
Háskóla íslands hefur nú verið í
vinnslu áratugum saman og er nú
komið að því að starfsmenn
hennar ætla að gefa út á næstunni
tilraunahefti sem gæti verið vísir
að því sem koma skal en orða-
bókin sjálf verður sjálfsagt 15-30
stórbindi. Hefurorðabókintekið
tölvutækni í sína þágu og er verið
að mata tölvu á seðlasafninu.
Davíð Oddsson borgarstjóri er
farinn að slaka á taumnum á
borgarfulltrúum sínum...
Einbýlishús Vilhjálms Þór var nýlega selt forstjóra Hafskipa fyrir gifurlega upphæð.
Eitthvað
virðist það hafa komið við kaunin
á borgarfulltrúum Sjálfstæðis-
flokksins sem sást í gegnum skrá-
argatið um síðustu helgi, að þeir
þyrftu sérstakt leyfi Davíðs til að
fá að tala. í umræðum um verka-
mannabústaði s.l. fimmtudag
tóku nefnilega 7 borgarfulltrúar
flokksins til máls, Davíð að vísu
fjórum sinnum Markús Örn, Páll
Gíslason og Hilmar Guðlaugsson
tvisvar hver og Guðmundur
Hallvarðsson, Ingibjörg Rafnar
og Jóna Gróa Sigurðardóttir einu
sinni. Umræðan stóð í tæpa 4
tíma og 7 borgarfulltrúar minni-
hlutans tóku þátt í henni.
Algjört
einsdæmi hefur átt sér stað í nýj-
asta Degi, þarsem formaður
stéttasamtaka heldur því fram í
fullri alvöru að það hafi þurft að
skerða kaupmátt launa. Hér er
um Þóru Hjaltadóttur formann
Alþýðusambands Norðurlands
að ræða, en hún segist í viðtalinu
vera félagsbundin í Framsóknar-
flokknum. Yfirlýsingar þessara
hafa verið einsog köld gusa fram-
an í verkalýðsforingja annarra
stéttasamtaka í landinu, sem nú
eru að undirbúa hörð átök við
ríkisvald og atvinnurekendur
fyrir endurheimt lýðréttinda og
mannsæmandi launakjara, eins-
Þóra Hjaltadóttir formaður Al-
þýðusambands Norðurlands lét
eftir scr hafa í viðtali við Dag á
Akureyri að sjálfsagt hefði þurft
að laekka kaupið...