Þjóðviljinn - 08.10.1983, Blaðsíða 18

Þjóðviljinn - 08.10.1983, Blaðsíða 18
18 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 8.-9. október 1983 _ Vaknaði með 5 peseta í vasanum Framhald af 17. slöu. bókfært og ekkert uppá mig að klaga, enda var þetta allt gert í samráði við meirihluta hreppsnefndar. Þegar ég svo missti starfið réð ég mig á reknetabát uns ég fluttist til Reykjavíkur. Gjaldþrot Þegar til Reykjavíkur kom setti ég upp bílasölu með Guðbjarti Pálssyni. Það gekk ágætlega þar til hann vildi setja upp bíla- leigu. Hann bauð okkur Gunnari Scheving að vera með en við vildum það ekki en buðumst þó til að vinna við fyrirtækið. Ég var svo við þetta til 1964, að ég hætti og setti upp eigin lögfræðiskrifstofu að Laugavegi 11. Nei, ég var ekki lögfræðingur Batta, hann hafði aðra reyndari fyrir sig, en hann leitaði oft til mín og ég var trúnaðarmaður hans og kunningi. Og þarna byrjar þú fyrst að praktísera, eins og Tómas segir? Já, það má kalla það svo. Ekki er það nú margt sem ungum nýliða í lögfræðingastétt stendur til boða. Það er þá helst innheimta hjá þeim sem ekki geta borgað. Það var vandalítið fyrir mig að gefa út stefnur og dóma og annað í þeim dúr, en þegar kom að því að bera aleigu fólks út á götuna, jafnvel það sjálft, þá gugnaði ég, ég hreinlega gat þaðekki. Þvígekk þetta allsekki hjámérog slíkt þýðir auðvitað tekjuleysi og maður getur ekki staðið í skilum. Þá er sótt á mann og geti maður ekki borgað, þá er heimtað gjaldþrot, og þannig fór einmitt fyrir mér. Upphæðin var hlægilega lítil, aðeins 253 þúsund krónur og megnið af því var krafa frá gjaldheimtunni. Þegar svona er komið hjá lögmanni, þá er það siðferðisleg skylda að skila inn málflutningsréttindum sínum. Lögfræðiréttindin missti ég aldrei og hefði getað fengið málflutningsréttindin um leið og gjaldþrotamálið var afstaðið. Ég sótti þó ekki um þau aftur fyrr en nú fyrir fáeinum árum og fékk þau auðvitað strax, ég skilaði þeim inn 1957 og fékk þau svo aftur 1978. Þegar þarna var komið fannst mér öll sund vera lokuð og allt þetta plagaði mig óskaplega. Ég gat ekki séð heimilinu far- borða og var fullur örvæntingar. Ég átti yndislega konu og 3 syni og í stað þess að glíma við vandann og leysa hann flúði ég til útlanda. Það átti að vera flótti frá vandam- álunum og eigin sálarlífi, en auðvitað er aldrei hægt að flýja þetta. Maður flækist alltaf með þetta með sér hvert sem maður fer og hvað sem maður gerir. Auralaus og angistarfullur Ég fór héðan til Parísar og var þar víst nokkra daga, samt gæti ég ekki lýst París fyrir þér eins og hún leit út þá. Ég sá hvorki daginn né veginn, var fullur frá morgni til kvölds. Svo einn morgun settist ég uppí lest og hélt til Barcelona á Spáni og þaðan svo með ferju til Mallorca. Ég var næstum því peningalaus, eitthvað smávegis var ég þó með mér. Ég byrjaði á að leita mér að ódýr- um gististað með fæði í Palma. Á 3ja hótel- inu sem ég kom á sem heitir Californía átti herbergi með fæði að kosta 270 peseta á dag, en ég sagðist ætla að vera í 3 mánuði <?g fékk þá afslátt niður í 100 peseta á dag. Ég sá að ég gæti tórt eitthvað á því sem ég átti til af peningum, en aldrei 3 mánuði. Ég kynntist eiganda hótelsins mjög vel, hann var afbragðs maður, en mér var sagt að hann væri hörkutól í viðskiptum. Ég lærði þarna svolítið í spænsku og gat bjargað mér. En sannast sagna sá ég enga endastöð. Það var enga atvinnu að fá og mínir aurar eyddust upp eins og annarra þegar ekkert bætist í pyngjuna. Þegar ég var orðinn alveg blankur fór ég til eigandans og sagði honum að nú væri ég að fara, ég gæti ekki búið þarna lengur ég væri orðinn blankur. Hvert ætlar þú þá að fara? spurði hann, ég sagðist ekkert vita um það. Þá sagði þessi öðlingur: Bragi hér verður þú eins lengi og þú vilt og þegar þú vilt, þú borgar ef þú getur, annars ekki, mitt hús er þitt hús. Sjaldan hefur meira fargi verið af mér létt. Auðvitað drakk ég óhemju á þessum tíma, þetta var 1968. Rauðvínið var svo ódýrt að maður gat farið inná Bodegas með 3 tómar flöskur og farið út með eina fulla af ódýru rauðvíni. Og f þessu standi kynntist maður auðvitað mörgu skrýtnu og jafnvel skemmtilegu fólki. Svo kom að því að ég átti ekki einn peseta eftir, en ég átti 3 til 4 þúsund krónur íslenskar, sem bankarnir vildu ekki skipta yfir í peseta. Ég fór í danska konsúlinn en hann vildi ekkert fyrir mig gera. Þá datt mér í hug að tala við bankastjóra ríkisbankans spænska og fékk viðtal. Þetta var gamall og gulbrúnn karl, afskaplega almennilegur í viðmóti og ég sagði honum hverra erinda ég væri kominn, og benti honum á að ísland og Spánn væru miklar viðskiptaþjóðir. Hann vildi allt fyrir mig gera og hringir til Madrid og fær það svar að íslenski ríkisbankinn vilji ekki tryg- gja að hann kaupi íslenska peninga á því verði sem skipt er úti. Ástæðan var víst gengisfelling í vændum eða annar órói á markaði hér heima. Þar við sat. En þegar ég er að fara segir bankastjórinn, hefurðu tal- að við bandaríska konsúlinn, þið hafið svo mikil samskipti við Bandaríkin? Ég sagðist hafa talað við þann danska og hann hefði ekkert viljað gera og ég ætti ekki von á að sá bandaríski gerði meira. Farið til þess bandaríska, ég er viss um að hann mun veita yður einhverja úrlausn. Nú, það kostaði ekkert að reyna og þegar ég kem í bandarísku konsúlskrifstofuna, er þar allt fullt af fólki sem beið en ég kynnti mig og fékk áheyrn næstum alveg strax. Þegar ég svo kom inn segir konsúllinn, ung- ur geðslegur maður, pabbi var að hringja og segja mér af þér. Þetta var þá sonur bank- astjórans. Þarna var líka aðalkonsúllinn í Barcelona. Þeir spyrja um erindið og ég segi þeim það, ég þurfti að skipta íslenskum peningum en það virðist ekki vera hægt, það sé ekkert gengi á þeim. Þá eru þetta engin vandræði segja þeir, hvað vantar þig mikið. Ég hikaði svolítið en segi svo 200 dollara. Það var ekkert mál, ég fékk þá en ekki vildu þeir taka íslensku peningana uppí, en sögðu að ég skyldi bara koma aftur ef mig vantaði meira. Þettá á ég sennilega því að þakka að ég spurði hvort þeir þekktu Ola Lagvik í Barcelona, en sá var mikill umsvifamaður sem ég kannaðist við. Þeir sögðust vera vinir hans en ég sagði þeim að hringja í hann ef þeir vildu vita deili á mér, það gerðu þeir ekki. Þarna var ég orðin ansi stöndugur með 200$ og gat greitt upp mínar smáskuldir hér og þar. Vaknaði með 5 peseta í vasanum Þessir dollarar eyddust eins og annað fé og einn morgun vaknaði ég á akri út í sveit með 5 peseta í vasanum og hafði ekki hug- mynd hvar ég var né hvernig ég var þangað kominn. Ég fann fljótlega einhvern veg og fer að ganga og geng fleiri kílómetra. Loks kom ég að einhverjum bar og ég sé þar dagblað sem gefið er út á Mallorca. Ég fór af rælni að skoða atvinnuauglýsingar og rek augun í eina, þar sem óskað er eftir siglinga- félaga á skútu, kauplaust, en viðurgjörn- ingur. Símanúmer var gefið upp og ég fékk að hringja. Þá var þetta gormæltur Amerík- ani, sem var orðinn spánskur ríkisborgari. Hann sagðist nú eiginlega vera búinn að ráða mann, en vildi samt hitta mig daginn eftir. Þegar við svo hittumst, reyndist þetta vera 78 ára gamall karl, og hann endurtók að hann væri búinn að ráða mann, franskan sjóliðsforingja sem kominn væri á eftirlaun. Hann ætti lamaða konu, þannig að hann treysti honum ekki fullkomlega til að geta siglt hvenær sem væri. Svo spurði hann mig hvort ég kynni að sigla. Ég sagði svo ekki vera, en ég hefði lengi verið til sjós á ís- lenskum fiskibátum. Það er ekki það sama segir karlinn. Samt sem áður samdist svo um milii okkar að ég færi með þeim einn túr og sá franski með en hann var 67 ára. Hann var alveg stórkostlegur maður. Hann las mig út eins og opna bók og mælti með því að ég yrði áfram. Hann hét Michel Tripier þessi maður. Það varð svo úr að ég var með þeim áfram. Ég fékk að flytja um borð í skútuna og búa þar, eftir að ég hafði sannfært karlinn um að nauðsyn bæri til að hafa vörð í skútunni. Við það löguðust pen- ingamálin mikið. Ævi'ntýrið byrjar Michel Tripier varð svo til þess að kynna mig fyrir útlendingaklíkunni á Mallorca, sem aðallega voru Frakkar og Ameríkanar og nokkrir Englendingar. Þetta leiddi til þess að ég kynntist manni sem hét Fritz Stark, Ameríicani af þýskum ættum. Hann var stórefnamaður og hafði keypt sér jörð með húsum og var að breyta þessu í lúxus- villu. Hann sagði mér að sig vantaði mann til að hafa eftirlit með þessu öllu saman. Mér leist strax vel á þetta og það er samið um gott kaup og ég fékk stóra íbúð í kjallara villunnar með öllu tilheyrandi. Hann lofaði að sjá til þess að ísskápurinn yrði alltaf full- ur. Ég fékk þarna rosakaup og hafði það mjög gott, enda lítil sem engin vinna að hafa eftirlit með þessu, helst að sjá um að karlarnir svæfu ekki í vinnutímanum. Inní þetta kom allt mögulegt og ég kynntist mörgu fólki, bæði konum og körlum. Ég kynntist þarna breskum verksmiðju- eiganda frá Birmingham, sá átti 69 feta skútu sem hét „Pómona", gullfalleg skúta byggð í Þýskalandi. Svo er það einu sinni að hann er að leggja af stað í langa siglingu um Miðjarðarhafið, hún átti að standa í marga mánuði og í ferðina bauð hann mörgu fólki og þar á meðal mér. Ég sagði Fritz Stark frá þessu, en hann vildi alls ekki að ég færi og bauð mér gull og græna skóga ef ég vildi vera kyrr. Hann keypti meira að segja nýj- an bíl, sem hann sagði að ég mætti líta á sem mína eign. En það var kona í spilinu sem togaði í mig í þessa siglingu og svo líka hitt að ég komst að því að var fyrst og fremst kona Starks sem vildi að ég yrði kyrr, hún var með einhverjar pælingar sem mér líkaði ekki svo ég fór í siglinguna. Meðan ég var að bræða þetta með mér, hvort ég ætti að fara með lögðu þau af stað til Korsíku. Það- an ætluðu þau svo að senda dulmálsskeyti til mín: Spilarðu Canasta? Ef ég svaraði já, þá áttu flugmiðar að vera til fyrir mig frá Mallorca til Korsíku. Skeytið kom, ég sagði já og flaug til Korsíku. Þarna um borð var ég svo í nokkrar vikur og við flæktumst víða. Einu sinni lá utan á okkur skúta í höfninni á Korsíku og það var þá listiskúta leikkonunnar Brigitte Bardot. Það tókust þarna smákynni milli hópanna, boðið í kokteil um borð í báðum skútunum, nei ég kynntist henni ekkert persónulega, talaði bara aðeins við hana og búið. Siglt til Englands Öllum sumrum lýkur. Um haustið var farið að hugsa um hvað ætti að gera og eigandi skútunnar Ron Watson vildi láta líta á hana og yfirfara og bað mig ásamt þremur öðrum mönnum að sigla henni til Englands. Við gerðum það, ég setti upp ákveðið verð fyrir og fékk það. Ég var far- inn að velta því fyrir mér hvað ég ætti að taka mér fyrir hendur. Ég var búinn að lifa súrt og sætt á Mallorca og Korsíku og búinn að sjá þar bæði botn og topp. Þegar við komum til Birmingham í Énglandi eftir góða siglingu, beið Ron Watson þar á bryggjunni með Rolls Roys og bauð mér heim til sín og þarna tók við mikið lúxuslíf. Ég átti allmikið af peningum, ég hafði bæði náð að spara nokkurt fé á Mallorca og svo var vel greitt fyrir siglingu skútunnar til Englands. Sannleikurinn er nefnilega sá að þeim mun fjær sem ég var menningu N- Evrópu, þeim mun betur vegnaði mér. í kringum Watson var mikið af frægu og ríku fólki, sem ég kynntist, bæði meðan verið var að sigla um Miðjarðarhafið og eins í London. Á þessum tíma drakk ég frekar lítið miðað við það sem áður hafði verið, og þetta gekk allt nokkuð vel. Meðal þeirra sem ég kynntist þarna var dóttir Beaverbro- oks lávarðar, eins ríkasta manns Englands fyrr og síðar og manni hennar. Þau áttu mikið sveitarsetur í N-Skotlandi og þangað var ég boðinn og stoppaði þar all lengi. Það er nú svo með mig að annað hvort drekk ég eða ég drekk ekki. Smá sull í brennivíni hefur aldrei átt við mig. Aftur á móti eru drykkjuvenjur þessa ríka fólks yfirleitt ósköp penar, sjerryglas um miðjan daginn og viskíglas á kvöldin og einhvern veginn fór þetta ekki saman. Auk þess var ég alltaf á leiðinni til Hollands því að þar hafði ég komist í kynni við menn sem framleiddu vélar til að búa til franskar kartöflur úr kartöfludufti. Ég reyndi að fá að flytja þess- ar vélar tii Mallorca en það gekk ekki vegna þess að Hollendingarnir settu það sem skil- yrði að kartöflu-duftið fylgdi með vélunum. Spánverjar áttu meira en nóg af kartöflum og tóku ekki í mál að flytja þær inn frá Hollandi. Sölumaður á N-Ítalíu Það er svo ekki að orðlengja það að ég hélt til Hollands og fékk starf hjá þeim sem sölumaður þessara véla á N-Ítalíu. Ég reyndi að selja þessar vélar en auðvitað gekk það ekki neitt. Það var Hálfdán Bjarnason sem í áratugi hefur búið í Genúa og verið umboðsmaður fyrir íslenska skreið og saltfisk sem kom mér í skilning um að þetta væri vonlaust verk, það hefðu aðrir verið komnir í þetta á undan mér ef eitthvert vit væri í þessu. Ég snéri þá aftur til Englands og eftir það flæktist ég víða. Vann bæði í Noregi og Svíþjóð og fór svo til Þýskalands í atvinnuleit. Þegar ég kom á skrifstofu í Hamborg í leit að atvinnuleyfi, sem engin leið var fyrir mig að fá, hitti ég Ameríkana, sem átti sorglega og merkilega sögu að baki. Hann hafði gifst norskri stúlku og flutti með hana vestur. Þá kom í ljós að hann bjó í aumasta fátækrahverfi New York og konan undi sér ekki þar enda betra vön. Hann þrælaði svo dag og nótt fyrir fargjaldi fyrir hana og tvö börn þeirra til Noregs og það tókst. Hann kom svo nokkru síðar, en þá vildi hvorki konan né fjölskylda hennar við honum líta, þannig að hann íenti auralaus á flækingi. Hann fór til Þýskalands en fékk ekki atvinnuleyfi. Samt komst hann á togara sem fór á íslandsmið og það sagði hann að hefði verið helvíti á jörð. Svo örvæningarfullur var hann orðinn þegar togarinn nálgaðist heimahöfn að hann reyndi að fyrirfara sér með því að henda sér ofan úr brú niður á dekk. Hann slasaðist nokkuð og var settur á sjúkrahús, þar með fékk hann greiddar tryggingabætur og þar með var hann kominn inní kerfið og fékk atvinnuleyfi. Við ræddum þarna sam- an og hann bauð mér heim til sín. Við báðum konuna sem hann leigði hjá leyfis hvort ég mætti búa hjá honum og var það auðfengið og ég fékk kvittun um að ég hefði húsnæði. Þessu næst fórum við að leita að atvinnu handa honum og hún fékkst í Kóka-Kóla-verksmiðju. Ég reyndi svo að fá loforð um atvinnu fyrir mig en það er skilyrði þess að fá atvinnuleyfi að hafa bæði húsnæði og loforð fyrir atvinnu. Það gekk ekki, svo ég ætlaði að reyna í Kók- verksmiðjunni. Þegar ég kom þangað stóð stór og vörpulegur maður þar úti á plani. Ég spurði hvort hann væri verkstjóri og hann spurði á móti uppá hvað það væri. Ég sagði honum þá frá mínum málum og hann bauð mér upp á skrifstofu til sín og kom í ljós að þetta var aðalforstjóri verksmiðjunnar. Hann var fús til að gefa mér vottorð uppá að ég fengi vinnu í verksmiðjunni. Mér fannst ég kannast við andlit mannsins og þegar hann skrifaði undir þessa yfirlýsingu kvikn- aði á perunni hjá mér. Þetta var þá Max Schmeling, sem eitt sinn var heimsmeistari í hnefaleikum. Ég fór svo með þetta plagg og kvittunina um húsnæðið til Kaupmanna- hafnar og þar í þýska sendiráðið. Þeir sögðu að afgreiðsla málsins tæki nokkrar vikur. Ég sagði að vinnuveitandi minn, sem er mjög hátt metinn maður hjá Þjóðverjum, hefði óskað eftir því að ég kæmi til starfa innan 10 daga. Það tók 5 daga að fá málið afgreitt og ég þar með kominn með atvinnu- leyfið. Heim að lokum Ég vann í Þýskalandi í nokkra mánuði en flæktist síðan víða. Ég var m.a. ísiglingum á dönsku skipi sem hét Nýhafnar Rósa eftir þekktri gleðikonu í Kaupmannahöfn og við sigldum milli Leníngrad og Frakklands. Ég var kokkur en vinur minn Axel Ingólfsson sem nú er hjá Ólafi Gíslasyni & Co. var háseti. Þetta vara skemmtilegur tími og ég kynntist Leníngrad vel í gegnum sjómann- aldúbb sem sá um að sjómenn gætu skoðað borgina og notið þeirra lista sem hún býður uppá. En svo kom 3ji íslendingurinn um borð og hagaði sér þannig að hann var heppinn að sleppa lifandi frá borði, var að sjálfsögðu rekinn og við Axel fórum líka, svona af íslenskri samkennd. Og svo komstu heim 1972? Já, ég hafði hitt fyrrverandi konu mína tvisvar og innst inni ól ég þann draum að við gætum tekið saman aftur, þótt ég vissi að ekkert vit væri í þeim draumi, svo að ég fór heim og við ræddum málin og komust að því að þetta var ekki hægt. Nú, ég snéri ekki til baka heldur hóf störf sem blaðamaður á Alþýðublaðinu en fór svo á Dagblaðið þeg- ar það var stofnað. Þar vann ég síðan þar til Vísir og DB voru sameinuð, þá var ég rek- inn ásamt fleirum. Vissulega þótti mér það sárt, mér þótti vænt um Dagblaðið og var á móti þessum samruna. Það voru fleiri á móti honum og sjaldan hef ég séð manni líða verr en þegar Jónas Kristjánsson rit- stjóri var að tilkynna sínu fólki þennan sam- runa daginn sem hann átti sér stað, hann átti bágt þá. Stóð Dagblaðið illa fjárhagslega þegar þetta var gert? Nei, áreiðanlega ekki, en Vísir stóð tæpt. Ég er þess fullviss að þarna var um pólitíska ákvörðun að ræða, ekkert annað. En svona að lokum Bragi, hvað tekur nú við hjá þér? Ég veit það satt að segja ekki. Skömmu eftir að ég hætti á Dagblaðinu fór ég í með- ferð á Freeport, enda sullaði ég of mikið í víni. Ég hef ekki smakkað það á annað ár og líður prýðilega. En varðandi atvinnu þá bíður vinnumarkaðurinn nú ekki eftir mönnum hátt á sextugsaldri. Sem stendur er ég að dunda mér við þessa bók, hvað meira verður veit ég ekki á þessari stundu. - S.dór.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.