Þjóðviljinn - 17.03.1984, Blaðsíða 20

20 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 17. - 18. mars 1984
bæjarrelt
S
Astríður úr Spjör
Ég er einn af þeim skrýtnu ís-
lendingum sem er sólginn í gaml-
an fróðleik og stundum kem ég
mér fyrir í sófanum í stofunni
heima, gríp gamalt manntal og
les það eins og ég væri að lesa
spennandi reifara. Þetta er und-
arleg árátta og líklega virkar það
á suma eins og ég læsi símaskrána
daginn út og daginn inn - sem ég
reyndar geri stundum.
Manntöl eru ákaflega þurrar
upptalningar nema maður hafi
lag á að kreista safann úr þeim. í
vikunni greip ég t.d. Manntal á
íslandi árið 1845 sem nýlega hef-
ur verið gefið út á bók og var að
skemmta mér við að lesa nöfnin á
þurrabúðunum og hjáleigunum á
Snæfellsnesi og verð ég að segja
eins og að þau eru forkostuíeg
sum hver og lýsa sjálfsagt kjörum
þeirra sem þar bjuggu. Eftir því
sem ég fletti lengra varð ég hug-
fangnari og brátt fóru að líða fyrir
hugskotssjónum myndir af basli í
örreitiskotum á síðustu öld.
Ein Þurrabúðin í Búða-
kaupstað hét t.d. Pjatla og önnur
Gjóta. Hvers konar mannabú-
staðir ætli þær hafi verið? í báð-
um kotunum bjuggu tvenn hjón
ásamt börnum þeirra og lifa hús-
bændurnir af sjóróðrum, kaupa-
vinnu og einn af handarvikum
eins og sagt er í manntalinu. Tvær
hjáleigur frá Hóli í sömu sveit
heita hins vegar Glaumbær og
Lukka og hafa húsbændurnir í
þeim báðum gras eins og sagt er.
Það hlýtur að hafa verið
bjartsýnisfólk eins og nöfnin
benda til. Verra hefur það líklega
verið í grashúsinu Þrengslabúð í
Hellnaplássi eða Pukru á Hellis-
sandi. I síðastnefnda plássinu eru
líka tómthúsin Seigla, Kofi,
Rönd, Leggur, Hnúta, Löpp og
Snoppa. Kannski hefur Jónatan á
Löpp dregið sig á eftir heimasæt-
unni í Snoppu og Dóra í Hnútu
kastað hnútum að þeim. Eða
Mangi í Pukru verið á röndum
eftir Höllu í Rönd en Gunna í
Seiglu samt náð í hann á enda-
num.
Já, okkur finnst dálítið skrýtið
að búa í Löpp en þó er eiginlega
ennþá skrýtnara að búa í Lapp-
arkofa sem líka er til. Eða upp á
Rönd. Og þarna er líka Stóra-
Dumpa og Litla-Dumpa og í Set-
bergssókn er Pumpa. í Fróðár-
sókn er hjáleigan Pínukot. Hvað
skyldi það hafa verið stórt? í Pín-
ukoti búa fjórar manneskjur. í
sömu sveit er líka Dallur en þar
búa hvorki meira né minna en níu
manneskjur.
Sum kotin bera stórfengleg
nöfn. Svo er t.d. um Arabíu í
Staðastaðarsókn, Keisarabúð á
Hellissandi og Róm í Ólafsvík.
Það hefur ekki verið amalegt að
heita Gróa í Keisarabúð.
Verra hefur það verið með Sig-
mund greyið í Spjör í Grundar-
firði og Ástríði konu hans. Ef hún
hefði farið frá honum væri hún
ekki lengur í Spjör.
Við þetta var ég að skemmta
mér á miðvikudagskvöld uppi í
sófa og gleymdi bara alveg að
horfa á Dallas.
-Guðjón
Veistu...
að Pétur Sigurgeirsson biskup er
sonur Sigurgeirs Sigurðssonar
biskups.
að a.m.k. þrjú dæmi eru um það
áður að feðgar hafi setið á
bislcupsstóli á fslandi.
að séra Kári Valsson fyrrum
prestur í Hrísey hét upphaf-
lega Karel Václav Alexius
Vorovka og er frá Prag í Tékk-
óslóvakíu.
að séra Robert Jack prestur á
Tjörn á Vatnsnesi er frá Glas-
gow í Skotlandi.
að fleiri útlendingar eru í hópi ís-
lenskra guðfræðinga. Svo er
t.d. um sr. Myjako Þórðar-
son. Hún er japönsk í húð og
hár.
að Andrés Björnsson útvarps-
stjóri er hálfbróðir Andrésar
Björnssonar sem var þekktur
leikari og Ijóðskáld og dó ári
áður en Andrés útvarpsstjóri
fæddist.
að Ási í Bæ heitir raunverulega
Ástgeir Ólafsson og hálf-
bróðir hans er Kristinn Ólafs-
son fréttaritari útvarpsins á
Spáni.
að börn Ása í Bæ eru þau Kristín
Ástgeirsdóttir varaþingmaður
og Gunnlaugur Ástgeirsson
kennari og gagnrýnandi, eitt
sinn stýrimaður Framboðs-
flokksins.
að þrjú skáld hafa borið nafnið
Benedikt Gröndal. Þeir eru
Benedikt Jónsson Gröndal (f.
1760), Benedikt Sveinbjarn-
arson Gröndal (f. 1826) og
Benedikt Þorvaldsson
Gröndal (f. 1870).
að Birgir Sigurðsson leikrita-
skáld er bróðir Ingimars Er-
lendar skálds.
að Einar Kárason, nýjasta
stjarnan í hópi ungra skáld-
sagnahöfunda, er náskyldur
Einari H. Kvaran rithöfundi.
að Elías Mar rithöfundur er Cæs-
arsson.
að skáldin Gréta Sigfúsdóttir og
Hannes Sigfússon eru syst-
kini.
að Guðrún frá Lundi var frá
Lundi í Stíflu í Fljótum í
( Skagafirði.
sunnudagskrossgátan
Nr. 415
J Z 3 6 7- 8 9 3 )0 IV i/ V
Y /z /3 /jr /6? I/ 9 (e> ty /8 W /8
/<? 20 7~ 2/ i? 22 b 23 // V /s~ /3 u> 2/
28 V 22 V (p // 2o /9 ¥■ i> jO
S2 2/ /(s> 1? 21 V lt 2? /7- /? s~ <9 10 V
20 I? U ¥■ I? 2? 9 22 23 U 7 V 9 2(e 2o
JH- 2/ 9 21 V" /r 9 (p 21 V /8 /3 // 9 9
Zb V (s> O 19 Us> 2? U 9 9 II 9 V 20 '8
rí 2S~ V 20 22 lé> 21 H- 2S 22 IS~ 20 7- U
SS b 2/r \T 16 /sr 3 SS /*} (p 2/ 2? 23
'l 21 20 21 13 21 H- 10 r 9 (o SP
'rtL /ö 1? H k> r 9 sr 9 2! ¥ V 21 /?
Ib 21 23 II S2 20 V 7 30 V4 22 2A
A Á B D ÐEÉF GHIÍJKLMNOÓPRSTUÚVXYÝÞÆÖ
Setjið rétta stafi í reitina hér fyrir neðan. Þeir mynda þá nafn á
þorpi á Vestfjörðum. Sendið þettanafnsem lausn á krossgátunni til
Þjóðviljans, Síðumúla 6, Reykjavík, merkt: „Krossgáta nr. 415“.
Skilafrestur er þrjár vikur. Verðlaunin verða send til vinningshafa.
/0 28 /8 27 21 2 /2 ?

Stafirnir mynda íslensk orð eða mjög kunnugleg erlend heiti
hvort sem lesið er lá- eða lóðrétt.
Hver stafur hefur sitt númer og galdurinn við lausn gátunnar er
sá að finna staflykilinn. Eitt orð er gefið og á það að vera næg hjálp
“því með því eru gefnir stafir í allmörgum orðum. Það eru því
eðlilegustu vinnubrögðin að setja þessa stafi hvern í sinn reit eftir
því sem tölurnar segja til um. Einnig er rétt að taka fram, að í
.þessari krossgátu er gerður skýr greinarmunur á grönnum sér-
'hljóða og breiðum t.d. getur a aldrei komið í stað á og öfugt.
Verð-
launin
Verðlaun fyrir krossgátu nr. 412
hlaut Jón Z. Sigriksson, Hjarðar-
holti 18, 300 Akranesi. Þau eru
Niðjatal Thors Jensens og Mar-
grétar Þorbjargar. Lausarnorðið
var Svíþjóð.
Verðlaunin að þessu sinni er bók-
in Bréf til Sólu, rituð af Þórbergi
Þórðarsyni.