Þjóðviljinn - 17.03.1984, Blaðsíða 3

Helgin 17. - 18. mars 1984 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 3
Þá var unnið
dag og nótt
Paö er orðið tiltölulega lítið
sem maður smíðar, þetta er
langmest verslun, sagði Sig-
tryggur Helgason gullsmiður á
Akureyri er við heimsóttum
hann á dögunum, en hann hef-
ur starfað við gullsmíðar á
Siglufirði og Akureyri um
langan aldur. Hann verður 71
árs í haust.
— Hvaðan ertu Sigtryggur?
- Eg er sama sem Akureyring-
ur, fæddur hér inn í Firði á Króks-
stöðum í Kaupangssveit. Foreldrar
mínir voru Halldóra Sölvadóttir og
Helgi Helgason sem þar bjuggu til
dauðadags.
- Hvað olli þvíað þú fórst í gulls-
míðanám?
- Það var eiginlega af tilviljun, í
gegnum kunningsskap. Ég byrjaði
að, læra hér á Akureyri árið 1926og
vantaði þá viku upp á að verða 14
ára. Þá voru engin aldurstakmörk
fyrir því að fara í slíkt nám.
- Og hvernig voru svo kjörin á
námstímanum?
- Það var ekkert kaup fyrstu tvö
árin, síðan 25 krónur á mánuði
næstu tvö árin og síðasta hálfa árið
var kaupið 50 krónur á mánuði.
Maður var svo í iðnskólanum á
kvöldin eftir að vinnutíma lauk.
Þetta var ekki svo erfitt þá.
- Hver var meistari þinn?
- Það var Aðalbjörn Pétursson
sem var mjög flínkur gullsmiður.
Ég lauk náminu 1930 og var þá á
lausu hér á Akureyri og lítið að
gera. Aðalbjörn fluttist til Siglu-
fjarðar og það var úr að ég fór
þangað einnig árið 1932 og starfaði
með honum þar. Aðalbjörn fór svo
til Reykjavíkur og vorum við As-
grímur Albertsson og Eyjólfur
Arnason þá með gullsmíðaverk-
stæði áfram.Hingað til Akureyrar
kom ég 1942 og eftir fá ár kom
Eyjólfur til mín og rákum við verk-
stæðið saman um árabil. Pétur
Breiðfjörð Eysteinsson lærði hjá
okkur og við Pétur höfum rekið
verkstæðið saman eftir að Eyjólfur
fór suður.
- Var eitthvað að gera í gull-
smíði á Siglufírði á kreppuárun-
um?
- Það var heldur lélegt nema 2-3
mánuð á sumrin þegar síldarver -
tíðin stóð sem hæst.Þá var nóg að
gera. Við tókum þá líka að okkur
að brýna síldarklippur og búa til
merki fyrir síldarsöltunarstöðvarn-
ar. Það var unnið dag og nótt á
sumrin en á veturna var ekki neitt.
Það sem var smíðað fyrir jólin var
lánað fram á sumar og menn lifðu á
víxlum. En þetta bjargaðist ein-
hvern veginn. Þarna varlíka ákaf-
lega skemmtilegt félagslíf og
menn höfðu nægan tíma fyrir það
allan veturinn.
- Var ekki harka í pólitíkinni?
- Jú, það var miklu meira rifist
en nokkurn tíma núna.
- Komst þú eitthvað nálægt
átökum sem urðu?
- Ég var áhorfandi að Detti-
fossslagnum og það var heilmikill
bardagi og æsingar og réttarhöld í
kjölfarið. Aðalbjörn, meistarinn
minn. tók þátt í slagnuni og
meiddist eitthvað.
- Var ekki Aðalbjörn í bæjar-
stjórn?
- Hann var það og ákaflega
stórorður, mælskur og harður og
einnig Þóroddur Guðmundsson.
Sá sem var foringi á móti þeim var
Þormóður Evjólfsson framsóknar-
maður og þaö var ákaflega mikið
rifist og steyttir hnefar. Bæjarbúar
fjölmenntu á bæjarstjórnarfundina
og skemmtu sér vel.
- En hvað finnst þér um bæjar-
braginn á Akurcyri núna miðað við
það sem áður var?
- Þegar ég man fyrst eftir
bjuggu hér ekki nema rúmlega
2(100 manns og allir þekktust. Þetta
var smábæjarbragur en nú eru íbú-
arnir orðnir 13-14 þúsund og brag-
ur allur annar. Hér áður fyrr voru
líka alls konar karakterar sem
skáru sig úr en þeir eru alltaf að
týna tölunni og þeir sem koma í
staðinn hverfa í fjöldann.
- Geturðu nefnt mér einhverja?
- Þetta voru menn sem voru
eitthvað skrýtnir og það bar mikið
á þeim í fámenninu og eins fjöldinn
allur af fyrirmönnum sem voru
áberandi. Jón Sveinsson bæjar-
stjóri var t.d. ákaflega mikill kar-
akterogkom mikið við sögu. Hann
var ágætis maður.
- Hefur gullsmíðin breyst á
þessum árum?
- Já, þetta er orðin langmest
verslun og tiltölulega lítið sem
maður smíðar. Það eru helst verð-
launapeningar og verðlaunagripir
Sigtryggur: Næstum hættur að
smíða víravirki og skartgripi. Ljósm.
Atli.
sem við seljum um allt land. Það er
töjuverð vinna við að grafa á þá.
Annars eru þetta innfluttar vörur
mest. Á árunum eftir stríð var
mikið að gera því að þá fékkst ekk-
ert innflutt og þá vorum við mest
við að smíða víravirki og skart-
gripi. Á stríðsárunum var líka sér-
staklega mikið að gera. Amertkan-
arnir keyptu allt sem þeir gátu af
víravirki. Það var óskaplega vin-
sælt hjá þeim. Við vorum oft að
. vinna til 2 og 3 á nóttunni og það
var rétt að maður komst í jólamat-
inn á jólunum - og þá alveg út-
keyrður.
- Eruð þið hættir að smíða
skartgripi?
- Það er mjög lítið um þaö og
helst útlendingar sem kaupa.
- Hvað með víravirkið?
- Sú var tíðin að maður smíðaði
ekkert annað, en nú grípur maður í
þetta einstöku sinnum og liggur
kannski með hlutina árum saman.
- En fólk heldur þó ál'ram að
kaupa trúlofunarhringa?
- Ekki fjórði partur af því sem
var fyrir nokkrum árum þrátt fyrir
fólksfjölgun. Þaö líða heilu mán-
Spjallað við
Sigtrygg
Helgason
gullsmið
á Akureyri
uðirnir án þess að pantaðir séu trú-
lofunarhringar. Fólk er hætt að
nota þá og þar að auki eru trúlofun-
arhringar nú mest innfluttir, pant-
aðir frá Danmörku. Þetta eru
skrautlegir hringar sem við höfum
ekki tæki til að vinna.
- En hvernig gengur þá verslun-
in?
- Flún er furöu góö. Við veröum
lítið varir við kreppuna enn sem
komið er.
- Hafíð þið lærlinga?
- Við höfum ekki tekið lærlinga
þó að alltaf sé verið að spyrja eftir
því. Gullsmiðir ganga atvinnu-
lausir í Reykjavík og margir þeirra
eru komnir í annað.
- Ilvað nieð skraut á íslenska
búninginn?
- Við smíðurn ekki á einn bún-
ing á ári. Þaö kom mikill fjörkippur
í það afmælisárið 1974 en svo datt
það alveg niður á ný. Þetta er líka
orðið svo dýrt og þaö sem til er
gengur í erfðir.
- Að lokum, Sigtryggur. Hvað
fínnst þér um pólitíkina núna?
- Ég veit það ekki, þetta er allt í
óvissu eins og er og fer amk. ekki
batnandi. Það eru skúrkarnir sem
trana sér fram en betri mennirnir
eru svo hlédrægir að þeir komast
ekki að, eru ekki nægilega frekir.
Það eru verri mennirnir sem kom-
ast á toppinn.
-GFr
KAUPTU
FIAT
UNO,
HANNER
Framhjóladrifinn
akstursgϚingur
Ótrúlega
rúmgóöur
Á mjög
góöu veröi
Meö 6 ára
ryövamarábyrgö
HVERGI BETRIKJOR
OPID VIRKA DAGA 9—19
LAUGARDAG 10—17
t
vÍlhjálmsson hf. IfI/ lAlT
I
Sm/ðjuvegi 4. Kópavogi. Símar 77200 - 77202