Þjóðviljinn - 27.01.1985, Blaðsíða 8

SUNNUDAGSPISTILL
í bænum Richmond á Englandi
má lesa svofelldan texta á minn-
ingartöflu í kirkju einni:
Herra Robert Lives málafærslu-
maður
og svo mikill vinur friðarins
að þegar ágreiningur kom upp
milli LÍFS og DAUÐA
gaf hann strax upp ANDANN
til að binda enda á deiluna
þann 12ta ágúst 1819
Dauðinn
ekki til
Ekki reynast allir slíkir frið-
semdarmenn sem herra Robert
Lives var. Menn spyrna við fót-
um sem best þeir geta og neita
með öllu að gefa upp andann.
Andann vilja þeir alltaf hafa hjá
sér. Dauðinn er ekki til, segja þeir
- og svo heitir einmitt bók eftir
finnska konu og lækni, Rauni-
Leena Luukanen, sem út kom
fyrir jól. Eins víst að hún hafi fall-
ið í góðan jarðveg eins og svo
margar bækur aðrar sem um svip-
uð efni fjalla. Flestum er það
mikið fagnaðarefni að heyra
þessi tíðindi: aldrei mun ég
deyja. Alveg eins þótt þeir geti
verið í miklum vandræðum með
tíma sinn þau 70-80 ár sem þeim
eru úthlutuð í meðaltali velferð-
arríkisins.
Merkilegt reyndar, að flestir
eru fúsir til að kinka kolli við
öllum sögnum af öðrum heimum
sem þjóðirnar geyma, hver með
sínum hætti, en enginn fæst til að
gefa gaum að þeim sögnum, sem
einnig hafa víða farið, um skelfi-
legt hlutskipti þeirra manna, sem
voru dæmdir til að fá ekki að
deyja.
En sleppum því.
Með eða
móti straumi
í eftirmála við bókina finnsku,
sem danskur þýðandi hennar
skrifar, er sagt á þá leið að Rauni-
Leena Luukanen „umbyltir hefð-
bundinni heimsmynd okkar með
bók sinni“. Hún sé hugrökk og
gangi gegn straumnum. Dálítið
skrýtið fyrir íslending að lesa
þetta. Satt best að segja finnst
honum, að allt það sem í bókinni
stendur séu gamlar lummur.
Kannski hefur engin þjóð verið
tiltölulega jafn dugleg og íslend-
ingar við að þýða og skrifa um
miðla, afturgöngur, berdreymi,
hugsanaflutning og fleira þess-
háttar. Svo duglegir reyndar, að
það hafa verið efasemdarmcnn-
irnir sem hafa „synt gegn
straumi“ einatt. íslendingar vilja
hafa sitt persónulega eilífðarlíf og
engar refjar.
Það sem er kannski athygli-
verðast við bækur eins og þessa
hér er það, hve lítið eilífðarum-
ræðunni skilar áfram. Það er eins
og allir þátttakendur séu á von-
lausri göngu upp á bratt glerfjall:
þeir renna jafnóðum niður aftur.
Enn sem fyrr er dembt saman
ýmsum fyrirbærum og þau öll
látin þjóna þeim málstað að
dauðinn sé ekki til. Enn sem fyrr
eru hinir trúuðu látnir fá aukreitis
vítamínsprautu með því að minnt
er á, að jafnvel þeir hundheiðnu
Rússar hafi fengist við rannsókn-
ir á hugarorku og hugsanaflutn-
ingi (já því ekki það?). Enn sem
fyrr er gripið til þess, að minna
lesendur á það, að þeir séu í góð-
um og fínum félagsskap með sín
áhugamál. Dæmigert er upphaf
kaflans um miðla:
„Á heimili Abrahams Lincolns
forseta voru haldnir miðilsfundir.
Viktoría Englandsdrottning
hafði sinn eigin miðil.... Það eru
fáir sem vita að meðal framá-
manna í Finnlandi eru einnig
miðlar“.
Alveg eins og í gamla daga
semsagt. Annar eins maður og
Oliver Lodge fer ekki með neina
lýgi-
Vondir straumar
Og það er líka jafngamalt um-
ræðunni um möguleika á vísinda-
legum sönnunum fyrir fram-
haldslífi, að meira segja hinir
áhugasömustu verða að viður-
kenna að harla erfitt er að sanna
eitthvað um þá hluti svo óyggj-
andi sé. Fyrirbæri, sem menn
telja merkileg, koma ekki fram
aftur við ítrekun og undir ströngu
eftirliti. Og svarið verður þá
eitthvað á þá leið, að eilífðarsam-
bandið náist ekki nema við sér-
stæðar jákvæðar aðstæður.
Bókarhöfundur segir t.d. að af-
hjúpun svikamiðla sé talin ástæða
fyrir því að lítið fari nú fyrir
„lyftinga- og líkamningamiðlun".
Og bætir við:
„Ég held hins vegar að helsta
ástæðan sé fjandsamleg afstaða
nútímans til dulsálrænna fyrir-
bæra. Þau neikvæðu viðhorf geta
algjörlega stöðvað þróun leyndra
hæfileika".
Rétt eins og Þórunn í Kömbum
í Ljósvíkingnum, sem rís upp úr
sínu miðilsástandi og löðrungar
þá Ólaf Kárason og Pétur Þrí-
hross fyrir að hafa vonda
strauma.
Seinni partur umræddrar
bókar er „texti móttekinn með
ósjálfráðri skrift", skilaboð til
mannkyns og höfundar frá ömmu
hennar látinni. Og enn sem fyrr
verður lesanda á að spyrja: til
hvers? „Þeim fækkar sem líta á
lífið sem heild, þeim fjölgar sem
einblína á smáatriði. Við höfum
misst sambandið við náttúruna"
segir á einum stað. „Tilgangur
lífsins er að kenna okkur að elska
og þjóna náunganum. Við verð-
um að læra að þakka og biðja“.
Tvö dæmi af mörgum um fremur
almennt orðaðar vangaveldur
velviljaðrar og „andlega sinnaðr-
ar“ konu, sem hefur frétt bæði af
firringunni og Nýja testament-
inu. Allt vitanlega í besta lagi
með slíkar hugleiðingar - nema
hvað lesandinn getur ekki varist
þeirri hugsun, að textinn sé akk-
úrat það sem Rauni-Leena Luuk-
anen vildi sjálf sagt hafa og amma
hennar sáluð einskonar óþarfur
milliliður í málinu.
Að lokum vitnað tii annarrar
enskrar minningartöflu sem er í
kirku í Ashover í Derbyshire. Þar
stendur:
/ minningu Davids Walls
sem lék frábærlega á básúnu
og varð því einkar kær
fjölmörgum tóneiskum mönnum.
Félagslífi hans lauk
þann 4. desember 1796.
-ÁB
Til hvers eru menn að eiga börn?
Vestur-Þjóðverjum hefur farið foekkandi d undanförnum drum
Á síðustu tuttugu árum hef-
urfæðingum fækkað mjög í
Vestur-Þýskalandi. Fyrirtut-
tugu árum fæddust þar miljón
börn á ári en í fyrra aðeins 580
þúsund. Síðan 1974 hefur
Vestur-Þýskaland búið við
lægstu fæðingartölu í heimi
og síðan 1975 fækkar fólki
þar. Ef svo heldur áfram gætu
Þjóðverjar dáið út um 2400.
Þetta er reyndar þróun sem
lengi hefur búið um sig. Fyrir öld
eða svo fæddust að meðaltali sex
börn í hverri fjölskyldu, en nú
aðeins 1,3.
Konur
Margir hafa tilhneigingu til að
útskýra þessa þróun fyrst og síð-
ast með uppreisn kvenna: þær
vilja gegna þeim störfum sem þær
hafa áhuga á án þess að barn-
eiginir trufli. Það er að sönnu rétt
að heimavinnandi húsmæður
eignast fleiri börn en konur út-
vinnandi eða á framabraut eins
og það heitir stundum. En þetta
er þó aðeins hluti málsins.
Uggur
um framtíðina
Til dæmis að taka bendir rann-
sókn sem farið hefur fram í
Vestur-Þýskalandi um efnið
„Barn eða neysla" til þess, að að-
eins eitt par af hverjum tíu telur
að barn sé þýðingarmeira en vel-
megun. Mörg hjón, sem hafa
tekið þá ákvörðun að eignast
ekki börn, enda þótt þau hafi nóg
Maðurinn, konan og hundurinn þeirra
- hin nýja fjölskyldugerð?
efni og tíma, eru og fljót að finna
sér útskýringar á þeim kosti sem
þau hafa tekið. Þau segjast ekki
vera foreldrahlutverkinu vaxin.
Það sé svo erfitt að ala börn upp í
nútímaþjóðfélagi. Þau segjá: það
er að sönnu rétt að skilnaðir eru
utbreiddari meðal barnlausra
hjóna en þeirra sem börn eiga, en
þar með er ekki sagt að foreldrar
séu hamingjusamari í sínu hjóna-
bandi eða sambúð en barnlausir.
Oft truflar þriðji aðilinn gott
samkomulag.
Og síðast en ekki síst: æ fleiri
skjóta sér á bak við það að þeir
vilji ekki fæða börn inn í ömur-
legan heim, þar sem menn geti
eins búist við því að næsta kyn-
slóð þurfi að ganga með gasgrímu
hvunndags til að verjast mengun
(eins og við lá að þyrfti í froststill-
um í Rínarhéruðunum fyrir
skemmstu) - og svo hangir at-
ómsprengjan yfir öllum á mjóum
þræði.
Ótti við börn
Þegar allt er saman lagt hallast
menn þó helst að því, að það sem
mestu ráði um barnafæðina sé
blátt áfram það, að ungt fólk er
hrætt við börn. Hrætt við það, að
lítið skrímsli gjörbreyti hinu
frjálsa lífi þeirra, neyði þau til að
halda kyrru fyrir, fórna ýmsu
gamni og tildragelsum, til að
spara.
Þrátt fyrir allt eru þeir foreldr-
ar enn til sem gera sér ósköp vel
grein fyrir öllum þesum erfið-
leikum - en halda samt áfram ó-
trauð og eiga börn og ala þau upp
- til að uppgötva þau undur sem
barnlausir ekki þekkja, til að
nema heiminn upp á nýtt við hlið
barna sinna. En þeim fer, sem-
sagt, mjög ört fækkandi.
áb byggði á Stern.
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 27. janúar 1985