Þjóðviljinn - 13.04.1985, Blaðsíða 5

bregða upp fyrir þjóðinni til að
geta talist trúverðugir. Fyrir dyr-
um stendur þó að hefja mikla um-
ræðu um þau mál í flokknum sem
væntanlega verður lokið á lands-
fundi í haust.
Hvers vegna
núna?
Það er hins vegar mjög
nauðsynlegt að sem allra fyrst
verði hafist handa um að væða
atvinnulífið þeirri nýju hátækni
sem tölvuöldin býður upp á. J afn-
framt er ótækt annað en við
reynum sem fyrst að nýta þá
ýmsu möguleika á nýiðnaði sem
segja má að liggi nánast við fót-
mál hvert, og við höfum vanrækt
að breyta í verðmætaskapandi
greinar.
Fað sem veldur því að við get-
um tæpast beðið lengur er sú
staðreynd að samkeppnisþjóðir
okkar á erlendum mörkuðum
hafa þegar hafist handa um há-
tæknivæðingu. Einungis með því
að hella okkur út í hana sömu-
leiðis getum við vonast eftir að
halda samkeppnisstöðu okkar og
jafnvel bæta.
Fyrir vinstri sinna er líka önnur
ástæða sem knýr á um skjóta um-
sköpun atvinnulífs. Við búum í
dag við ógnvekjandi erlendar
skuldir, sem nema hvorki meira
né minna en um 64 prósentum af
þjóðartekjum. Afborganir og
vaxtagreiðslur af þessum
ógnvekjandi skuldum vaxa ár frá
ári. Til að menn skilji alvöru
málsins má taka tvær tölur:
Fyrir áratug námu greiðslur af
erlendum skuldum 5 til 7 prósent-
um af útflutningstekjum þjóðar-
innar.
í ár verðum við að greiða 25
prósent - heilan fjórðung - af út-
flutningstekjum þjóðarinnar í af-
borganir.
Aronskan
bíður
Fetta hlutfall kann að vaxa enn
á næstu árum. Það er alveg ljóst
að fyrir okkur sem þjóð eru ein-
ungis þrír möguleikar til að mæta
þessum geipilegu greiðslum af er-
lendum lánum sem misvitrir
stjórnmálamenn úr öllum flokk-
um hafa tekið til að standa undir
offjárfestingarveislu þjóðarinn-
ar.
Að óbreyttu ástandi er nánast
óhjákvæmilegt annað en það
velferðarstig sem þjóðin býr við í
dag verði lækkað talsvert mikið
meðan verið er að greiða skuld-
irnar niður. Það myndi að sjálf-
sögðu bitna fyrst og fremst á
launafólki, og þeim sem mest
þurfa á félagslegri þjónustu að
halda.
Þegar afborganir af erlendum
lánum munu á næstu árum fara
að minnka sameiginlega sjóði
landsmanna með þeim afleiðing-
um að kreppir að velferðinni þá
munu hermangsöflin í Sjálfstæð-
isflokknum að sjálfsögðu setja
fram hugmyndir um að við tökum
gjald af ameríska hernum fyrir
Keflavík og allar ratsjárstöðvarn-
ar. í illæti erlendra skuldag-
reiðslna verður auðvelt að hasla
slíkum hugmyndum vötl meðal
almennings. Eftir þessu bíða
Bandaríkjamenn og hermangs-
öflin í þjóðfélaginu. Með því væri
auðvitaö lokið tilveru okkar sem
sjálfstæðrar þjóðar. Með gjald-
töku myndu Bandaríkjamenn að
sjálfsögðu planta niður sprengju-
stöðvum hvar sem væri á landinu.
Þetta er stærsta hættan af hinni
erlendu skuldasöfnun sem við
höfum ástundað.
Þriðji möguleikinn er einfald-
lega sá að reyna að vinna okkur
fram úr vandanum. Það mun hins
vegar fráleitt takast nema með
því að í atvinnulífi þjóðarinnar
verði gerð gagnger nýsköpun sem
tekur til allra þátta. Við þurfum
að endurskipuleggja fram-
leiðslugreinarnar sem fyrir eru í
landinu. Við þurfum að koma á
hátæknivæðingu innan þeirra.
Við þurfum að brjóta braut ný-
jum atvinnugreinum og taka alla
þá nýju tækni sem völ er á í þjón-
ustu okkar.
Því fyrr því betra.
Ossur Skarphéðinsson
Atvinnumál og nýjar atvinnu-
greinar hafa verið allmikið til um-
ræðu upp á síðkastið. Raunar má
segja að þessi umræða sé vonum
seinna á ferðinni hér á landi, því
víðast erlendis standa þjóðir á
þröskuldi byltinga í atvinnuhátt-
um. Ný tækni ryður sér til rúms á
öllum sviðum og meira að segja
framtíðarspámenn eru hættir að
geta sér til um hvernig framtíðin
lítur út þegar komið er fram yfir
aldamótin.
Vinstri sinnar hafa alloft látið
sér finnast fátt um velgengni at-
vinnulífsins og gjarnan horft fram
hjá þvf að vel rekið og arðbært
atvinnulíf er undirstaða velmeg-
unar. Það viðhorf er auðvitað frá-
leitt. Einungis með því að taka
þátt í umræðum um nýsköpun í
atvinnulífi hérlendis og með því
að setja fram skýra uppbyggilega
stefnu í þeim málum geta íslensk-
ir vinstri menn búist við að verða
gjaldgengir sem raunverulegur
valkostur.
Atvinnuleysi
eða paradís
Sömuleiðis má segja, að hin
nýja tækni sem nú er að brjóta sér
braut inn í atvinnulíf þjóðanna
kalli á að vinstri sinnar haldi vöku
sinni betur en áður. Sjálfvirknin-
sem siglir í kjölfar hinnar nýju
upplýsingatækni, tölvuvæðingar-
innar, getur haft margvíslegar af-
leiðingar í för með sér, og það er
auðvitað hlutverk sósíalista og
verkalýðssinna að sjá til þess að
hún verði hagnýtt sem best í þágu
launafólks. Margir hafa bent á,
að með því að koma á fót sívax-
andi sjálfvirkni í atvinnulífinu, þá
verði fólkið smám saman óþarft.
í kjölfar muni svo fylgja feykilegt
atvinnuleysi, veröldinni verði
skipt í tvo hluta: fámenna, vold-
uga yfirstétt sem hafi eignarhald
á framleiðslunni og fjölmennan
hóp atvinnuleysingja sem lepji
dauðan úr skel opinberra fátækt-
arstyrkja.
Þessi möguleiki er að sönnu til.
Sjálfvirknin sem er að ganga í
garð er ótrúlegri en orð fá lýst.
En á hinn bóginn er alls ekki
óhjákvæmilegt að hún muni leiða
til fjöldaatvinnuleysis: þar kemur
til kasta verkalýðshreyfingarinn-
ar og pólitískra bandamanna
hennar. Því einmitt sjálfvirknin
getur gert mögulegt að skapa ver-
öld þar sem fólk þarf ekki að
vinna nema stutta stund á degi
hverjum en getur látið vélarnar
sjá um mest erfiðið. Þar með er
draumurinn gamli sem Karl Marx
átti upphaflega, um heim þar sem
fólk gæti fyrst og fremst ræktað
sjálft sig, kominn æði nálægt ver-
uleikanum.
Skilningsleysi
Þrátt fyrir að tæknibyltingin sé
að komast á skrið meðal flestra
þeirra þjóða sem við miðum okk-
ur yfirleitt við, þá hefur hún verið
ótrúlega sein að láta á sér bæra
hér á landi. Fyrir því eru margar
ástæður. Ef til vill er ekki veiga-
minnst sú staðreynd að við erum
eyþjóð einangruð frá umheimin-
um, og öldur nýjunga og nýrrar
þekkinga ber síðar að ströndum
okkar en þeirra þjóða sem liggja í
alfaraleið.
Verulegur hluti sakar liggur þó
óumdeilanlega hjá
stjórnmálaöflunum sem hafa sýnt
lítinn áhuga á að setja fram ný
viðhorf í atvinnumálum sem taka
mið af möguleikum hinnar nýju
hátækni. Þannig hefur nánast
ekkert frumkvæði komið frá
ríkisstjórninni sem nú situr. Og
um flesta flokkana má segja að
jteir hafa verið einna uppteknast-
ir við að gæla við stóriðjudrauma
sem hafa ekki borið þann ávöxt
sem í upphafi var eftir sóst. Ef til
vill er það helst Bandalag jafnað-
armanna sem hefur gefið nýjum
atvinnumöguleikum verðskuld-
aðan gaum.
Stefna Alþýðubandalagsins er
hins vegar næsta snautleg á þessu
sviði enn sem komið er. Það er að
sjálfsögðu slæmt því traust at-
vinnustefna er ómissandi dráttur
Atvinnubylting
eða
landssala
Erlendar skuldir geta leitt til
landssölu. Hin nýja hátœknigœti
gert draumsýn Karls Marx um
paradís á jörðu að veruleika. Vel
rekið atvinnulíf er undirstaða
velmegunar.
Laugardagur 13. apríl 1985 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5: