Þjóðviljinn - 31.05.1985, Blaðsíða 10

TOLVUR
starfsmanna innan fyrirtækis en
ekki uppsögnum og ráðningu nýs
starfsfólks. Það verður að sjá til
þess að ný tæknivæðing fari fram
með skynsamlegum hætti svo að
röskunin verði sem minnst.
Verkalýðshreyfingin verður að
ýta á eftir því að tæknin sé nýtt til
að ryðja úr vegi áhættusömum
störfum og hafa þau áhrif á
vinnuskipulag að tæknin leiði
ekki til einhæfni. Það hefur verið
ákveðin tilhneiging til þess að
tölvutæknin yki upplýsingavald
stjórnenda og hinn almenni
starfsmaður fengi dagskipanir
sem honum hefur verið gert að
framkvæma umhugsunarlaust.
Oft einangrast líka starfsmenn-
irnir hver frá öðrum. Það er hlut-
verk verkalýðshreyfingarinnar
að tryggja starfsfólki á hverjum
vinnustað aðgang að upplýsing-
um, yfirsýn og íhlutunaraðstöðu,
bæði til að draga úr óheppilegum
áhrifum nýrrar tækni og ekki
síður til að víst sé að fyrirtækið
fylgist með tækninni.
En hvað hefur verkalýðshreyf-
ingin gert tii að vinna að þessum
málum?
Nú að undanförnu hafa verið
lögð drög að því að ASÍ léti meira
að sér kveða við stefnumótun í
atvinnumálum en verið hefur.
Umræður eru þegar hafnar um
málin, hins vegar hefur ekki
nægilega mikið gerst.
Hvað snertir atvinnuöryggi
starfsmanna hafa hins vegar verið
uppi kröfur af okkar hálfu við
samningagerð á undanförnum
árum. Afraksturinn er einkum
samkomulag sem við gerðum
1982 við Vinnumálasamband
samvinnufélaganna þar sem
stjórnendum fyrirtækja, er
hyggjast taka upp tölvutækni er
m.a. skylt að gera starfsfólki
grein fyrir ástæðum og afleiðing-
um. Leiði breytingin til þess að
störfum fækki kveður samkomu-
lagið á um að breytingarnar verði
lagðar fyrir starfsfólkið áður en
ákvörðun er tekin og a.m.k. sex
mánuðum áður en hún kemur til
framkvæmda. Reynt skal og að
komast hjá uppsögnum. Starfs-
maður skal eiga rétt á endurþjálf-
un án launataps ef hann er fluttur
til innan fyrirtækisins eða
breytingar verða á starfi hans; sé
honum sagt upp getur hann átt
rétt á allt að þriggja mánaða dag-
vinnulaunum, þ.e. gangist hann
undir endurþjálfun til starfa hjá
öðrum. Samkomulagið við VMS
er mikilvægur áfangi en okkur
hefur ekki tekist að ná sambæri-
legum samningum við VSÍ.
Varðandi íhlutunarrétt starfs-
fólksins er rétt að taka fram að
ekki hefur verið eining innan
verkalýðshreyfingarinnar um
hvað skyldi lögð áhersla á. Þau
mál eru nú í sérstakri umfjöllun í
samræmi við samþykkt sem gerð
var á síðasta Alþýðusambands-
þingi og ég vona að stefnumörk-
un samtakanna í sambandi við at-
vinnulýðræði sé í burðarliðnum.
Ef við tökum þetta saman þá er
það einkum tvennt sem veldur
því að okkur hefur ekki miðað
sem skyldi: við höfum sjálf ekki
verið með nægilega mótaða
stefnu og kröfur okkar hafa ekki
náð fram að ganga.
En nú hlýtur að verða að skoða
tölvuvæðinguna í tengslum við
aðra þætti atvinnulífsins - eða
hvað?
Jú — framvinda í atvinnumálum
ræðst annars vegar af tækniþró-
uninni hins vegar atvinnuupp-
byggingunni almennt. Grund-
vallarvandamálið í litlu þjóðfé-
lagi eins og á íslandi er að snögg-
ar breytingar geta haft miklu um-
fangsmeiri afleiðingar en víðast
annars staðar. Verði fundin upp
ný tækni til að verka fisk, tækni
sem leysti mannshöndina þar af
hólmi, yrðu umskipti í íslensku
atvinnulífi og byggðaröskun
fylgdi í kjölfarið ef ekki tækist að
koma upp öðrum atvinnurekstri
á stuttum tíma, vítt og breitt um
landið. Fæstir spá slíkri tækni-
byltingu næstu 10-15 árin.
Tækniþróun er ekki einráð um
það sem gerist í einstökum
atvinnugreinum. Almenn kostn-
aðarþróun, könnun og markaðs-
mál skipta ekki síður máli. Þá má
heldur ekki gleyma að pólitískar
ákvarðanir eru mjög ráðandi um
atvinnuþróunina sbr. aukna op-
inbera þjónustu eftir heimsstvri-
öldina síðari. bsk.
Hver er framtíð
íslensks tölvuiðnaðar?
Þrír sérfræðingar svara spurningu Þjóðviljans
Þegar litið er á framtíð ís-
iensks hugbúnaðariðnaðar, er
margs að gæta. Þekkingu hef-
ur fleygt fram, bæði sérfræði-
þekkingu og þekkingu al-
mennings. Ástæðan er kann-
ski fyrst og fremst í fróðleiks-
fýsn og nýjungargirni íslend-
ingsins en einnig kemur til að
óvíða eru tölvur ódýrari en hér.
Hvorttveggja veldur því að nú
er mikil gróska í tölvumálum
hér á landi.
Menntun á tölvusviði hefur
fleygt fram á síðustu árum og sí-.
fellt verður algengara að menn
kynnist tölvum þegar á barns-
aldri. Fleiri skólar en háskólinn
bjóða nú upp á nám í tölvu-
fræðum. Þar eð grunnmenntun í
íslenskum skólum er að auki góð,
held ég að margir hæfir menn
muni koma til starfa á næstu
árum. Enn sem komið er reynist
þó erfitt að finna menn sem eru
góðir kennarar á tölvur.
Það er ljóst að við þurfum alltaf
að hafa menn innanlands í
fremstu röð til að glíma við sér-
íslensk vandamál. Fram til þessa
hefur of mikill tími farið í að að-
laga og íslenska erlend forrit. Þar
eð lítið sem ekkert áhættufjár-
magn er fáanlegt hér á landi
deyja einnig margar góðar hug-
myndir drottni sínum. Brýn þörf
er því á að efldur sé einhvers kon-
ar áhættusjóður sem menn geta
leitað til með hugmyndir.
Hugbúnaður sem unninn er
hérlendis er fyllilega sambæri-
legur við erlend forrit. Margir
stjórnendur stofnana og fyrir-
tækja eru þó, því miður, vantrú-
aðir á getu innlendra manna og
kaupa hugbúnað og þjónustu er-
lendis frá. Þetta þarf að breytast.
Sömuleiðis þarf mikið átak og
góða markaðssetningu til að ná
fótfestu á erlendum mörkuðum.
Sigurður E. Hjaltason, Hugbúnaði sf.. Ljósm. Einar Ólason.
Leifur Steinn Elísson, Atlantis hf.
Mynd: Valdís.
Eg tel að framtíð íslensks
tölvuiðnaðar geti orðið mjög
glæsileg ef við hagnýtum okk-
ur alla möguleika og gleymum
ekki markaðsmálum. Það veld-
urað sjálfsögðu nokkrum van-
dræðum hversu fjarri við erum
jafnt hráefnum sem hinum
stóra markaaði. En menn geta
lært að beina viðskiptum til
okkar.
beina viðskiptum til okkar.
Ég vil leggja áherslu á að unnið
sé vel á heimamarkaði áður en
haldið er til útlanda með fram-
leiðsluna. Augljóst er að við
erum miklir tölvunotendur og
höfum almenna og víðtæka þekk-
Rögnvaldur Ólafsson, Marel hf.. Ljósm. Einar Karlsson.
ingu á tölvutækni. Því er okkur
ekkert að vanbúnaði að smíða
ýmis tæki sem byggja á örtölvu-
tækni - tæki sem koma að notum
á ýmsum sérsviðum s.s. landbún-
aði, iðnaði og ekki síst fiskiðnaði.
Það sem háir einkum rekstri er
hversu erfitt reynist að fá fé til að
kanna hvort hugmyndir geti orð-
ið hagkvæm framleiðsluvara.
Með vaxandi skilningi
stjórnvalda og auknum vilja
stjórnenda í stofnunum og fyrir-
tækjum, getur okkur farnast vel.
Við þurfum að krefjast þess af
okkur sjálfum að við tökumst á
við vandamál sem upp koma og
leita ekki aðeins lausna frá út-
löndum. Við öðlumst mesta
reynslu við að takast á við vand-
amálin.
Þegar við hófum framleiðslu á
Atlantistölvum var eitt af mark-
miðum okkar að sýna og sanna að
íslendingar gætu framleitt tölvur
er stæðu erlendum fyllilega á
Ég álif að íslenskur tölvu-
búnaður eigi mikla möguleika í
ýmsum greinum sjávarútvegs
og fiskvinnslu. Á sumum svið-
um eru möguleikarnir þegar
orðnir að raunveruleika. Tvö
íslensk fyrirtæki hanna og
framleiða tölvuvogir og ýmsan
annan skráninga- og tölvu-
búnað fyrir frystihús. Heita má
að þau framleiði nú allar tölvu-
vogir sem seldar eru í frysti-
hús hér á landi og flytja að auki
allmikið út. T.d. flytur Marel h.f.
um 60% af framleiðslu sinni til
Noregs.
Á fáum sviðum hafa íslending-
ar jafnmikla reynslu og verk-
kunnáttu og í fiskiðnaði. Áríð-
andi er að nýta þessa reynslu til
að koma upp nýjum atvinnu-
greinum svo sem vélsmíði og hug-
búnaðarsmíði ýmiss konar og
framleiða vörur sem selja má er-
lendis. Mun auðveldara er að
hanna tæki og prófa á heima-
markaði heldur en að hanna tæki
beint á erlendan markað og því
verður að nýta þá möguleika vel
sem hér bjóðast. Þá . er það
reynsla þeirra sem selt hafa ís-
lensk fiskvinnslutæki erlendis að
útlendingar eru reiðubúnir til að
kaupa þessi tæki fyrst og fremst
vegna þess að þeir vita að fisk-
vinnsla er þróaður atvinnuvegur
á íslandi og þeir trúa því að tæki
sem þar eru notuð séu öðrum
gagnleg.
Það tekur tíma að byggja upp
framleiðslu og sölu tölvubúnaðar
fyrir hinar ýmsu greinar sjávar-
útvegs en fáist nægilega mikið af
vel þjálfuðu fólki í verkfræði,
forritun og ekki síst handverki og
smíðum tel ég ekkert því til fyrir-
stöðu að tölvuiðnaður vaxi mikið
hér á næstu árum.
sporði. Þetta hefur tekist. Á
grundvelli fyrri reynslu getum við
nú haldið áfram og tekist á við ný
verkefni. Samkvæmt mínum
skilningi er lausnarorðið ekki
eigin framleiðsla í hvívetna, þ.e.
að fyrirtækin framleiði hvert ein-
asta smáatriði í vélbúnaði alfarið
sjálf. Vegna ágætra samskipta við
innlenda og erlenda aðila getum
við nú hagnýtt okkur sérfræði-
þekkingu og hráefni víða að -
eins og gert er í öðrum iðnaði.
10 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 31. maí 1985