Þjóðviljinn - 17.04.1986, Blaðsíða 7

Ekki eru mörg ár síðan litið var
svo á, að íslendingar væru í hópi
tekjuhæstu þjóða heims. Nú virð-
ist þetta viðhorf breytt. Stundum
er jafnvel rætt um ísland sem
Singapúr norðursins, og þá átt
við, að hér séu tekjur á svipuðu
stigi og best gerist í löndum
Suðaustur-Asíu, en langt fyrir
neðan tekjur í nágrannalöndun-
um. Hverjar eru staðreyndir
þessa máls? Hér verður reynt að
svara því að hluta, með því að
bera þjóðartekjur á íslandi sam-
an við það sem gerist í öðrum
löndum. Þjóðartekjurnar segja
þó ekki nærri allt um lífskjörin.
Þannig er skipting þeirra misjöfn
í einstaka löndum. Samanburður
þjóðartekna er þó á ýmsan hátt
nauðsynlegur undanfari þess að
bera saman laun og aðra þætti
lífskjara, og því mun ég ein-
skorða mig við þann samanburð í
þessari stuttu blaðagrein.
Þjóðartekjur
á mann
Algengt er að bera saman
þjóðartekjur á mann í mismun-
andi löndum. Þá eru þjóðartekj-
urnar mældar í einhverri sam-
eiginlegri mynt, t.d. dollar, og
síðan er deilt í þær með mann-
fjöldanum. Það er margt sem tor-
veldar túlkun á niðurstöðum slíks
samanburðar, en hér verður að-
eins nefnt tvennt. í fyrsta lagi er
mæling þjóðarteknanna misgóð.
Hætt er við því t.d. að raunveru-
legar þjóðartekjur séu vanmetn-
ar í löndum þar sem sjálfsþurft-
arbúskapur er útbreiddur, eins
og í mörgum löndum þriðja
heimsins. Þetta er eitt af því sem
gerir innbyrðis samanburð þjóð-
artekna meðal landa með þróað-
an markaðsbúskap marktækari
en á milli slíkra landa og þriðja
heimslanda. í öðru lagi geta tíma-
bundnar gengisafstæður sett strik
í reikninginn. Þannig mælast
þjóðartekjurnar að öðru
óbreyttu hærri, þegar þeim hefur
verið breytt yfir í eina sameigin-
lega mynt, í þeim löndum sem
hafa hátt gengi en í þeim sem búa
við lágt gengi.
Með þessa fyrirvara í huga
skulum við líta á meðfylgjandi
töflu, sem sýnir þjóðartekjur á
mann í mismunandi löndum í
hlutfalli við þjóðartekjur á mann
á íslandi, annars vegar árið 1980
og hins vegar árið 1984. Löndun-
um er raðað í töflunni í samræmi
við upphæð þjóðartekna á mann
árið 1984. Taflan sýnir greini-
lega, að þrátt fyrir að ísland hafi
dregist afturúr á undanförnum
árum eru þjóðartekjur á mann
enn tiltölulega háar miðað við
það sem gerist í heiminum, eða á
svipuðu stigi og í Japan, Dan-
mörku og V-Þýskalandi og tölu-
vert fyrir ofan Frakkland og Bret-
land, að ekki sé minnst á Singap-
úr.
Gengi
Aðeins Svíþjóð hafði hærri
þjóðartekjur á mann en ísland á
árinu 1980, af þeim löndum sem
sýnd eruítöflunni. Ástæðurþess,
að ísland fellur í röðinni á milli
1980 og 1984, eru annars vegar
minni hagvöxtur hér á landi en í
öðrum sambærilegum löndum,
og hins vegar lækkun raungengis
íslensku krónunnar. Ef raun-
gengi krónunnar hefði verið það
sama 1980 og 1984, hefðu þjóð-
artekjur á mann mælst hærri en í
Japan, þjóðartekjur á mann
hefðu mælst 2% hærri í Svíþjóð
en á íslandi í stað 10% og rúm-
lega 40% hærri í Bandaríkjunum
í stað 53% . Flestir voru sammála
um, að gengi dollarans hafi verið
óeðlilega hátt á árinu 1984, þótt
deilt hafi verið um hve mikið, og
er það ein ástæða hárra þjóðar-
tekna á mann í Bandaríkjunum
miðað við önnur lönd á þessu ári.
Þjóðartekjur
á unna stund
Þjóðarframleiðslan verður til í
starfi vinnandi fólks, en ekki við
svefn ungbarna. Þess vegna er
auðvitað athyglisverðara að líta á
hverjar þjóðartekjurnar eru á
vinnandi mann, eða helst á unna
stund, heldur en á hvert manns-
barn. Það er þó sjaldan gert, þar
sem alþjóðlegur samanburður af
því tagi er enn erfiðari en saman-
burður þjóðartekna á mann. Sér-
staklega verður samanburður á
milli landa með þróaðan kapítal-
ískan markaðsbúskap og landa
þriðja heimsins erfiður í þessu til-
felli.
Már
Guðmundsson
skrifar:
Á meðfylgjandi töflu eru born-
ar saman þjóðartekjur á unna
stund á íslandi og í ýmsum öðrum
löndum, annars vegar árið 1980
og hins vegar árið 1984. Saman-
burðurinn takmarkast að mestu
við aðildarlönd Efnahags- og
framfarastofnunarinnar
(OECD), en aðild að henni eiga
öll helstu iðnríki V-Evrópu og
Norður-Ameríku, auk Japans,
Ástralíu og Nýja-Sjálands. Einn-
ig var mögulegt að taka Singapúr
með. Löndunum er raðað í sam-
ræmi við upphæð þjóðartekna á
unna stund árið 1984.
Hér kemur margt athyglisvert í
ljós. Þjóðartekjur á ársverk voru
1984 hærri hér á landi en á Bret-
landi og Italíu, en þar sem vinnu-
tíminn er mun lengri hér verða
þjóðartekjur á unna stund lægri
en í þessum löndum. Það lætur
nærri að vinnutíminn hér á landi
sé um fjórðungi lengri en í þeim
löndum, sem við höfum viljað
bera okkur saman við, og skiptir
þá ekki máli hvort litið er á árið
1980 eða 1984. Það vekur athygli,
að vinnutíminn hér á landi er
svipaður og í Singapúr. Það er
látið lesendum eftir að túlka töfl-
una frekar, en rétt er að benda á,
að ef raungengi krónunnar hefði
verið það sama 1984 og 1980, en
annað óbreytt, hefðu þjóðartekj-
ur á unna stund orðið 8% hærri
hér á landi, eða 1% hærri en á
Nýja-Sjálandi.
Vinnutími
Ekki eru nein tök á að fjalla
ítarlega í þessari stuttu blaða-
grein um, hvers vegna vinnutím-
inn er svona langur hér á landi og
hvers vegna þjóðartekjur á unna
stund eru eins lágar og raun ber
vitni. Rétt er þó að benda á, að
hér eru tveir möguleikar fyrir
hendi. Annars vegar sá, að fram-
leiðslan á hverri stund geti hrein-
lega ekki orðið meiri í Ijósi þeirra
framleiðslutækja, verkþekking-
ar, náttúruauðlinda og fleiri
þátta, sem ákvarða framleiðnina,
og hér eru til staðar. íslendingar
verði bókstaflega að vinna svona
mikið til að þjóðarframleiðslan
verði þó þetta mikil. Hins vegar
sá, að það sé þjóðarframleiðslan
á ársverk, sem sýni hina raun-
verulega framleiðni, en að lengd
vinnutímans markist annars veg-
ar af hefð og hins vegar af lágu
tímakaupi. Þetta þýðir, að það er
nauðsynlegt fyrir fólk að treina
sér verkin og kraftana til að vinna
lengi og hafa þannig viðunandi
tekjur, um leið og það er kostn-
aðarlítið fyrir fyrirtækin vegna
hins lága tímakaups og vegna
þess að þetta er eins alls staðar.
Ef þetta er staðreynd, þá er hér
um vítahring að ræða.
Sannleikurinn liggur auðvitað
einhvers staðar þarna á milli, eins
og oftast. En það skyldi þó ekki
vera, að það sé mögulegt að
hækka þjóðartekjur á unna stund
með því að auka kaupmátt tíma-
kaups og beita samræmdum að-
gerðum til styttingar vinnuvik-
unnar? Áhrif yfirvinnubannsins
1977 og ýmislegt fleira bendir til
þess að svo geti verið.
Niðurstöður
Þjóðartekjur á mann og á árs-
verk eru á alþjóðlegan mæli-
kvarða með hæsta móti hér á
landi. Vinnutíminn er hins vegar
mun lengri en víða annars staðar,
og því verða þjóðartekjur á unna
stund hlutfallslega lægri en hvort
sem er þjóðartekjur á mann eða á
ársverk. Það er þó Ijóst, að sam-
anburður þjóðartekna gefur ekk-
ert tilefni til að kalla ísland „Sing-
apúr norðursins". Hvað beinn
samanburður á launum kann að
leiða í Ijós er hins vegar önnur
saga.
Heimildir:
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn: lnter-
national Financial Statistic.
OECD: Labour Force Statistics.
OECD: Ouarterly Labour Force
Statistics.
Alþjóðlega vinnumálaskrifstofan
(ILO): International Labour Statist-
ics 1985.
Þjóðartekjur á mann
- Hlutfall (%) af þjóðartekj-
um á mann á Islandi -
1980 1984
Bandaríkin 84 153
Kanada 77 127
Svíþjóð 108 110
Japan 66 103
Finnland 77 101
ísland 100 100
Danmörk 92 100
V-Þýskaland 96 100
Frakkland 88 88
Bretland 69 75
Nýja-Sjáland 55 70
Singapúr 33 64
Ítalía 51 60
Grikkland 42 48»
Spánn 41 40
Portúgal 18 21»
S-Kórea 12 20
Braselía 14 182>
Kenýa 3 3
Indland 2 3
» 1983. 2> 1982.
Þjóðarframleiðsla á unna stund
- Hlutfall (%) af sömu stærð á íslandi -
1980 1984
Þjóðarfram- Vikulegur Þjóðarfram- Þjóðarfram- Vikulegur Þjóðarfram-
leiðsla á vinnu- leiðsla á leiðsla á vinnu- leiðsla á
ársverk tími unna stund ársverk tími unna stund
Bandaríkin 89 72 124 167 142 72 231
Kanada 80 78 102 120 79 179
V-Þýskaland 107 84 126 104 84 143
Svíþjóð 98 72 136 112 73 143
Frakkland 103 83 123 104 80 140
Japan 64 82 78 86 83 125
Nýja-Sjáland 62 79 79 81 80 107
Ítalía 66 79 83 87 79 102
Bretland 72 85 84 100 87 101
ísland 100 100 100 640 100 100
Singapúr 34 99 34 480 101» 67»
Grikkland 42 83 50 240 79» 61»
Portúgal 21 • 77 27 »1983. 78» 31»
Fimmtudagur 17. apríl 1986 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7